Nhận dạng tội phạm rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán

Đối với lĩnh vực chứng khoán, năm 2010, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 148 hướng dẫn thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền (PCRT) trong lĩnh vực bảo hiểm, chứng khoán và trò chơi có thưởng. Thông tư đã tạo ra hành lang pháp lý hướng dẫn các công ty chứng khoán thực hiện công tác PCRT. 

Tuy nhiên, mới đây, Bộ Tài chính đã quyết định bãi bỏ Thông tư 148, theo đó, các quy định tại Thông tư này sẽ được chuyển sang áp dụng theo quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền được Quốc hội ban hành năm 2012; Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật Chứng khoán; và Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng công tác phòng, chống rửa tiền của các công ty chứng khoán đó là phải nhận dạng được tội phạm rửa tiền

Mặc dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng, khi nền kinh tế Việt Nam mở cửa, hệ thống tài chính Việt Nam có nhiều khả năng phải đối mặt với những hành vi rửa tiền ngày càng tinh vi và mang tầm quốc tế, một trong những lĩnh vực được cho là tội phạm rửa tiền lợi dụng nhiều nhất, đó là chứng khoán thì cần phải thắt chặt để công tác phòng, chống rửa tiền đạt hiệu quả cao.

Song làm thế nào để công tác phòng, chống rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán đạt hiệu quả vẫn là câu hỏi khó bởi một trong những vấn đề khó nhất hiện nay trong công tác PCRT của công ty chứng khoán đó là làm thế nào có thể nhận dạng được tội phạm rửa tiền. Theo nhiều chuyên gia, để nhận dạng tội phạm rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán, công ty chứng khoán phải làm tốt công tác nhận biết thông tin khách hàng và nhận biết các giao dịch đáng ngờ.

Hiện nay, Luật Phòng, chống rửa tiền và Nghị định mới về PCRT đã quy định khá chi tiết về nghĩa vụ của các tổ chức báo cáo trong đó có công ty chứng khoán trong việc nhận biết thông tin khách hàng và nhận biết các giao dịch đáng ngờ trong lĩnh vực chứng khoán.

       Bên cạnh các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực PCRT nói chung, các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực chứng khoán nói riêng cũng đã quy định rất chặt chẽ, chi tiết về việc các thông tin mà công ty chứng khoán phải nhận biết thông tin của khách hàng khi khách hàng lần đầu mở tài khoản. Theo đó, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 210 vào năm 2012 hướng dẫn về thành lập và hoạt động của công ty chứng khoán…

       Tuy nhiên, điểm đáng chú ý trong các quy định mới của Luật PCRT là bên cạnh việc nhận biết khách hàng thì đối tượng báo cáo còn phải tiến hành nhận biết thông tin của chủ sở hữu hưởng lợi. Bên cạnh đó, trong suốt thời gian thiết lập quan hệ với khách hàng, Luật PCRT cũng quy định các tổ chức chứng khoán phải thường xuyên cập nhật thông tin nhận biết khách hàng; bảo đảm các giao dịch mà khách hàng đang tiến hành thông qua đối tượng báo cáo phù hợp với những thông tin đã biết về khách hàng, về hoạt động kinh doanh, về rủi ro và về nguồn gốc tài sản của khách hàng.

       Ngoài ra, dựa trên thông tin mà khách hàng cung cấp, tổ chức chứng khoán còn có nghĩa vụ xây dựng quy định về phân loại khách hàng trên cơ sở rủi ro theo loại khách hàng, loại sản phẩm, dịch vụ khách hàng sử dụng, nơi cư trú hoặc nơi đặt trụ sở chính của khách hàng.

       Do vậy, việc nhận biết tốt thông tin khách hàng và nhận biết giao dịch đáng ngờ chính là cơ sở để nhận dạng tội phạm rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán.