Cơ hội và thách thức cho DNNVV trong thời kỳ hội nhập quốc tế

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về kết quả hoạt động của doanh nghiệp (DN) dân doanh năm 2016, tỷ lệ DN tăng vốn đầu tư là 11% với quy mô đầu tư trung bình 18,1 tỷ đồng. Tỷ lệ DN tăng quy mô lao động là 13% với quy mô lao động trung bình là 26,6 người. Tỷ lệ DN báo lãi là 65%, trong khi 23% số DN báo lỗ.

Bà Trần Thị Thanh Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ DNNVV – VCCI biết, cơ hội cho các DNNVV tham gia chuỗi giá trị toàn cầu là rất lớn. Các cơ hội này bao gồm:

Cơ hội tiếp cận thị trường: Gia tăng xuất khẩu các ngành hàng mà Việt Nam có thế mạnh như hàng dệt may, giày dép, các sản phẩm và thiết bị điện tử, thủy sản,…, kết hợp sự cắt giảm thuế quan cùng những kinh nghiệm đã có ở các thị trường. Các DNNVV có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị xuất khẩu các ngành hàng này;

Cơ hội thu hút đầu tư nước ngoài: Hiện nay Việt Nam đã là điểm sáng trong thu hút FDI, việc tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do cùng với những cam kết về cải thiện môi trường đầu tư và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ sẽ trở thành lực hút đáng kể đối với các nhà đầu tư quốc tế. Khi các tập đoàn lớn đầu tư vào Việt Nam, các DNNVV có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu;

Cơ hội tiếp cận công nghệ sản xuất tiên tiến: Việc tham gia vào các thị trường rộng lớn cùng nguồn vốn đầu tư từ các đối tác ký kết Hiệp định thương mại song phương và đa phương, các DNNVV sẽ có cơ hội đổi mới hệ thống máy móc, công nghệ để sản xuất các sản phẩm đáp ứng được chất lượng của các thị trường mà họ hướng tới;

Cơ hội nâng cao năng lực quản lý và trình độ lao động: Cùng với cơ hội tham gia các chuỗi giá trị lớn hơn, để đáp ứng được những yêu cầu của đối tác, các DNNVV sẽ có cơ hội tiếp cận và nâng cao năng lực quản lý của mình cũng như nâng cao trình độ của đội ngũ lao động;

Ngoài ra, DNNVV còn có cơ hội tiếp cận cơ sở dữ liệu và thông tin trực tuyến sẽ tạo thuận lợi từ kinh doanh đến hợp tác kinh doanh và thông tin thị trường; tăng thêm các dịch vụ phát triển kinh doanh; Cách mạng công nghiệp 4.0 cũng giúp các DNNVV tham gia vào thị trường toàn cầu để mua, bán hàng hóa, dịch vụ.

Tuy nhiên, theo bà Trần Thị Thanh Tâm, DNNVV cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức. Theo thống kê của VCCI được bà Tâm trích dẫn, 65% DNNVV gặp khó khăn trong tìm kiếm khách hàng; 44% gặp khó khăn trong tìm kiếm nguồn vốn; 31% gặp khó khăn trong tìm kiếm nhân sự thích hợp; 25% gặp khó khăn trong thực hiện các thủ tục hành chính, pháp lý; 20% gặp khó khăn trong việc tìm kiếm mặt bằng kinh doanh cũng như tìm kiếm nhà cung cấp; 14% gặp khó trong tìm kiếm công nghệ phù hợp.

Với những khó khăn về khách hàng, thị trường, kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, 62% khách hàng chính của doanh nghiệp tư nhân trong nước là các cá nhân và DN tư nhân trong nước. Trong khi đó, DN càng nhỏ thì tỷ lệ vay vốn ngân hàng càng thấp do sự hạn chế trong việc tiếp cận vốn vay ngân hàng.

Cụ thể, theo kết quả điều tra năm 2016, tỷ lệ vay vốn ngân hàng ở các DN siêu nhỏ chỉ là 38%, DN nhỏ là 60%. Tỷ lệ này ở các DN vừa và DN lớn lần lượt là 75% và 80%.

Để có những giải pháp hỗ trợ DNNVV, bà Trần Thị Thanh Tâm cho rằng bên cạnh sự hỗ trợ của phía Nhà nước, bản thân các DNNVV cần chủ động nỗ lực trong việc tìm kiếm các thông tin về ngành hàng, thị trường tiềm năng và các chuẩn mực quốc tế, trên cơ sở đó định hướng và xây dựng kế hoạch phát triển doanh nghiệp dài hạn, đáp ứng được yêu cầu và tận dụng cơ hội do hộ nhập quốc tế mang lại.

Ngoài ra, DNNVV cần rà soát, đánh giá lại DN, xem xét bối cảnh cạnh tranh mới ở trong nước và ngoài nước, sẵn sàng để chuyển đổi sang thời kỳ mới; Xây dựng chiến lược nâng cao sức cạnh tranh, xác định giá trị cốt lõi để lựa chọn sản phẩm và thị trường mục tiêu.

“Một doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ khó có đủ năng lực để triển khai các hợp đồng quốc tế, chiếm lĩnh thị trường, vì vậy các doanh nghiệp cần liên kết thông qua các hình thức thích hợp.”, bà Trần Thị Thanh Tâm khuyến nghị.