Huấn luyện ATVSLĐ nhiều nơi còn làm hình thức

Không ít doanh nghiệp tổ chức huấn luyện ATVSLĐ cho NLĐ một cách hình thức, đối phó

Quy định rõ ràng

Theo đó, NLĐ được tuyển dụng mới hoặc chuyển làm công việc khác hay do thay đổi về công nghệ, kể cả người học nghề, tập nghề, thử việc phải được huấn luyện về ATVSLĐ và kiểm tra, sát hạch đạt yêu cầu thì NSDLĐ mới được bố trí vào làm việc; đặc biệt với NLĐ làm các công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về ATVSLĐ thì Luật ATVSLĐ năm 2015 (Khoản 6 Điều 12) quy định nghiêm cấm “Sử dụng lao động hoặc làm công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về ATVSLĐ khi chưa được huấn luyện về ATVSLĐ”.

Các quy định của pháp luật về công tác huấn luyện ATVSLĐ ngày càng được hoàn thiện chặt chẽ và cụ thể, phù hợp cho từng đối tượng huấn luyện, cũng như quy định những yêu cầu, tiêu chuẩn, điều kiện đối với đơn vị tổ chức huấn luyện và giảng viên – người làm công tác huấn luyện ATVSLĐ để bảo đảm chất lượng huấn luyện về ATVSLĐ: Thông tư số 37/2005/TT-BLĐTBXH phân đối tượng huấn huyện ra làm 3 nhóm (bao gồm: nhóm NLĐ, nhóm NSDLĐ và người quản lý, nhóm người làm công tác ATVSLĐ); Thông tư 27/2013/TT-BLĐTBXH phân nhóm nhóm đối tượng huấn luyện theo 4 nhóm (trong đó đối tượng NLĐ được phân thành 2 nhóm: NLĐ làm công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về ATVSLĐ và NLĐ làm các công việc không có yêu cầu nghiêm ngặt về ATVSLĐ, người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam và người học nghề, tập nghề, thử việc để làm việc cho NSDLĐ); Sau khi Luật ATVSLĐ năm 2015 được ban hành với quan điểm các quy định của Luật phải mang tính chủ động phòng ngừa, kiểm soát các nguy cơ mất ATVSLĐ tại nơi làm việc, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 44/2016/NĐ-CP chia đối tượng huấn luyện thành 6 nhóm trong đó tách riêng người làm công tác y tế thành một nhóm đối tượng huấn luyện và an toàn vệ sinh viên được tách riêng thành một nhóm đối tượng huấn luyện; Nghị định cũng quy định và xác định cụ thể hơn về  nội dung, chương trình khung huấn luyện ATVSLĐ, thời gian huấn luyện tối thiểu cho từng nhóm đối tượng huấn luyện.

Cùng với việc quy định chặt chẽ, cụ thể hơn về công tác huấn luyện ATVSLĐ cho NSDLĐ và NLĐ ở doanh nghiệp thì nhà nước cũng có cơ chế chính sách xã hội hóa, dịch vụ công tác huấn luyện ATVSLĐ theo hướng các đơn vị, tổ chức, cá nhân đáp ứng được các quy định về điều kiện, tiêu chí, yêu cầu về cơ sở vật chất, trang thiết bị, giảng viên – người huấn luyện sẽ được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sẽ được hợp đồng huấn luyện ATVSLĐ cho cơ sở, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, triển khai thực hiện Luật ATVSLĐ năm 2015, hằng năm Quỹ bảo hiểm TNLĐ, BNN dành tối đa 10% nguồn thu để để hỗ trợ các hoạt động phòng ngừa, chia sẻ rủi ro về TNLĐ, BNN trong đó có chi hỗ trợ cho huấn luyện ATVSLĐ cho người tham gia bảo hiểm TNLĐ, BNN.

Tai nạn lao động vẫn xảy ra

Mặc dù các quy định của pháp luật về ATVSLĐ ngày càng được hoàn thiện, năng lực quản lý nhà nước về ATVSLĐ ngày càng được nâng cao, nhiều doanh nghiệp – NSDLĐ, NLĐ đã có ý thức làm tốt công tác ATVSLĐ, sự tham gia tích cực, chủ động của tổ chức công đoàn; tuy nhiên, tình hình tai nạn lao động xảy ra hàng năm đang ngày càng có xu hướng gia tăng cả về số vụ cũng như mức độ nghiêm trọng.

