Khai thác tiềm năng kinh tế đảo: Vẫn mạnh ai nấy làm

Cần vươn ra biển để thúc đẩy phát triển vùng đất liền

Tại “Hội nghị tập huấn tuyên truyền về biển đảo, bảo vệ chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa” do Bộ TT&TT tổ chức sáng nay, 13/10/2016, tại TP.HCM, bà Lê Hương Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Thông tin cơ sở, Bộ TT&TT nhấn mạnh: “Việt Nam là một quốc gia biển, với tỉ lệ một phần đất hơn ba phần biển. Theo Công ước quốc tế về Luật Biển, nước ta có diện tích biển trên 1 triệu km2, gấp hơn 3 lần diện tích đất liền. Biển đảo, thềm lục địa có vị trí chiến lược to lớn đối với quốc phòng an ninh và sự phát triển phồn vinh của đất nước. Hiện Việt Nam có bờ biển dài trên 3.260 km, đứng thứ 27 trong số 157 quốc gia biển, các quốc đảo và lãnh thổ trên thế giới”.

Phó Vụ trưởng Vụ Thông tin cơ sở Lê Hương Giang phát biểu khai mạc Hội nghị.

Cũng theo bà Lê Hương Giang, “trong 63 tỉnh, thành phố của cả nước thì 28 tỉnh thành phố có biển và gần một nửa dân số nước ta sinh sống tại các tỉnh, thành ven biển. Vùng biển nước ta có trên 3.000 đảo lớn nhỏ, trong đó có 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Vùng biển và ven biển Việt Nam nằm trên con đường hàng hải huyết mạch của thế giới. Biển Việt Nam có tính đa dạng về cảnh quan thiên nhiên, tài nguyên biển và tiềm năng phát triển các lĩnh vực kinh tế biển, đảo. Vì thế, vươn ra biển, làm giàu từ biển là định hướng đúng đắn, phù hợp của lãnh đạo đất nước ta trong điều kiện hiện nay”.

Do đó, Phó Vụ trưởng Lê Hương Giang khuyến nghị: “Chúng ta cần tăng cường hơn nữa khả năng quản lý, làm chủ vươn ra biển để làm động lực thúc đẩy các vùng khác trong đất liền phát triển. Cần tập trung huy động mọi tiềm năng và lợi thế của biển, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển với an ninh quốc phòng, giữ vững môi trường hòa bình ổn định để tạo điều kiện phát triển môi trường đầu tư và ngư dân các địa phương yên tâm làm ăn sinh sống trên các vùng biển, đảo, nhất là các vùng biển xa”.

Hội nghị thu hút sự tham gia của rất nhiều cán bộ thông tin cơ sở ở 11 tỉnh, thành phố khu vực Tây Nguyên và Đông Nam bộ.

Chưa khai thác đúng mức tiềm năng kinh tế của gần 3.000 đảo

Tại hội nghị, các chuyên gia về biển, đảo đã trang bị cho các cán bộ làm công tác thông tin cơ sở (đại diện sở TT&TT, đài truyền thanh - truyền hình cấp huyện, phòng văn hóa - thông tin cấp huyện) của 11 tỉnh, thành phố khu vực Tây Nguyên và Đông Nam bộ những thông tin sát thực, gần gũi nhất về tiềm năng, lợi thế của biển Việt Nam.

PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và hải đảo Việt Nam, giảng viên cao cấp Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt nhấn mạnh tới hệ thống gần 3.000 đảo ven bờ và hai quần đảo ngoài khơi là Hoàng Sa và Trường Sa, trong đó chỉ 66 đảo có người sinh sống, còn lại là các đảo hoang sơ, hoang dã – đối tượng của kinh tế đảo, mà đến nay chưa được sử dụng tương ứng.

“Nước ta có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế đảo và mỗi hòn đảo quý giá như một “viên ngọc xanh” trên nền biển bạc, một “cột mốc chủ quyền” tự nhiên trên vùng biển của Tổ quốc, và cũng là một “chiến hạm” không thể đánh chìm. Bên cạnh các giá trị cảnh quan nổi, quanh các đảo còn quy tụ các hệ sinh thái quan trọng đối với nguồn lợi hải sản, đối với phát triển nghề cá và du lịch sinh thái biển”, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi nhận định.

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, lưu ý các cán bộ thông tin cơ sở về hiện trạng khai thác tự phát, mạnh ai nấy làm đối với tiềm năng kinh tế biển, đảo tại Việt Nam.

Theo phân tích của PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, trên đảo có các làng cá, di tích văn hoá và lịch sử thuần Việt phản ánh “văn hoá làng chài” và “văn minh biển cả”,… hay còn gọi chung là “văn hóa ứng xử biển cả”, góp phần tạo ra các gía trị du lịch nghề cá mà đến nay chưa được khai thác và phát triển theo đúng nghĩa của nó.

Không ít đảo có lợi thế địa lý, có thể xây dựng thành trung tâm kinh tế đảo lớn với cơ sở hậu cần nghề cá và dịch vụ biển xa hiện đại. Đặc biệt, trong vùng quần đảo san hô Trường Sa có khoảng gần 1.000.000 ha đầm phá nông (độ sâu 1-6m) thuộc các rạn san hô vòng (atoll) có môi trường thuận lợi cho nuôi hải đặc sản.

Hàng năm thế giới đã xếp hạng 10 đảo “đắt nhất”, trong khi đó, các đảo của nước ta vẫn đang được khai thác một cách tự phát, “mạnh ai người ấy làm”, “thấy có cái gì thì khai thác cái đó”, hoàn toàn trực quan, thiếu quy hoạch và thiếu cơ sở khoa học đối với một đối tượng đặc thù.

Do đó, “cần xác định chức năng theo thế mạnh của từng đảo hoặc cụm đảo và tiến hành quy hoạch/lập kế hoạch phát triển kinh tế hải đảo thích ứng. Quy hoạch phát triển kinh tế hải đảo cần đặt trong tư duy tổng thể phát triển hệ thống đảo và từng vùng biển, cũng như phải nhìn cả ở giác độ địa kinh tế, địa chính trị và các vấn đề xã hội, với tính liên kết với dải ven biển, thậm chí phải tính đến tác động của biến đổi khí hậu.

Đối với các cụm đảo nhỏ, đảo hoang sơ (không có dân) thì phát triển kinh tế đảo gắn với bảo tồn thiên nhiên, du lịch sinh thái biển đảo (bao gồm du lịch lặn)...Đối với các đảo/cụm đảo lớn, đông dân như Phú Quốc, Vân Đồn, Côn Đảo, Cát Bà, Lý Sơn,...thì xây dựng thành các trung tâm kinh tế hải đảo toàn diện, có bán kính ảnh hưởng rộng ra vùng xung quanh và là những cực phát triển “tiếp nối” quan trọng giữa dải ven biển và các vùng biển trong bình đồ tổ chức không gian biển (có thể gọi là chuỗi đô thị đảo)”, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi khuyến nghị.