Cảnh báo ¾ bệnh truyền nhiễm ở người có nguồn gốc từ động vật

Tổ chức Y tế thế giới đã liệt kê ra hơn 30 bệnh (và nhóm bệnh) chính lây truyền qua động vật trong đó cứ 4 bệnh truyền nhiễm ở người thì 3 trong số đó có nguồn gốc từ động vật...

Đây là thông tin được đại diện Traffic toàn cầu (Mạng lưới giám sát thương mại động vật hoang dã) cho biết tại buổi toạ đàm khoa học “Chính sách bảo tồn các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp của một số nước Châu Á, kinh nghiệm đối với Việt Nam” được Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp với Văn phòng Quốc hội Việt Nam tổ chức vào sáng 30/6.

Phát biểu tại buổi toạ đàm, TS Phạm Đình Toản, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, Việt Nam là một trong 16 quốc gia có đa dạng sinh học cao nhất trên thế giới, với rất nhiều chủng, loài vi sinh vật, thực vật, động vật ở cả trên cạn và dưới nước, là nơi cư trú của một số loài động, thực vật hoang dã thuộc nhóm tiêu biểu và nguy cấp, quý hiếm trong Sách đỏ thế giới.

Theo ông Toản, mặc dù chưa có kết luận chính thức từ Tổ chức y tế thế giới về nguồn gốc virus này có phải bắt nguồn từ động vật hoang dã hay không, song nhiều nhà nghiên cứu cho rằng đại dịch Covid-19 gây ra bởi một loại virus có tên SARS-CoV-2 mà có thể có nguồn gốc từ dơi truyền sang người qua việc tiếp xúc với vật chủ trung gian.

Các nhà khoa học Mỹ cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ tử vong do virus có nguồn gốc từ động vật hoang dã luôn cao, như đối với Ebola là 50%, hay 60-75% với virus Nipah lây truyền qua loài dơi ở Nam Á.

“Như vậy, sự bùng nổ của đại dịch Covid-19 gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh cho các quốc gia trên thế giới nhìn nhận lại một cách nghiêm túc và yêu cầu phải đặt ra biện pháp, chính sách ngăn chặn việc buôn bán, sử dụng động vật hoang dã và các sản phẩm từ động vật hoang dã”, TS. Toản nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, ông Steven Broad, Giám đốc Traffic Toàn cầu một lần nữa nhấn mạnh, nguồn gốc của Covid- 19 chưa được công bố nhưng có nhiều ý kiến cho rằng dịch bệnh bắt nguồn từ động vật hoang dã và liên quan trực tiếp tới thực trạng buôn bán động vật hoang dã.

Cụ thể, phần lớn những ca nhiễm đầu tiên ở Trung Quốc đều đã từng làm việc hoặc tới một khu chợ ở Vũ Hán, nơi mà động vật hoang dã được bày bán công khai và kết quả nghiên cứu ban đầu cho rằng có khả năng bệnh lây truyền là từ dơi qua tê tê rồi sang người.

Cần kiểm soát buôn bán động vật hoang dã để ngăn chặn vi rút corona lây lan (ảnh minh hoạ)

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu đã chứng minh nguy cơ và ảnh hưởng của “bệnh lây truyền từ động vật sang người”- đó là những bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn, vi – rút, nấm hoặc ký sinh trùng lây từ động vật qua vật chủ trung gian (thường là động vật có xương sống) sang người.

Theo đó, những bệnh có thể kể đến như: bệnh do vi – rút Ebola, cúm gia cầm và sốt rét. Tổ chức Y tế thế giới đã liệt kê ra hơn 30 bệnh (và nhóm bệnh) chính lây truyền qua động vật và Trung tâm kiểm soát phòng ngừa Dịch bệnh cũng báo cáo cứ 4 bệnh truyền nhiễm ở người thì 3 trong số đó có nguồn gốc từ động vật. Những bệnh đó có liên quan tới nhiều loài động vật thuần dưỡng và động vật hoang dã và những loài này có thể là nguồn gốc cũng có thể là vật chủ trung gian truyền bệnh.

Tính từ 1/2013 đến tháng 12/2017 các cơ quan thực thi pháp luật đã tham gia, phát hiện bắt giữ xử lý 1.504 vụ vi phạm về săn bắt, vận chuyển, buôn bán, nuôi nhốt… động vật hoang dã trái pháp luật.

“Dừng buôn bán động vật hoang dã” là một trong những giải pháp được các đại biểu tham gia toạ đàm đưa ra nhằm ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm. Chia sẻ bài học kinh nghiệm từ Úc trong việc quản lý buôn bán động vật thực vật hoang dã, Ông James Compton, Giám đốc cao cấp, Khu vực Châu Á TBD- tổ chức Traffic cho biết, tại đất nước này, để xuất khẩu các loài động vật và thực vật bản địa Úc và hoặc các loại được liệt kê trong Cites phục vụ mục đích thương mại thì cần phải xây dựng một chương trình và được phê duyệt ví dụ như một kế hoạch quản lý động vật hoang dã.

Theo đó, các kế hoạch quản lý động vật hoang dã thường bao gồm các hệ thống nhân giống phạm vi rộng và có thể do Bang hoặc cơ quan chính phủ tại địa phương đó xây dựng (tương đương với cấp tỉnh, thành phố tại Việt Nam) và chịu trách nhiệm quản lý các loài đó. Kế hoạch quản lý động vật hoang dã thường sẽ được phê duyệt trong vòng 5 năm.

Đáng lưu ý, Ông James Compton cũng chỉ ra một kinh nghiệm khác mà Úc đã áp dụng thành công trong việc bảo vệ động vật hoang dã. Theo đó, nước Úc đã có những hình phạt gần như cao nhất thế giới như 10 năm tù và 210.000 đô la Úc với cá nhân (1.050.000 đô la Úc đối với pháp nhân) cho tội phạm buôn lậu động vật hoang dã.

N. Huyền