Quảng Ninh: Xây dựng làng văn hóa người Dao tạo sự đa dạng trong phát triển du lịch
Không chỉ có lợi thế về cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, Quảng Ninh còn có truyền thống lịch sử, truyền thống văn hóa vô cùng phong phú. Đây cũng chính là tiền đề quan trọng để tỉnh đầu tư thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng.
Theo đó, thực hiện Đề án du lịch cộng đồng bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, UBND tỉnh giao cho huyện Tiên Yên xây dựng và phát triển điểm du lịch sinh thái thác Pạc Sủi gắn với làng văn hóa dân tộc Dao, xã Yên Than.
Tuy nhiên, trước khi có Đề án này, huyện Tiên Yên và xã Yên Than đã có nhiều hoạt động đầu tư và bảo tồn phát triển nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân thôn Pạc Sủi.
Thôn có 39 hộ dân đều là người dân tộc Dao sống rải rác dưới chân núi Pạc Sủi, nơi có cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với ruộng bậc thang, rừng cây, thác nước. Bà con có nhiều nét văn hóa bản địa đặc sắc cần được bảo tồn và gìn giữ.
Hiện nay, Pạc Sủi còn lưu truyền được nhiều nét văn hóa của đồng bào dân tộc như: Thêu thổ cẩm, ẩm thực truyền thống, các nghi lễ cấp sắc, hát giao duyên trong cưới hỏi, ngày hội... Bà con hiện nay vẫn sử dụng tiếng dân tộc thiểu số của mình trong giao tiếp hằng ngày.
![]() |
Nghề thêu thổ cẩm của người Dao |
Ngoài chủ yếu làm nông, lâm phát triển trồng cây quế, gừng, khoai sọ, gạo nương, kết hợp với phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm, bà con ở Pạc Sủi còn phát triển các sản phẩm nông sản địa phương như: mật ong rừng, các loại cây thuốc, bài thuốc nam của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán.
Vài năm gần đây, Tiên Yên cũng là địa phương được nhắc đến khá nhiều với các mô hình du lịch cộng đồng khi từng bước khai thác hiệu quả nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số địa phương.
Với 96% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu là dân tộc Dao, Tày, Sán Chỉ), Tiên Yên có thế mạnh lớn trong phát triển du lịch cộng đồng dựa trên giá trị văn hóa truyền thống.
Tuy chưa có sự đầu tư bài bản, chuyên nghiệp nên Tiên Yên mới bước đầu tạo dấu ấn với du khách bốn phương. Thông qua các hoạt động lễ hội, tuần văn hóa du lịch được tổ chức thường niên... được tổ chức với rất nhiều hoạt động trải nghiệm nếp sống, sinh hoạt của bà con đến các trò chơi dân gian đã góp phần quảng bá, giới thiệu văn hóa đặc sắc của đồng bào vùng cao.
Có thể nói, trong những năm qua, các mô hình du lịch cộng đồng phát triển dựa trên giá trị văn hóa truyền thống ở các địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã nhận được sự quan tâm của chính quyền, người dân các địa phương và sự phối hợp tích cực từ du khách.
Song trên thực tế, các mô hình vẫn còn manh mún, chưa bền vững, chưa được khai thác, phát triển tương xứng với tiềm năng bởi hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng giao thông phục vụ phát triển du lịch cộng đồng còn thiếu đồng bộ, đội ngũ nhân lực thiếu và yếu...
Để giải quyết những hạn chế trên, Quảng Ninh đã đưa ra Đề án phát triển du lịch cộng đồng bền vững trên địa bàn tỉnh đến năm 2025 thì huyện Tiên Yên vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Theo đó, huyện Tiên Yên cần được hỗ trợ lập quy hoạch chi tiết cho dự án du lịch cộng đồng và quy hoạch rừng đầu nguồn.
Hiện nay, tổng diện tích rừng đầu nguồn của thôn Pạc Sủi là 291,7 ha đã được giao cho các hộ dân trong thôn quản lý, cần tiến hành thu hồi và trồng rừng gỗ lớn để phát triển rừng, tạo cảnh quan tự nhiên và duy trì nguồn nước sinh thủy phục vụ thác nước Pạc Sủi.
Ngoài ra, Đề án còn cần nhiều sự hỗ trợ đầu tư khác như xây dựng các chương trình phục dựng, tái hiện các bản sắc văn hóa đặc trưng của cộng đồng địa phương dân tộc Dao Thanh Phán: Hay thêu trang phục, trình diễn dân ca dân vũ, tái hiện nghi lễ tâm linh, hỗ trợ kinh phí khảo sát, sưu tầm, tái hiện các phong tục tập quán truyền thống của dân tộc Dao Thanh Phán đã bị mai một để tiến hành tổ chức Lễ hội Văn hóa, Thể thao dân tộc Dao Thanh Phán hoặc Lễ hội Vua gà gắn với sự kiện du lịch cộng đồng thác Pạc Sủi hàng năm….
Hiện việc xây dựng Làng văn hóa người Dao ở Tiên Yên là hướng đi đúng nhằm tạo sự đa dạng trong phát triển du lịch.
Sau này khi du lịch biển đảo của địa phương phát triển, du khách Tiên Yên trong thời gian rảnh rỗi trước khi ra biển đảo hay từ đảo trở về, họ được trải nghiệm thực tế cuộc sống của bà con dân tộc, tham quan các làng nghề, thác nước...
Hoàng Thanh