"Nhật Bản nên giúp ASEAN đẩy nhanh COC"

Hội nghị thượng đỉnh Đông Á lần thứ 8 diễn ra vào ngày 10/10 vừa qua bao gồm 10 quốc gia ASEAN và 8 quốc gia khác trong đó có Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản đã hoan nghênh “những tiến bộ tích cực” đạt được trong các cuộc thương lượng chính thức về Bộ qui tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Trên đây là khẳng định được đưa ra trong tuyên bố chung của Hội nghị nhằm mục đích “xoa dịu” sự thù địch ngày càng tăng giữa Trung Quốc và một số quốc gia ASEAN về tranh chấp chủ quyền đã kéo dài nhiều năm. Nhưng đến nay vẫn chưa rõ liệu Bộ qui tắc ứng xử (COC) có sớm được kí kết không do Trung Quốc không tỏ vẻ hào hứng lắm.   

Các nhà lãnh đạo tham dự Hội nghị thượng đỉnh Đông Á tại Brunei chụp hình lưu niệm.

Ngay cả khi các cuộc đàm phán về COC không có tiến bộ cụ thể nào, các quốc gia ASEAN và Trung Quốc cũng nên đều đặn tiến hành các cuộc thương lượng để ít nhất cũng làm giảm nguy cơ một cuộc giao tranh quân sự vô tình nổ ra.

Bản thân các cuộc đàm phán đó cũng sẽ giúp hai bên tăng cường tin cậy lẫn nhau, tạo cơ sở kí kết Bộ qui tắc.

Nhưng thực tế còn xa mới tiến tới tình trạng lí tưởng như trên. Trung Quốc đang tìm cách chia rẽ các quốc gia ASEAN để chống lại chiến lược “Trục châu Á” của chính quyền Mỹ còn Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thì nỗ lực củng cố quan hệ với các quốc gia ASEAN.

Hiện Trung Quốc đang có lập trường đặc biệt cứng rắn với Philippines, quốc gia Đông Nam Á đã đệ đơn lên Tòa án Liên Hợp Quốc để kiện Trung Quốc vì cho rằng tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông là “phi pháp và vô giá trị”.  

Kể từ khi ông Tập Cận Bình chính thức trở thành Chủ tịch Trung Quốc vào tháng 3/2013, các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Philippines chưa tiến hành cuộc hội đàm cấp cao nào.

Trong khi đó, Trung Quốc đang tạo dựng ảnh hưởng mạnh mẽ với Lào và Campuchia bằng viện trợ kinh tế hết sức “hào phóng” cho hai quốc gia này.

Sau khi tham dự Hội nghị thượng đỉnh Đông Á, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tới Thái Lan và thông báo rằng nước này sẽ giúp Thái Lan xây dựng mạng lưới đường sắt cao tốc để đổi lấy gạo từ quốc gia Đông Nam Á này.

Theo, thời báo Nhật Bản trong bối cảnh đang tranh chấp với Trung Quốc về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông, Nhật Bản nên cẩn thận trong cách tiếp cận về Trung Quốc và ASEAN. Sẽ là không khôn ngoan nếu Nhật Bản tỏ ra như đang lôi kéo các quốc gia ASEAN đối đầu ngoại giao nhằm mục đích kiềm chế Trung Quốc. Điều đó sẽ chỉ làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc, một đối tác kinh tế mà các quốc gia ASEAN không thể bỏ qua.

Nhật Bản nên giúp các quốc gia ASEAN thúc đẩy các cuộc thương lượng về Bộ qui tắc với lập trường thống nhất và cứng rắn để ngăn Trung Quốc gia tăng kiểm soát đối với Biển Đông. Tuy nhiên, Nhật Bản cũng không nên quên tầm quan trọng của nhiệm vụ cải thiện mối quan hệ của chính mình với Trung Quốc.