Chuyện bí ẩn về thước phim “Ngày Độc lập 2-9-1945”

Năm 2012, đạo diễn Phạm Kỳ Nam được truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) sau khi ông qua đời 28 năm.

Trong danh sách các tác phẩm được vinh danh của ông, có tên bộ phim “Ngày Độc lập 2-9-1945” với rất nhiều chuyện bí ẩn.

Chuyện bí ẩn về thước phim “Ngày Độc lập 2-9-1945” - ảnh 1

Kỳ đài, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Mối duyên sau 29 năm

Bộ phim “Ngày Độc lập 2-9-1945” do NSND Phạm Kỳ Nam đạo diễn ra đời năm 1975. Đúng 30 năm sau ngày lễ thiêng liêng diễn ra trên Quảng trường Ba Đình, đánh dấu ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhân dân ta mới lần đầu tiên được tiếp cận một bộ phim tài liệu quý giá ghi lại chân thực diễn biến không khí của ngày đó.

Những thước phim đen trắng làm người xem xúc động với hình ảnh những đoàn người nô nức kéo về Quảng trường Ba Đình, nắm tay vung cao và hát vang bài “Diệt phát xít”, cùng lời tuyên thệ Độc lập của quốc dân vang động quảng trường... 

Ít ai biết rằng, chỉ trước đó một năm, vào năm 1974, trong một chuyến sang Pháp để thực hiện bộ phim tài liệu về cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đạo diễn Phạm Kỳ Nam mới được tiếp cận với những thước phim lần đầu tiên. Được biết, NSND Phạm Kỳ Nam có được những thước phim quý giá này rất tình cờ. 

Một buổi sáng mùa đông, khi đang ở Pháp, có một người gọi điện thoại đến phòng ông nói là muốn gặp để chuyển một món quà rất có ích cho công việc của ông. Ông đi tới nơi hẹn, đó là nhà của một Việt kiều tại Paris. Tại đó, ông được trao lại một hộp phim nhỏ được gìn giữ rất công phu và đó chính là 5 phút quý giá về Ngày Độc lập 2-9 thiêng liêng của dân tộc. Khi đạo diễn Phạm Kỳ Nam hỏi người Việt kiều về tác giả của đoạn phim, ông đã nhận được câu trả lời: “Tôi không biết gì hơn vì không phải là người quay. Chỉ biết những đoạn phim đó có ích cho các ông và tôi đã trao tận tay ông, vì tôi rất yêu mến đất nước, nhân dân Việt Nam”. 

Sau khi có được những thước phim tư liệu quý giá này, đạo diễn Phạm Kỳ Nam đã tổ chức biên tập, dựng lại, viết lời bình... để một thời gian ngắn sau, nó đến được với khán giả.

Người quay phim bí mật

Ông Nguyễn Hữu Đang Trưởng ban Tổ chức Ngày lễ Độc lập đã từng cho đạo diễn Phạm Kỳ Nam biết: “Tôi chỉ có thể đoán theo hai khả năng, mà cũng chưa dám nghiêng hẳn về phía nào: Một là hiệu Hương Ký quay, hai là phái đoàn Patty (Mỹ) quay. Hiện chưa có đủ chứng cứ để khẳng định dứt khoát. Chủ hiệu Hương Ký là người được giao nhiệm vụ quay lại buổi lễ nhưng một tuần lễ sau Ngày Độc lập, ông Hương Ký cho biết không quay được vì máy trục trặc. Nhưng chỉ ít ngày sau, quân Tàu Tưởng đưa bọn Vũ Hồng Khanh vào Việt Nam thì Hương Ký liền theo Quốc dân đảng. Tôi đoán có thể ông chủ hiệu Hương Ký không thật lòng, không quay phim, rồi đổ lỗi cho máy, hoặc cũng có khả năng, ông ta cho quay nhưng lại không bàn giao phim cho ban tổ chức. Và gần 30 năm sau, những thước phim có số phận đặc biệt này đã tìm được đường quay lại với đất nước”.

Giả thiết có những thước phim này hoặc là từ hiệu ảnh Hương Ký đã được củng cố thêm từ những cứ liệu khác. Theo Nhà sử học Dương Trung Quốc, trong một số tấm ảnh chúng tôi được ông David Marr- một nhà nghiên cứu sử học Úc gốc Mỹ, cung cấp và theo ông cũng do người Mỹ chụp, có một bức chụp lễ đài nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đang đọc Tuyên ngôn Độc lập. 

