Lào Cai: Thành công từ tiêu chí môi trường

Rác thải thuốc bảo vệ thực vật được thu gom ngay tại cánh đồng.

Lâu nay, việc vứt bừa bãi vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trên các cánh đồng đã trở thành thói quen khá phổ biến của người dân. Đây là tác nhân gây ô nhiễm môi trường tự nhiên và có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Để khắc phục tình trạng này, những năm gần đây ngành nông nghiệp tỉnh đã triển khai có hiệu quả mô hình thu gom rác thải, bao bì, thuốc BVTV trên đồng ruộng. Điều đáng mừng là mô hình này ngày càng được nhân rộng và nhận được sự đồng tình hưởng ứng của người dân.

Xã Bản Xen, huyện Mường Khương có diện tích đất nông nghiệp trên 1.000 ha, trong đó, diện tích lúa nước là 150 ha, diện tích đất trồng ngô gần 300 ha, diện tích chè trên 500 ha. Là xã điển hình trong xây dựng nông thôn mới nên người dân Bản Xen có trình độ thâm canh cao, việc sử dụng thuốc BVTV cũng phổ biến hơn nhiều nơi khác. Trước đây, tại Bản Xen, chai, lọ, vỏ bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng chủ yếu vứt lại trên đồng ruộng, nương đồi, ven đường giao thông gây mất mỹ quan và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống, nhất là nguồn nước bề mặt, nguồn nước ngầm.

Tháng 2/2014, xã Bản Xen thành lập mô hình “Cộng đồng tự quản thu gom bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng”, đây là mô hình hoạt động theo nhóm tự quản do trưởng thôn làm nhóm trưởng, các thành viên gồm cán bộ khuyến nông, cán bộ chi hội nông dân, phụ nữ, đoàn viên chi đoàn. Nhóm tự quản chịu trách nhiệm phụ trách khu vực, cánh đồng về việc kiểm tra, giám sát khi người dân sử dụng thuốc BVTV và yêu cầu mọi người bỏ vào các bể chứa đúng nơi quy định. Ông Đỗ Tiến Cai, Trưởng thôn Na Lin cho biết: “Được tập huấn, nên bà con đã hiểu rõ hơn tác hại của rác thải độc hại là bao bì thuốc bảo vệ thực vật, do đó ai cũng ý thức được cần phải bỏ rác thải thuốc bảo vệ thực vật vào bể chứa để giữ môi trường sống trong sạch”. Bà Ninh Thị Kim Thảo, Phó Chủ tịch UBND xã Bản Xen cho rằng, mô hình này đã phát huy hiệu quả tích cực đối với bảo vệ môi trường tại khu vực nông thôn, trong thời gian tới, địa phương sẽ huy động thêm nguồn lực để đầu tư xây nhiều bể chứa rác thải hơn nữa. Đó cũng là mục tiêu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới và để nâng cao chất lượng, đảm bảo nguồn nông sản hàng hóa sạch. 

Tại các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh, việc sử dụng thuốc BVTV an toàn đang là vấn đề được cơ quan chức năng đặc biệt quan tâm. Đó là việc nông dân không tuân thủ thời gian cách ly sau khi phun thuốc, tình trạng vứt vỏ bao bì thuốc BVTV bừa bãi sau khi sử dụng đang tạo nguy cơ lớn về ô nhiễm nguồn nước, gây ngộ độc thực phẩm, ảnh hưởng đến chăn nuôi và sức khỏe của cộng đồng. Từ năm 2012, Chi cục BVTV tỉnh đã triển khai Dự án “Xây dựng mô hình cộng đồng tự quản thu bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng” và được thực hiện tại vùng chè Mường Khương, vùng sản xuất lúa chất lượng cao tại huyện Bảo Yên và xã Bản Xen (Mường Khương). Đến nay, Dự án đã hỗ trợ xây dựng 66 bể chứa ngay trên các cánh đồng, nương đồi để chứa chai lọ, vỏ bao thuốc BVTV sau khi sử dụng. Cùng với đó, trạm BVTV các huyện đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho người dân quy cách sử dụng thuốc BVTV an toàn theo nguyên tắc “4 đúng”. Việc xây dựng các bể chứa vỏ thuốc BVTV cũng khá hợp lý, bởi trước khi thực hiện, các thôn đều tổ chức họp dân để lựa chọn vị trí, vừa thuận lợi trong sản xuất nhưng cũng tránh xa nguồn nước, xa khu dân cư.

Đánh giá của cơ quan chuyên môn là mô hình “Cộng đồng tự quản thu gom bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng” đã phát huy được hiệu quả khá tích cực, tạo sự chuyển biến về nhận thức của cán bộ và người dân trong bảo vệ môi trường tại khu vực nông thôn. Tuy nhiên, rác thải là chai lọ, vỏ bao bì thuốc BVTV không thể tiêu hủy theo cách thông thường là chôn hoặc đốt mà phải có quy trình kỹ thuật khắt khe nên rất cần sự hỗ trợ, đầu tư của các cấp, ngành và sự chung tay đóng góp của toàn cộng đồng.