Xóa bỏ rào cản “khuyết tật” trong công việc

Ngày nay, nhiều nhà tuyển dụng tuyển người khuyết tật vì trình độ và năng lực chứ không nhìn vào sự họ chỉ vì một “lòng nhân đạo” nào đó. Điều này không những giúp người khuyết tật có thu nhập, cải thiện đời sống, giảm nhẹ gánh nặng xã hội, mà còn giúp người khuyết tật nâng cao vị thế, tăng cường sự tự tin và khai thác những tiềm năng, giúp họ hòa nhập cộng đồng.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2012 - 2020 với mục tiêu “Hỗ trợ người khuyết tật phát huy khả năng của mình để đáp ứng nhu cầu bản thân; tạo điều kiện để người khuyết tật vươn lên tham gia bình đẳng vào các hoạt động kinh tế - xã hội”. Song song đó, trình độ dân trí, phương tiện giao thông và thông tin đại chúng phát triển cũng mang đến cơ hội học tập cho người khuyết tật.

Có việc làm, thêm thu nhập, người khuyết tật thêm hăng say lao động sản xuất và tự tin hơn trong cuộc sống.

Ngày càng nhiều sinh viên khuyết tật và các Câu lạc bộ Sinh viên khuyết tật các trường đại học được thành lập. Người sử dụng lao động đã có cách nhìn tích cực hơn đối với lực lượng lao động là người khuyết tật. Người khuyết tật là một lực lượng lao động không nhỏ trong xã hội và họ đòi hỏi phải được bảo vệ bằng luật pháp để đảm bảo quyền bình đẳng tham gia vào các hoạt động của xã hội, trong đó có quyền bình đẳng về việc làm bền vững.

Tuy nhiên, số lượng người khuyết tật được học nghề hiện còn quá ít và chiều hướng tăng không đáng kể. Tỷ lệ người khuyết tật sau đào tạo nghề tìm việc làm còn thấp và chủ yếu là tự tạo việc làm. Nguyên nhân là do 80% người khuyết tật sống ở nông thôn, trình độ văn hóa thấp, điều kiện kinh tế khó khăn, khó tự trang trải việc học nghề. Cộng thêm những rào cản xã hội như thái độ phân biệt, mặc cảm, tự ti. Bên cạnh đó, người khuyết tật thường thiếu thông tin về việc làm, nhất là người khiếm thính. Các công trình kiến trúc, phương tiện giao thông công cộng không phù hợp khiến họ khó tiếp cận học nghề, việc làm. 

Theo Vụ Công tác Học sinh sinh viên - Tổng cục Dạy nghề (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội), một trong các nguyên nhân khiến người khuyết tật được học nghề là tuy họ có số lượng lớn nhưng do mang nhiều dạng khuyết tật và cư trú rải rác rộng khắp trên cả nước, mỗi dạng tật chỉ phù hợp với một số nghề nhất định nên dạy nghề cho họ có nhiều khó khăn và chi phí cũng cao hơn so với dạy nghề thông thường. Thêm vào đó là cơ chế thị trường hướng tới mục tiêu lợi nhuận, đã trở thành “lực cản” đối với dạy nghề và giải quyết việc làm cho người khuyết tật; bên cạnh đó là người khuyết tật sự quan tâm chưa đúng mức của các bộ, ngành liên quan…

Khi đào tạo nghề cho người khuyết tật là phải sắp xếp chỗ ăn, ở và học gần nhau vì họ không có phương tiện di chuyển và do hạn chế sức khỏe. Ngoài các cơ sở đào tạo nghề của Nhà nước thì những năm gần đây, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức tự lực của người khuyết tật cũng đã và đang tham gia vào việc đào tạo nghề.

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, mặc dù Đảng, Nhà nước đã ban hành hệ thống chính sách, pháp luật tương đối đầy đủ, đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho người khuyết tật được dạy nghề, tạo việc làm nhưng do nhiều nguyên nhân nên kết quả thực hiện còn hạn chế, chưa đạt được mục tiêu mà chính sách đề ra.

Hiện đa số người khuyết tật trình độ học vấn thấp và một số người khuyết tật tuy có việc làm nhưng công việc không ổn định, thu nhập còn thấp... Một số địa phương xuất hiện những mô hình dạy nghề, tạo việc làm cho người khuyết tật thực sự mang lại hiệu quả. Các mô hình này chủ yếu là dạy nghề gắn với tạo việc làm; tạo điều kiện vay vốn để gia đình người khuyết tật đầu tư sản xuất kinh doanh. Có việc làm, thêm thu nhập, người khuyết tật thêm hăng say lao động sản xuất và tự tin hơn trong cuộc sống.

Nhiều địa phương đã có sáng kiến tổ chức Ngày hội việc làm cho người khuyết tật, nhằm tạo cơ hội cho người khuyết tật tìm kiếm được việc làm phù hợp khả năng, trình độ của mình. Nhiều người khuyết tật đã nêu tấm gương sáng về nghị lực phi thường và cống hiến nhất định cho xã hội. Bên cạnh đó, nhiều đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức, đoàn thể xã hội cũng chủ động tạo cơ hội việc làm cho người lao động, có đơn vị hàng năm dành 10-15% số vị trí việc làm để tuyển dụng người lao động vào làm việc. Thêm vào đó, các ý thức của mỗi con nguời trong chúng ta cũng đóng một vai trò to lớn trong việc hòa nhập vào cộng đồng của những người khuyết tật. Nếu nơi bạn đang làm việc có người khuyết tật, hãy tạo nên một không khí vui vẻ và thân thiện để những người khuyết tật không còn cảm thấy mình khuyết tật. Những nỗ lực ý nghĩa này có tác động lớn trong xóa bỏ rào cản, tạo cơ hội cho người khuyết tật hòa nhập với cộng đồng.

Tuy nhiên, để sự chung tay của xã hội hiệu quả hơn nữa, còn rất cần sự nỗ lực của chính mỗi người khuyết tật, để vươn lên, tự thay đổi số phận, khẳng định bản thân và đóng góp cho cộng đồng.

Bài viết phục vụ tuyên truyền Đề án phát triển nghề Công tác xã hội (Đề án 32)