Theo báo cáo thống kê được công bố nếu như ở giai đoạn 1995 – 2005, trung bình có 2.600 vụ TNLĐ/năm, số người chết do TNLĐ 260 người/năm thì đến giai đoạn 2006 – 2016 đã tăng lên và có trung bình 6.000 vụ TNLĐ/năm, số người chết do TNLĐ là 600 người/năm; thiệt hại về tài sản và cho công tác điều trị, bồi thường, trợ cấp cho NLĐ bị TNLĐ ước 200 tỷ đồng/năm; số ngày công nghỉ vì TNLĐ khoảng 100.000 ngày/năm(nhưng đây cũng chỉ là con số TNLĐ thống kê được từ khoảng 5-7% số doanh nghiệp có báo cáo hàng năm, còn lại trên 90% số doanh nghiệp không báo cáo cũng như chưa thống kê được số TNLĐ xảy ra ở khu vực không có quan hệ  lao động); số NLĐ bị mắc BNN thuộc danh mục 34 BNN được hưởng bảo hiểm tích lũy đến nay đã có trên 30.000 trường hợp.

Báo cáo cũng chỉ ra nguyên nhân của tình trạng trên là do thiếu các tiêu chuẩn và quy chuẩn về ATVSLĐ đầy đủ và phù hợp cho từng ngành nghề, công việc, máy, thiết bị, hóa chất; do năng lực quản lý nhà nước về ATVSLĐ chưa đáp ứng được yêu cầu với sự gia tăng nhanh chóng về số lượng doanh nghiệp và công nhân lao động;chế tài chưa đủ mạnh; công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các vi phạm ATVSLĐ chưa kịp thời - nghiêm minh nên thiếu tính răn đe, giáo dục; nhận thức và ý thức chấp hành các quy định về ATVSLĐ của nhiều doanh nghiệp, NSDLĐ, NLĐ chưa tốt, NLĐ thì thiếu tác phong công nghiệp; đối với tổ chức công đoàn, ở nhiều nơi chưa chủ động thực hiện phối hợp tốt với cơ quan chức năng, NSDLĐ tổ chức huấn luyện ATVSLĐ cho NLĐ cũng như chưa thực hiện tốt việc giám sát, đôn đốc công tác và chất lượng huấn luyện ATVSLĐ cho NLĐ.

Trong đó có cả nguyên nhân do công tác huấn luyện ATVSLĐ cho NSDLĐ, NLĐ không tốt dẫn đến NSDLĐ không nhận thức, ý thức được tấm quan trọng của công tác ATVSLĐ đến sản xuất, tài sản của doanh nghiệp, tính mạng, sức khỏe của NLĐ; NSDLĐ không tổ chức huấn luyện ATVSLĐ trước khi vào làm việc và định kỳ huấn luyện lại cho NLĐ.

Không ít doanh nghiệp tổ chức huấn luyện ATVSLĐ cho NLĐ một cách hình thức, đối phó hoặc nội dung huấn luyện không phù hợp, không cụ thể với từng công việc, máy thiết bị, hóa chất, công nghệ mà NLĐ làm việc, vận hành, tiếp xúc, thời gian huấn luyện không đảm bảo, huấn luyện lý thuyết mà không đi kèm với thực hành, kiểm tra, sát hạch đặc biệt là với những NLĐ làm các công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về ATVSLĐ từ đó NLĐ không nhận biết được đầy đủ các nguy cơ, các yếu tố nguy hiểm có hại trong công việc, máy thiết bị, hóa chất mà mình vận hành, sử dụng, tiếp xúc và nơi làm việc của NLĐ.

Bên cạnh đó không ít số giảng viên huấn luyện ATVSLĐ nhưng lại không có kiến thức chuyên sâu về ATVSLĐ, thiếu kỹ năng phương pháp huấn luyện, thiếu kinh nghiệm thực tế. Một số doanh nghiệp phản hồi các đơn vị được thuê huấn luyện chưa hiệu quả, còn hình thức, chưa cụ thể, chưa phù hợp với người lao động của doanh nghiệp mình, tuy nhiên do quy định bắt buộc của pháp luật nên phải hợp đồng với các công ty được phép cung cấp dịch vụ huấn luyện nhưng sau đó doanh nghiệp vẫn phải tổ chức cho cán bộ kỹ thuật hoặc cán bộ an toàn của doanh nghiệp mình huấn luyện lại hoặc huấn luyện thêm cho NLĐ thì NLĐ mới có thể đủ kiến thức ATVSLĐ để làm việc; Trang thiết bị, phương tiện phục vụ huấn luyện, thực hành công tác ATVSLĐ còn thiếu.

Do vậy, để công tác huấn luyện ATVSLĐ hiệu quả, chất lượng, phù hợp với công việc của từng người lao động, trước hết phải do chính doanh nghiệp phải có trách nhiệm thực sự trước tính mạng và sức khỏe của NLĐ từ đó lựa chọn hợp đồng dịch vụ với đơn vị đủ năng lực thực sự để huấn luyện ATVSLĐ cho NLĐ của do doanh nghiệp. Cùng với đó cần phải có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng và các tổ chức đoàn thể, xã hội, trong đó có tổ chức công đoàn, đảm bảo nội dung huấn luyện ATVSLĐ đầy đủ và chất lượng, phù hợp với NLĐ.