Chuyên gia chia sẻ cách sơ cứu khi bị rắn cắn

Sáng 19/9, anh N. P. T (SN 1977) ra vườn nhà hái rau để chuẩn bị bữa cơm cho cả gia đình thì bất ngờ cảm thấy đau nhói ở bàn tay trái. Anh vội rút tay lại thì thấy ngón tay giữa của mình có 2 lỗ nhỏ chảy máu, trông giống vết cắn của rắn nên anh và gia đình đã lục tìm khắp vườn, xác định xem “con vật” nào đã cắn mình.

Sau khoảng 10 phút truy tìm thì người nhà anh bắt được một con rắn lục đuôi đỏ là loại rắn cực độc trong số các loại rắn lục với mình xanh và có đuôi màu đỏ. Ngay lập tức, anh được người nhà buộc dây garo vùng bị cắn và đưa đến Bệnh viện quận Thủ Đức.

Ngay khi xác định được loại họ rắn và qua thăm khám bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân có tổn thương tại chỗ nặng: vết cắn vùng ngón tay sưng, phù nề lan đến giữa cẳng tay. Bác sĩ trực cấp cứu đã nhanh chóng xử trí bằng cách dùng kháng sinh và rửa vết cắn ngừa nhiễm trùng, ngừa uốn ván, truyền bolus 5 lọ huyết thanh kháng nọc rắn lục trong vòng 1 tiếng.

Vết thương bị rắn cắn

Sau 1 tiếng, triệu chứng tổn thương tại chỗ nặng hơn lan lên đến khuỷu tay nên được truyền lặp lại liều bolus 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn trong 1 giờ tiếp theo. Sau đó tổn thương tại chỗ ngưng diễn tiến, bệnh nhân tiếp tục được truyền 3 liều huyết thanh kháng nọc rắn duy trì trong 18 giờ tiếp theo.

Sau điều trị, tổn thương tại vết thương trên tay trái bênh nhân đã được kiểm soát, giảm sưng nề, không diễn tiến nặng thêm trong vòng 24 giờ sau khi kết thúc truyền huyết thanh kháng nọc rắn. Bệnh nhân đã được xuất viện vào ngày 21/9 với tình trạng sức khỏe ổn định.

Theo BS Vũ Ngọc Chức cho biết: “Hàng năm, bệnh viện quận Thủ Đức tiếp nhận rất nhiều trường hợp bị rắn độc cắn. Hiện đang vào mùa mưa cũng là mùa rắn nhiều hơn.

Ở nước ta, các trường hợp bị rắn độc cắn thường gặp 2 họ rắn chính đó là họ rắn hổ và họ rắn lục. Nếu không xác định được loại rắn độc nào cắn thì bác sĩ có thể dựa trên biểu hiện nhóm triệu chứng rắn cắn để nhận diện họ rắn nhằm có hướng điều trị thích hợp”

Đối với họ rắn hổ: 2 nhóm biểu hiệu thường gặp là tổn thương mô tại chỗ (đau, phù nề diễn tiến, hoại tử...) và biểu hiện thần kinh (yếu cơ, liệt cơ, liệt dây thần kinh...). Nguyên nhân tử vong trước nhập viện thường gặp do yếu liệt cơ hô hấp do nọc rắn gây nên.

Đối với họ rắn lục: 2 nhóm biểu hiệu thường gặp là tổn thương mô tại chỗ và biểu hiện bất thường về huyết học (chảy máu, rối loạn đông máu...). Nguyên nhân tử vong thường do chảy máu, mất máu diễn tiến rất nhanh và nặng.

Cơ chế sinh bệnh: rối loạn đông máu do nọc rắn lục xanh đuôi đỏ là do tiêu thụ hoặc ức chế các yếu tố đông máu, người bệnh rơi vào tình trạng như đông máu nội mạch rải rác (DIC), một mặt tạo ra các fibrin hoà tan, làm xuất hiện các cục huyết khối nhỏ rải rác trong lòng mạch, đồng thời quá trình tiêu fibrin dẫn đến tiêu thụ quá nhiều các yếu tố đông máu và hậu quả là xuất huyết và thiếu máu tổ chức gây thiếu ôxy tổ chức. Chảy máu trong các khối cơ lớn có thể gây hội chứng khoang.

 Sơ cứu rắn độc cắn, bác sĩ Chức cho rằng cần thực hiện:
– Trấn an và giảm lo lắng cho bệnh nhân.
– Rửa vết thương.
– Cởi bỏ đồ trang sức ở chi bị cắn tránh gây chèn ép khi chi sưng nề.
– Băng ép tại chỗ cắn trở lên gốc chi hoặc garô tĩnh mạch, không garô động mạch.
– Không để bệnh nhân tự đi lại. Bất động chi bị cắn bằng nẹp.
– Không chích rạch tại vết cắn. Ngay sau khi bệnh nhân bị rắn cắn có thể nặn, hút máu tại vết cắn để loại trừ bớt nọc độc.
– Nếu đau nhiều: giảm đau bằng paracetamol uống.
– Nếu tụt huyết áp, đe dọa sốc do mất máu hoặc phản vệ đặt ngay một đường truyền tĩnh mạch ngoại vi (đặt ở chi khác chi bị cắn) để truyền dịch.
– Phải chuyển nạn nhân đến bệnh viện ngay không được để mất quá nhiều thời gian tìm thầy lang thuốc lá.

Một số sai lầm rất phổ biến trong sơ cứu rắn cắn là việc rạch, hút nọc độc, buộc garo, bôi các chất lạ vào vùng bị cắn. Việc sơ cứu không đúng sẽ gây hại thêm cho người bị rắn cắn như: nhiễm trùng, đoạn chi và thậm chí là tử vong.

 K.C