Quan sát kỹ có thể thấy, đứng bên phải Cụ có một người cầm ô và đáng chú ý là từ phía bên trái có một người đang quay phim hướng ống kính về phía Cụ Hồ. Góc quay này ứng với đoạn phim quay Người đọc Tuyên ngôn nhìn nghiêng mà chúng ta đã được xem. Quan sát trên ảnh thấy đó không phải là người nước ngoài, điều đó cho thấy, chỉ có thể là người của hiệu ảnh Hương Ký...”.

Trước khi có những thước phim tư liệu màu của các nhà làm phim nước ngoài tặng hay bán bản quyền trong vài năm gần đây, phim tài liệu đen trắng “Ngày Độc lập 2-9-1945” do đạo diễn, NSND Phạm Kỳ Nam sản xuất là tư liệu hết sức quý giá về thời khắc lịch sử trọng đại của dân tộc, khi Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Hà Thu/Báo Bắc Giang điện tử

Đặc sản ‘ăn tươi nuốt sống' ở Ninh Bình chấm loại nước sốt đọc trẹo miệng

Dù được chế biến từ nguyên liệu tươi sống, không qua công đoạn làm chín nào nhưng đặc sản gỏi nhệch nức tiếng Ninh Bình vẫn hút khách thưởng thức bởi phần thịt dai giòn, vị ngọt dịu, ăn cùng hàng chục loại lá và nước chấm sánh quyện đặc trưng.

"Phố Sách cuối tuần" góp phần nâng cao văn hóa đọc

“Phố Sách cuối tuần” là một sáng kiến, chương trình mới nhằm phát huy hiệu quả không gian văn hóa đọc tại Phố sách, góp phần nâng cao văn hóa đọc của Hà Nội.

Giới trẻ nên đọc sách như thế nào?

Nhiều gợi ý hay về việc đọc sách, văn hóa đọc của giới trẻ đã được chia sẻ tại chương trình giao lưu trong khuôn khổ “Phiên chợ Khuyến đọc” tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh.

Cuốn sách làm rõ vai trò của Thái sư Lưu Cơ trong lịch sử

Cuốn sách do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật biên soạn và phát hành giúp công chúng hiểu rõ hơn vai trò lịch sử của Thái sư Lưu Cơ, những đóng góp của ông với các triều đại Đinh, Tiền Lê và giai đoạn đầu thời Lý.

Thị trường sách nói còn nhiều khó khăn

Thị trường sách nói ở Việt Nam đã từng bước phát triển, song vẫn còn không ít khó khăn, cần sớm được khắc phục để có thêm kênh lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng.

Trưng bày sách góp phần phát triển văn hóa đọc và tình đoàn kết Việt - Lào

Chương trình Trưng bày, giới thiệu sách nhân kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ hữu nghị Việt Nam - Lào (1962 - 2022) được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức ngày 24/12 tại TP.HCM.

Xây dựng nhiều đầu sách khơi dậy khát vọng Việt Nam hùng cường

Định hướng đến năm 2025 sẽ xây dựng nhiều đầu sách, bộ sách giá trị khơi dậy khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, góp phần tạo ra sức mạnh tinh thần cho Việt Nam bứt phá, vươn lên trở thành nước phát triển.

Đưa thư viện 1.000 cuốn sách và không gian sách 4.0 đến điểm trường vùng cao

Công trình “Thư viện 1000 cuốn sách và không gian sách 4.0” là dự án được xây dựng để duy trì, phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng, thúc đẩy việc tiếp cận tri thức cho trẻ em vùng sâu, vùng xa, có hoàn cảnh khó khăn.

Những cuốn sách truyền cảm hứng sống tích cực cho giới trẻ

Bộ ấn phẩm Chào mừng Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII gồm những cuốn sách lan tỏa và truyền cảm hứng sống tích cực cho cộng đồng, đặc biệt là cho các Đoàn viên, thanh niên, học sinh.

“Cẩm nang” về công tác xây dựng Đảng trong Công an nhân dân

Lễ giới thiệu cuốn sách “Tăng cường công tác xây dựng Đảng trong Công an nhân dân theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng” vừa diễn ra sáng 8/12 tại Hà Nội.

Đang cập nhật dữ liệu !