Tiêu tốn 1,8 tỷ nhưng nghiên cứu sinh vẫn chưa hoàn thành tiêu chí của đề án 911

Đề án đào tạo tiến sĩ 911 có kinh phí 14 nghìn tỷ đồng với mục tiêu đào tạo 23 nghìn tiến sĩ sau 7 năm triển khai đã phải dừng vì bộc lộ hàng loạt hạn chế. 

Điều đáng nói, có những nghiên cứu sinh (NCS) đã tiêu tốn 1,8 tỷ đồng nhưng vẫn chưa hoàn thành được tiêu chí của đề án 911.

Cụ thể, Đề án đào tạo giảng viên có trình độ tiến sĩ cho các trường ĐH, CĐ giai đoạn 2010 - 2020 theo Quyết định 911/QĐ-TTg ngày 17-6-2010 của Thủ tướng Chính phủ (Đề án 911) có tổng kinh phí lớn nhất 14 nghìn tỷ đồng với mục tiêu đào tạo 23 nghìn tiến sĩ.

Tiêu tốn 1,8 tỷ nhưng nghiên cứu sinh của đề án 911 vẫn chưa có bằng tiến sĩ (ảnh minh họa)

Đề án kém hiệu quả?

Căn cứ vào kế hoạch 911  của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT tại công văn số 2702/BGDĐT-GDDH ngày 5/8/2012 tổng chỉ tiêu đào tạo NCS của đề án từ năm 2012- 2016 là 12.800 chỉ tiêu (đào tạo tiến sĩ trong nước 5.700 chỉ tiêu, đào tạo tại nước ngoài 5.800 chỉ tiêu).

Thế nhưng, tính đến hết năm 2016 tổng số NCS trúng tuyển thực nhập học các hệ đào tạo là 4.024 NCS đạt 31,4% so với chỉ tiêu của đề án tính đến năm 2016 và bằng 17,5% của cả đề án.

Trong đó, số NCS tốt nghiệp và được cấp bằng là 787 NCS đạt 6% so với chỉ tiêu của đề án tính đến năm 2016 và bằng 3,5% của cả đề án.

Về đào tạo tiến sĩ trong nước, tổng số NCS trúng tuyển đến hết năm 2016 là 2.062 đạt 36% so với chỉ tiêu của đề án tính đến năm 2016 và bằng 20,6% của cả đề án. Như vậy với mục tiêu của đề án là 2010 đến 2016 đào tạo từ 1.000 – 1.200 NCS/năm với tổng số 5.700 NCS trong nước là không đạt.

Đó là chưa kể, số NCS trúng tuyển không dự học, bỏ học không theo học hoặc chuyển sang nghiên cứu theo hình thức đại trà từ năm 2012 - 2016 là 143 NCS chiếm 6,9% số NCS trúng tuyển (143/2062).

Số NCS kết thúc thời gian nghiên cứu là 703, trong đó số NCS hoàn thành khóa học bảo vệ thành công cấp bằng là 222 NCS đạt tỷ lệ 32% số NCS hết thời gian nghiên cứu; trong đó tốt nghiệp đúng thời hạn là 165 NCS, chậm 1 năm là 46 NCS, chậm 2 năm là 8 NCS. Số NCS hết thời hạn nghiên cứu nhưng chưa tốt nghiệp là 501 NCS.

Như vậy, số NCS hoàn thành khóa học bảo vệ cấp bằng đúng kỳ hạn tỷ lệ thấp là 23% (165/703); số NCS đã hết thời hạn nghiên cứu nhưng chưa bảo vệ đề án hoặc bảo vệ thành công cấp bằng chậm chiếm tỷ lệ tương đối cao là 77% (638/703).

Về đào tạo ngoài nước: Tính đến hết năm 2016 kết quả thực hiện của đề án không đạt được mục tiêu, cụ thể, trong số 2.926 NCS đã trúng tuyển, đến hết năm 2016, đề án đã làm thủ tục cử đi học được 1.981 người đạt 67% NCS trúng tuyển bằng 34% (1.981/5.800) so với chỉ tiêu của đề án tính đến năm 2016; nếu loại trừ 655 NC của đề án 356 (322) thì số NCS nhập học là 1.306 NCS đạt 55% NCS trúng tuyển bằng 23% (1.306/5800) chỉ tiêu của đề án năm 2016 và bằng 13% tổng chỉ tiêu của cả đề án (1.306/10.000).

Theo đó, với mục tiêu của đề án từ năm 2010 - 2012 đào tạo từ 1000 - 1200 NCS/năm; từ năm 2014 trở đi, bình quân mỗi năm tuyển chọn được 1300 - 1500 NCS với tổng số 5.800 NCS đến hết năm 2016 đi đào tạo ở nước ngoài của đề án là không đạt.

Kinh phí khủng nhưng NCS vẫn chưa hoàn thành tiêu chí của đề án?

Mặc dù đề án 911 được cấp kinh phí lớn, tuy nhiên kết quả đạt được lại quá thấp so với mục tiêu đề ra. Nghiên cứu sinh N.T.T (công tác tại ĐH Tây Nguyên) được cử đi học tại Úc đã được ngân sách nhà nước cấp 1,8 tỷ  hay NCS Đỗ Thị L.H (ĐH Ngoại ngữ, ĐH Huế) được cấp 1,5 tỷ nhưng vẫn chưa hoàn thành được tiêu chí của đề án 911.

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, tổng kinh phí đề nghị quyết toán của Đề án 911 giai đoạn 2012-2016 là hơn 1.400 tỷ đồng. Tuy nhiên, quá trình triển khai, kinh phí phân bổ qua các năm chưa phù hợp với nhiệm vụ chi, phải hủy dự toán hoặc phải chuyển năm sau để chi, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn kinh phí.

Cụ thể, công tác chỉ đạo, điều hành của Bộ GD&ĐT thiếu quyết liệt và thiếu cơ chế phối hợp cũng như sự đồng bộ triển khai với các vụ chức năng, các cơ sở đào tạo liên quan đến đề án.

Đó là chưa kể các cơ chế chính sách bất cập, chậm tháo gỡ. Các nội dung chi và điều kiện hỗ trợ kinh phí khó khăn trong khi yêu cầu và ràng buộc của NCS cao hơn chương trình đại trà nên chưa thu hút được các ứng viên tham gia dẫn đến khó để nâng cao chất lượng đào tạo như mục tiêu.

Vì thế, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị về xử lý tài chính đối với Bộ GD và ĐT, thu hồi nộp ngân sách Nhà nước gồm: Học phí của NCS tại Cục Hợp tác quốc tế (từ năm 2012 đến 30-7-2017) hơn 50 tỷ đồng; các khoản chi sai chế độ, không đúng quy định hơn 424 triệu đồng; thu hồi kinh phí do NCS bỏ học hơn 207 triệu đồng. Ngoài ra, Bộ GD và ĐT phải hủy dự toán nguồn kinh phí đề án hơn 2,8 tỷ đồng và giảm kinh phí quyết toán năm 2016 hơn 48 triệu đồng. Đối với các bộ, ngành kiểm tra đối chiếu tổng số xử lý tài chính là hơn 6,3 tỷ đồng.