Cục máu đông 'chạy' lên phổi, căn bệnh cực kỳ nguy hiểm

Mới đây, ông N.Đ.D, 70 tuổi, trú tại An Giang được bệnh viện tuyến dưới chuyển lên BV Đại học Y Dược TP.HCM trong tình trạng suy hô hấp, phải đặt nội khí quản.

Theo người nhà bệnh nhân, ông Đ, than thở đau tức ngực, mệt mỏi, khó thở. Khi vào bệnh viện ở tỉnh, bệnh nhân được chẩn đoán thuyên tắc huyết phổi phổi. Bệnh nhân được bác sĩ kê thuốc tiêu sợi huyết. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân có diễn biến nặng suy hô hấp cấp nên bệnh nhân được đặt nội khí quản và chuyển tuyến.

Tại BV Đại học Y Dược, bác sĩ chẩn đoán ông D. bị thuyên tắc phổi diện rộng có rối loạn huyết động đã dùng thuốc tiêu sợi huyết. Ngay lập tức, người bệnh được hồi sức tích cực và phẫu thuật tim mạch. Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp, suy thận cấp. Sau khi được điều trị tích cực, bệnh nhân dần ổn định, tình trạng hô hấp cải thiện dần nên đã được rút ống nội khí quản.
 
TS BS. Bùi Thế Dũng – Trưởng khoa Nội Tim mạch – Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cho biết ở bệnh nhân này rất phức tạp ai cũng nghĩ lành ít dữ nhiều. Bệnh nhân thuyên tắc phổi, tăng huyết áp, suy thận cấp, huyết khối bán cấp lấp hoàn toàn tĩnh mạch cơ bụng chân, khoeo phải… bác sĩ đã điều trị tích cực sau 2 tuần người bệnh mới được ra viện.

BS Dũng cho biết thuyên tắc phổi là tình trạng cục máu đông ở tĩnh mạch sâu của cơ thể vào phổi. Tỷ lệ của bệnh nhân thuyên tắc phổi chiếm tỷ lệ khá cao trong tổng số bệnh nhân nhập viện tại BV Đại học Y Dược TP.HCM.

Thuyên tắc phổi là bệnh lý rất nặng và các bệnh viện tuyến trung ương tỷ lệ lưu hành bệnh này cao hơn các bệnh viện tuyến dưới. Bởi vì người bệnh có triệu chứng thuyên tắc phổi đều chuyển lên tuyến trên hoặc họ bị suy hô hấp nặng.

Theo BS Dũng nguyên nhân do 3 yếu tố chính:

Thứ nhất, ứ trệ tuần hoàn như người béo phì, ít vận động, bị tai biến, suy tim, bệnh nặng nằm yên một chỗ, bệnh nhân có tiền căn huyết khối tĩnh mạch.
 
Thứ hai, là tình trạng tăng đông như người mắc ung thư, nhiễm trùng, thiếu các yếu tố đông máu bẩm sinh.

Thứ ba, tổn thương mạch máu như người mới phẫu thuật vùng bụng, chậu hay chấn thương. 

Ngoài ra, các bệnh nhân bị phổi tắc nghẽn mãn tính, người uống thuốc tránh thai chứa estrogen, bạn ít vận động ngồi một chỗ quá lâu như ngồi trên máy bay 20 tiếng…

Cả ba yếu tố này có nguy cơ tạo thành cục máu đông ở tĩnh mạch sâu, cục máu đông này đi lên phổi gây tắc mạch phổi.

Triệu chứng của thuyên tắc phổi khá đa dạng, theo bác sĩ Dũng, người bệnh có triệu chứng khó thở, thở nhanh, cảm giác ngộp thở, gắng sức để thở.

Triệu chứng điển hình kế tiếp là đau tức ngực, khó thở một cách đột ngột, choáng. Một số người bị thuyên tắc phổi có biểu hiện đầu tiên là ngất do cục máu đông tắc nghẽn ở phổi một cách đột ngột không có máu nuôi cơ quan ở não làm người bệnh ngất xỉu. Thậm chí, một số người bị đột tử khi mổ tử thi mới thấy cục máu đông ở phổi.

ThS BS. Bùi Thị Hạnh Duyên – Trưởng khoa Hồi sức tích cực BV Đại học y dược TPHCM thuyên tắc phổi có hai thể cấp tính và mãn tính.

Thể cấp tính, người bệnh khó thở, suy hô hấp cấp, tụt giảm oxy trong máu do phổi không vận chuyển oxy trong cơ thể diễn tiền bệnh nhân rất nặng. Nếu không xử trí kịp thời hoặc quá nặng nguy cơ tử vong rất lớn.

Thể mãn tính, có trường hợp kéo dài lâu hơn, âm thầm mơ hồ khi vào bệnh viện mới biết bệnh nhân mắc bệnh tắc nghẽn phổi trước đó dẫn tới tăng áp động mạch phổi mãn. Bệnh nhân này cần nhập viện vì nguy cơ tử vong cho bệnh nhân rất lớn.

Theo bác sĩ Duyên, tắc phổi gây biến chứng về sau rất nặng nề. Hiện nay, bệnh thuyên tắc phổi có khoảng 1/3 bệnh nhân tử vong.

Người bệnh cần nhập viện để chăm sóc tích cực, có trường hợp thuyên tắc phổi nhánh nhỏ có thể điều trị tại các khoa phòng khác như khoa Nội tim mạch chung, khoa Hô hấp.

Để điều trị hiệu quả, bác sĩ Duyên cho rằng bệnh nhân đạt được quy tắc 3Đ như chẩn đoán đúng bệnh, uống đúng thuốc, uống đúng thời gian. Nếu bệnh nhân không tuân thủ hoặc bỏ thuốc sẽ rất nguy hiểm.

Khánh Chi