Thủ tướng: Chi phí không chính thức sẽ giết chết doanh nghiệp

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2018 và triển khai nhiệm vụ tài chính – ngân sách năm 2019 của Bộ Tài chính chiều 9/1, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao Bộ Tài chính về khâu phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong thực hiện nhiệm vụ. Đây là nguyên nhân thành công khi năm qua, tổng thu ngân sách nhà nước năm 2018 đã vượt dự toán 7,8%, đạt đến 1,42 triệu tỷ đồng, cao hơn mức đã báo cáo Quốc hội. Con số này thể hiện sự nỗ lực vượt bậc và quyết tâm cao độ của toàn ngành Tài chính. Tính cuối năm 2018, cơ quan thuế đã thu hồi được khoảng 32 nghìn tỷ đồng nợ thuế; cơ quan hải quan đã thu hồi và xử lý nợ thuế trên 1,42 nghìn tỷ đồng.

Chi ngân sách nhà nước được quản lý chặt chẽ, tiết kiệm, chủ động hơn. Bội chi ngân sách nhà nước khoảng 3,67% GDP….

Tuy nhiên, Thủ tướng đã nêu ra một số điểm tồn tại, hạn chế của ngành tài chính như: Công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của một số mặt chuyển biến còn chậm, thiếu đồng bộ. Các chính sách không ổn định, hay sửa đổi, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Thủ tướng nói thẳng, tình trạng kẹp phong bì giải quyết các hồ sơ liên quan đến lĩnh vực thuế, hải quan không phải là không có.

Thủ tướng lấy ví dụ: “Người ta hay nói, phải chăng chính sách tài chính đang kìm hãm sự phát triển của nông nghiệp như một số ý kiến đại biểu thảo luận trong tổng kết 10 năm Nghị quyết Trung ương về tam nông vừa qua. Người ta hỏi tại sao thông tư của Bộ Tài chính quy định một con bò do các trang trại chăn nuôi bán cho doanh nghiệp hoặc hợp tác xã thì không phải chịu thuế VAT nhưng bán cho cá nhân thì chịu thuế VAT 5%, trong khi luật và nghị định của Chính phủ không quy định điều này. Hay người ta hỏi một ý là người dân thuê mặt nước nuôi trồng thủy hải sản trong đê thì phải chịu thuế nhưng thuê mặt nước ngoài đê lại được miễn thuế, thậm chí cho thuê lại để kiếm lời như cử tri huyện Tiên Lãng, Hải Phòng đã nêu với chúng tôi”.

Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính cần nhất quán quan điểm tài chính phải hướng đến sự phát triển và làm giàu cho nông dân, nông nghiệp và nông thôn. Làm được điều này thì đất nước mới thực sự phồn vinh, giàu mạnh. Đồng thời, Bộ cũng cần cụ thể hóa Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ bằng chính sách tài chính và chế độ kế toán đơn giản để khuyến khích, thúc đẩy loại hình doanh nghiệp này phát triển ngay trong năm 2019.

Đặc biệt, Thủ tướng cho rằng, đạo đức nghề nghiệp, văn hóa ứng xử, tinh thần, thái độ phục vụ người dân của một bộ phận cán bộ, công chức còn hạn chế, còn có dư luận về tiêu cực, nhũng nhiễu của một bộ phận cán bộ thuế, hải quan. Tình trạng nhũng nhiễu, chung chi, lợi ích nhóm đâu đó vẫn còn, gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp.

“Mặc dù Tổng cục trưởng Tổng cục thuế, hải quan có nói về sự tiến bộ này tôi đồng ý nhưng như tình trạng kẹp phong bì giải quyết các hồ sơ liên quan đến lĩnh vực này không phải là không có. Mình phải nói thẳng ở đây để cán bộ các cục thuế, hải quan, các chi cục liên quan biết là Thủ tướng, Bộ trưởng, Tổng cục trưởng đều biết điều này để chấn chỉnh. Còn tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", “tham nhũng vặt”, chi phí không chính thức”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng dẫn số liệu từ Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho biết, tỷ lệ doanh nghiệp phải chi trả “phí bôi trơn” khi làm thủ tục hải quan mặc dù giảm từ 56,4% năm 2016 xuống 53% năm 2017, nhưng tỷ lệ vẫn rất cao.

“Các đồng chí thử tính toán 1 container thông quan nếu cần "bôi trơn" 1 triệu đồng, thì 1 năm mất hàng chục nghìn tỷ đồng. Chính những chi phí không chính thức này sẽ giết chết doanh nghiệp. Tại sao doanh nghiệp Việt Nam chúng ta mãi không lớn được, lý do cũng một phần do đây tạo ra cùng các khoản không chính thức khác”.

Do đó, Bộ Tài chính cần có giải pháp xử lý các điểm nghẽn về thủ tục hành chính trong năm 2019 để bảo đảm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy kinh tế  đất nước phát triển.

Về nhiệm vụ năm 2019, Thủ tướng đề nghị ngành Tài chính phải có giải pháp đồng bộ để tạo không gian tài khóa lớn hơn, có nhiều nguồn lực hơn để điều hành chủ động, linh hoạt hơn. Làm sao hoàn thiện cơ chế chính sách theo hướng tăng tỷ trọng thu nội địa, tăng chi đầu tư, giảm chi thường xuyên, giảm bội chi, hướng đến cân bằng ngân sách trong 5 – 10 năm tới.

Cơ cấu lại các khoản thu, mở rộng cơ sở thuế, làm tốt hơn nữa công tác quản lý thu. Mở rộng áp dụng hóa đơn điện tử, cơ bản hoàn thành trong năm 2019 ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các thành phố lớn. Kiểm soát chặt chẽ hoàn thuế, đảm bảo đúng đối tượng, đúng pháp luật. 

Cùng với đó, tăng cường thanh tra, kiểm tra và công khai, minh bạch việc sử dụng ngân sách nhà nước, vốn đầu tư công, ODA, không để thất thoát, lãng phí, lợi ích nhóm. Phải xử lý nghiêm các cơ quan, đơn vị thuộc diện cổ phần hóa được duyệt nhưng không triển khai.

Cho rằng vấn đề tài sản công đã kéo dài nhiều năm, Thủ tướng đề nghị tập trung giải quyết tốt hơn trong năm nay, trong đó có vấn đề sử dụng xe công, công sở.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh ngành Tài chính cần quán triệt, thực hiện nghiêm việc không dùng ngân sách tổ chức đi thăm, chúc Tết, tặng quà đối với các lãnh đạo cơ quan, đơn vị các cấp; không sử dụng phương tiện, tài sản công vào các hoạt động mang tính cá nhân trong dịp Tết, lễ hội….