Đất "vàng" của nhiều nhà máy, xí nghiệp... biến thành các dự án siêu lợi nhuận

Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng Việt Nam đã chỉ ra hàng loạt tồn tại trong việc sử dụng đất đô thị tại buổi hội thảo với chủ đề nâng cao hiệu quả sử dụng đất xây dựng đô thị.

Cụ thể như tập trung quá lớn vốn đầu tư, sử dụng đất đô thị xây nhà ở trong khi việc dành quỹ đất và kinh phí cho hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật rất hạn chế dẫn đến ùn  tắc giao thông, ngập úng. Đây cũng chính là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các khu đô thị mới, khu đô thị vệ tinh không phát triển, các dự án treo, triển khai ì ạch vì không thu hút người đến làm việc, ở.

Chuyên gia cho rằng, việc tập trung quá lớn vốn đầu tư, sử dụng đất đô thị xây nhà ở trong khi việc dành quỹ đất và kinh phí cho hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật rất hạn chế dẫn đến ùn tắc giao thông, ngập úng... Ảnh: Minh Thư

Đất đô thị trong các khu nội đô cũ đang sử dụng tùy tiện, nhiều trường hợp “chạy” theo lợi nhuận, phục vụ cho lợi ích chủ đầu tư và người liên quan. Nhiều nhà máy, xí nghiệp gây ô nhiễm công sở phải di dời ra khỏi nội đô đã biến thành các dự án siêu lợi nhuận trong khi thiếu đất làm hồ điều hòa, cây xanh, trường học… làm tăng mật độ dân số, trái chủ trương giảm mật độ dân số trong nội đô.

Cùng với đó, nhiều bệnh viện ở trung tâm đã quá tải lại được cấp phép xây mở rộng; nhiều cơ quan công sở, dự án khách sạn… vẫn tập trung ở nội đô, trung tâm thành phố gây ách tắc giao thông.

Nguyên nhân của những tồn tại đó, theo ông Hùng là do công tác quản lý sau quy hoạch chung được duyệt đang thực hiện chậm, không đồng bộ. Tỷ lệ quy hoạch chi tiết đạt thấp (35%) dẫn đến cơ chế xin cho tùy tiện trong cấp phép và quy hoạch luôn bị điều chỉnh. Việc cấp phép các dự án tràn lan, sử dụng đất đô thị cho các dự án nhà ở không phù hợp với khả năng kinh tế xã hội và dự báo phát triển dân số. Quản lý sử dụng đất đô thị nhiều bất cập khi công trình không phép, trái phép diễn ra phổ biến, trên diện rộng….

Cũng chỉ ra nhiều bất cập trong việc sử dụng đất đô thị, ông Nguyễn Văn Đực, Phó Giám đốc Công ty Địa ốc Đất Lành nêu: Đối với đất công là các loại đất do nhà nước quản lý, đất do các cơ quan, tập đoàn, công ty quản lý, đất quốc phòng chuyển sang dân dụng. Các loại đất này không được bán, chỉ được định giá, bán hóa giá - cổ phần hóa. Vì thế, đất này cần phải thu về làm đất công, bán đấu giá theo các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc đã được duyệt trước.

“Tránh tình trạng dung túng cho nhà đầu tư “chạy” điều chỉnh chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc, như vậy sẽ chỉ có lợi lớn cho người trúng thầu. Nhà nước chỉ nên bồi thường phần xây dựng và hỗ trợ di dời mà thôi. Việc này nếu làm tốt sẽ thu lợi hàng trăm ngàn tỷ đến hàng triệu tỷ đồng”, ông Đực nói.

Liên quan đến đất chung cư cũ, ông Đực cho hay, chung cư cũ đã qua sử dụng trên dưới 50 năm, trong điều kiện “cha chung không ai khóc” từ lâu không được bảo trì sửa chữa, xuống cấp nghiêm trọng, có thể sụp đổ bật cứ lúc nào, nguy cơ gây thương vong hàng trăm người.

Do đó, chính quyền quận, huyện cần phối hợp với cư dân để vận động cho người dân ở đó hiểu rõ về nguy cơ tai nạn thảm khốc có thể xảy ra bất cứ lúc nào, để họ chấp nhận “một đổi một”. Chính quyền cần lên phương án quy hoạch kiến trúc, đưa ra các chỉ tiêu để doanh nghiệp đấu thầu. Làm vậy, chính quyền có thể còn dư ra một số tiền làm công ích khác.

Ngoài ra, ông Đực còn nêu ý kiến đối với đất nghĩa trang, chuyện giải tỏa là đương nhiên và cần thiết. Phát triển đô thị là phải như vậy, không thể nào cứ để bến xe - bệnh viện - trường học - nhà xưởng - nghĩa trang… trong thành phố mãi được. Theo ông, cần phải có một ban quản lý cấp quận hay cấp thành phố đứng ra làm quy hoạch, với mục đích cung cấp tiện ích xã hội nhiều hơn là để kinh doanh. Sau đó bán đấu giá theo đúng quy hoạch kiến trúc, tránh để thất thoát, móc ngoặc, tham nhũng.

“Điều tiên quyết là cần phải quản lý nghiêm việc sử dụng đất đô thị theo quy hoạch đã được duyêt, có chế tài nghiêm minh để xử lý việc sử dụng sai mục đích và dung túng cơ chế “xin – cho”. Nếu không, lợi ích việc sử dụng đất đô thị sẽ không chỉ rơi vào một nhóm người mà còn để lại nhiều hệ lụy xấu cho toàn xã hội”, ông Đực nói thêm.

Một trong những giải pháp khắc phục những tồn tại của việc sử dụng đất đô thị mà ông Đào Trung Chính, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên và môi trường) đưa ra là cần có cơ chế quản lý đô thị đặc biệt nhằm khắc phục tình trạng mất cân đối cơ cấu sử dụng đất đô thị giữa đất ở với đất xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội và các yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh công tác thanh tra, giám sát, kiểm tra tình hình thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất xây dựng đô thị và quy hoạch đô thị.