Khống chế dịch MERS_CoV: Bài học từ tâm dịch SARS

Bác sĩ Chuyên khoa II, thạc sĩ Nguyễn Hồng Hà - Phó chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam cho biết nếu không thay đổi chiến lược, dịch MERS-CoV nguy hiểm hơn cả dịch SARS.

Thạc sĩ Nguyễn Hồng Hà - Nguyên PGĐ Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương.

Dịch MERS-CoV Hàn Quốc giống dịch SARS

Là người tham gia trong công tác điều trị dịch SARS cách đây 12 năm, thạc sĩ Hà nhận định, so với SARS thì MERS - CoV nguy hiểm hơn rất nhiều vì bệnh có tỷ lệ tử vong cao. Đến nay, bệnh MERS-CoV có tỷ lệ tử vong khoảng 40% trong khi dịch SARS chỉ 10%.

Những người nhiễm MERS, ngoài viêm phổi, suy đường hô hấp còn có biến chứng nguy hiểm đó là suy thận. Hiện nay chưa có thuốc điều trị, kiểm soát được vi rút gây bệnh. Còn vắc xin phòng bệnh thì chưa được nghiên cứu.

Trước đây với dịch SARS, khởi đầu cũng là xuất hiện ở động vật hoang dã lây sang người. Lúc đó người ta đã nghiên cứu là loại chồn, cầy hương ở Phật Sơn, Trung Quốc là nơi khởi phát bệnh.

Nói về trận đại dịch ấy, Thạc sĩ Hà vẫn nhớ như in từng ngày, từng giờ diễn biến của dịch.

Bắt đầu từ ngày 26/2/2003 khi một bệnh nhân người Hồng Kong vào khám và điều trị bệnh ở Bệnh viện Việt Pháp với các triệu chứng giống cúm nhưng diễn tiến rất lạ, sốt, ho nhiều và khó thở. Các bác sĩ, y tá vẫn thăm khám và điều trị cho bệnh nhân này như với bệnh cúm thông thường khác. Vài ngày sau, tình trạng bệnh nhân xấu đi rất nhanh, gia đình ông đã thuê chuyên cơ đưa về nước. Ngay sau đó Bệnh viện Việt Pháp trở thành tâm điểm của dịch SARS khi có 5 nhân viên y tế cùng có các triệu chứng bệnh như bệnh nhân người Hồng Kong kia.

Về dịch tễ học, thạc sĩ Hà cho biết dịch SARS lây lan từ người sang người rất nhanh và tùy vào kháng thể của từng người, tùy vào số lượng con vi rút mạnh hay yếu nhưng việc đóng cửa Bệnh viện Việt Pháp lúc ấy càng khiến cho việc lây nhiễm cao hơn.

Thạc sĩ Hà cho biết, dịch MERS-CoV ở Hàn Quốc hiện nay cũng thế. Dịch đã xảy ra rải rác ở vùng Trung Đông và ngoài ra còn có hơn chục quốc gia có bệnh nhân mắc nhưng họ khống chế không để dịch lây lan ra cộng đồng.

Tại Hàn Quốc, số ca nhiễm MERS-CoV lây lan trong cộng đồng nhân viện y tế giống như bệnh viện Việt Pháp hơn 10 năm trước. Đến cuối tháng 3/2003, một nửa nhân viên của Bệnh viện Việt Pháp lây nhiễm SARS và đã có các y bác sĩ tử vong. Lúc ấy, Bộ Y tế đã yêu cầu đóng cửa Bệnh viện Việt Pháp nhưng đến ngày 12/4/2003 khi bác sĩ Nguyễn Hữu Bội tử vong thì bệnh viện mới đóng cửa, chuyển các bệnh nhân không thuộc nhân viên của Bệnh viện sang Viện Y học Nhiệt đới Trung ương, lúc đó còn trực thuộc Bệnh viện Bạch Mai.

Nhìn vào diễn biến từ 12 năm trước với hiện nay tại Hàn Quốc, thạc sĩ Hà cho biết, dịch MERS - CoV ở Hàn Quốc cũng giống như dịch SARS ở Việt Nam lúc ấy, khi môi trường bệnh viện là ổ lây dịch bệnh.

Hiện nay, ở Trung tâm Y tế Samsung là 14 người, chỉ đứng sau Bệnh viện St. Mary’s ở tỉnh Gyeonggi, nơi điều trị cho ca nhiễm MERS đầu tiên. Điều này gây gia tăng lo ngại cơ sở y tế này đang trở thành ổ dịch thứ hai sau Bệnh viện St. Mary’s. Hơn 900 bệnh nhân và cán bộ của Trung tâm Y tế Samsung đang được cách ly theo yêu cầu. Không khí giống như bệnh viện Việt Pháp năm nào toàn bộ nhân viên y tế bị cách ly. Thạc sĩ Hà cho biết khi cách ly như thế nguy cơ tiếp xúc với vi rút ngày càng cao và tỷ lệ lây nhiễm ngày càng nhiều.

Thành công của dịch SARS là do yếu tố nào?

Đại dịch SARS năm ấy, Việt Nam là một trong 25 nước hứng chịu dịch bệnh với 65 người bị nhiễm, 5 người tử vong, nhưng ngày 28/4/2003, Việt Nam được WHO công nhận là nước đầu tiên khống chế được đại dịch.

Khi đón các bệnh nhân từ Bệnh viện Việt Pháp về, Thạc sĩ Hà lúc đó là trưởng khoa Hồi sức tích cực của Viện. Ông đã dành nguyên tầng 2 và 3 của tòa nhà cho bệnh nhân SARS. 34 bệnh nhân, trong đó có 10 nhân viên của Bệnh viện Việt Pháp được chuyển sang. Trong số đó có người viêm hô hấp nặng, có người nhẹ hơn chỉ thở ô xy.

Thạc sĩ Hà cho biết "chiến lược chống dịch của Bộ Y tế và bệnh viện khác hoàn toàn với Bệnh viện Việt Pháp. Chúng tôi không yêu cầu bác sĩ nội trú trong bệnh viện. Các bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý đều làm theo ca. Hết ca họ về nhà để theo dõi tại nhà. Đồng thời, chúng tôi cho mở hết các cửa sổ để không khí và gió từ bên ngoài ùa vào giúp phòng bệnh thoáng hơn. Thật kỳ diệu, 15 ngày đầu, các y bác sĩ của bệnh viện được điều động chăm sóc cho bệnh nhân SARS không có ai bị sốt hay có các triệu chứng nghi SARS. Chúng tôi biết mình đã thành công".

Từ khi chuyển bệnh nhân từ bệnh viện Việt Pháp sang Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, đóng cửa Bệnh viện Việt Pháp thì không ghi nhận ca nào mắc SARS mới. Bác sĩ Hà cho biết quyết định mở thông thoáng phòng bệnh là một trong những tiền đề cho việc thành công khống chế dịch SARS.

Chuyên gia truyền nhiễm này cho hay với bệnh truyền nhiễm nào cũng có một ngưỡng nồng độ mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể thì mới nhiễm. Khi mở cửa thông thoáng, nồng độ virus được phân tán ra không trung, gió thổi bay, bị loãng đi.

Khánh Ngọc