Rửa tiền qua chứng khoán liệu có dễ?
![]() |
Do đặc thù của chứng khoán là mọi người đều có quyền mua đi bán lại cổ phiếu và tái đầu tư trong khi giá cổ phiếu lại lên xuống thất thường nênviệc rửa tiền qua chứng khoán là việc rất dễ dàng. Ảnh: Minh họa |
Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu lĩnh vực chứng khoán có dễ bị tội phạm rửa tiền hay không?
Năm 1999, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS) đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/01/2010 đã bổ sung 3 điều luật quan trọng trong lĩnh vực chứng khoán.
Cụ thể, Điều 181a quy định về tội công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật trong hoạt động chứng khoán; Điều 181b quy định về tội sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán và Điều 181c quy định về tội thao túng giá chứng khoán.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc quy định 3 tội danh trong lĩnh vực chứng khoán vào BLHS sẽ tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong công tác đấu tranh chống tội phạm ở lĩnh vực này, tạo sự lành mạnh trong hoạt động đầu tư chứng khoán.
Tuy nhiên, các điều luật này còn có những hạn chế, vướng mắc nhất định mà trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm gặp phải.
Về thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, thị trường này bắt đầu hoạt động vào năm 2000 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đến nay đã được 15 năm phát triển, TTCK đã đạt được những thành tựu nhất định.
Song, TTCK cũng chứa đựng những rủi ro và tiềm ẩn những yếu tố vi phạm pháp luật, tội phạm, có khả năng ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. Đồng thời, TTCK cũng có thể trở thành mảnh đất màu mỡ để nảy sinh các tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, đồng thời là nơi tội phạm rửa tiền hướng đến.
Theo nhận định của Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm Liên hợp quốc (UNODC), thị trường chứng khoán Việt Nam là một trong những thị trường có tốc độ phát triển rất khó dự đoán, dễ đi từ sự phát triển quá nóng sang đóng băng. Có một luồng tiền rất lớn đổ sang thị trường này.
Tuy nhiên, UNODC cho rằng, việc kiểm tra nguồn gốc của lượng tiền này không được quan tâm đúng mức. Các chuyên gia của Cục Cảnh sát kinh tế - Bộ Công an cũng cho rằng, do đặc thù của chứng khoán là mọi người đều có quyền mua đi bán lại cổ phiếu và tái đầu tư trong khi giá cổ phiếu lại lên xuống thất thường nên việc rửa tiền qua chứng khoán là việc rất dễ dàng.
Nhiều chuyên gia cũng cảnh báo rằng, hoạt động rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán có thể sẽ bắt nguồn từ chính tiền phạm tội trong lĩnh vực chứng khoán và đối tượng rửa tiền cũng chính là nhân viên làm việc trong lĩnh vực chứng khoán.
Theo thống kê của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), trong năm 2012, UBCKNN đã ban hành 180 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân với tổng số tiền phạt là 11 tỷ đồng.
Trong năm 2013, xử phạt về vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán có số lượng thuộc hàng nhiều nhất, chỉ sau số lượng về xử phạt vi phạm giao thông... Cụ thể, UBCKNN đã ban hành 84 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức cá nhân, với tổng số tiền xử phạt là gần 8 tỷ đồng.
Giới chuyên gia cho rằng, dù Luật sửa đổi bổ sung một số điều của BLHS đã bổ sung 3 tội danh trong lĩnh vực chứng khoán. Nhưng tính đến trước khi thời điểm Thông tư 10 được ban hành, chỉ có duy nhất 1 vụ án được đưa ra xử lý hình sự về tội thao túng giá chứng khoán.
Mặc dù số vụ vi phạm pháp luật và tội phạm trong lĩnh vực TTCK phát hiện chưa nhiều, song nó cũng là một trong những nguồn tạo ra các khoản tiền bẩn gây ảnh hưởng đến hoạt động rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán.