Cần có cơ chế quản lý thuốc lá thế hệ mới

Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế Nguyễn Huy Quang

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các cơ quan quản lý cần có cơ chế kiểm soát các vấn đề liên quan đến mặt hàng này.

Tại Hội thảo tham vấn ý kiến các chính sách quản lý sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đây, ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết, hiện Việt Nam chưa có cơ chế góp ý để kiểm soát các vấn đề liên quan đến thuốc lá thế hệ mới.

Các hoạt động liên quan đến việc nhập khẩu, buôn bán, kinh doanh, sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên thị trường là chưa được phép của Chính phủ Việt Nam.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với Bộ Y tế trong việc xem xét các loại thuốc lá thế hệ mới này gây ảnh hưởng, tác hại thế nào đến sức khỏe, tính mạng của người dân để tham mưu các chính sách quản lý.

Một loạt vấn đề liên quan đến thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam cần được xem xét, như thuốc lá thế hệ mới có quan hệ thế nào với sức khỏe và y tế; việc quản lý thuốc lá thế hệ mới thế nào để không ảnh hưởng đến vấn đề thu thuế. Ngoài ra, cần định dạng vấn đề: Các loại thuốc lá tác động đến sức khỏe, kinh tế, xã hội, môi trường, phòng tránh cháy nổ...

Đồng tình với quan điểm này, bà Lê Thị Thu -Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cũng nhìn nhận tại Việt Nam chưa có cơ chế, chính sách quản lý thuốc lá điện tử và nung nóng nên các sản phẩm này được bày bán, quảng cáo mạnh mẽ trên các mạng xã hội. Do vậy, cần có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng để sản phẩm chưa được phép lưu hành được bán tự do trên thị trường, đồng thời cần xem xét, cấm bán, sản xuất, quảng cáo các sản phẩm này tại Việt Nam.

Theo đó, ở nhiều quốc gia, xu hướng sử dụng thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng phổ biến. Như ở Nhật Bản, công ty PMI cho hay các sản phẩm này đang chiếm 16,6% thị phần, ở Hàn Quốc là 7,3% thị phần. Còn tại Anh, Chính phủ Anh đã ban hành nhóm các đạo luật mới cho mặt hàng thuốc lá điện tử. Một phần trong đó là các tiêu chuẩn an toàn cho sức khỏe người dùng nhằm có một hành lang pháp lý đủ mạnh để kiểm soát. Phần còn lại tập trung tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ ngành công nghiệp thuốc lá điện tử đi đúng hướng.

Về công tác quản lý thì hiện trên thế giới có 3 xu hướng xử lý vấn đề thuốc lá thế hệ mới. Thứ nhất là cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử (ít nhất 24 quốc gia và vùng lãnh thổ). Cho phép bán thuốc lá điện tử dưới dạng giấy phép sản phẩm thuốc hoặc điều trị (8 quốc gia và vùng lãnh thổ đang áp dụng). Hoặc là các nước quản lý thuốc lá điện tử bằng các biện pháp tổng hợp.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên xem xét việc cấm hoặc quản lý chặt chẽ đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, cũng như tinh dầu sử dụng đối với các loại sản phẩm này. WHO cũng khuyến cáo cần ngăn chặn việc bắt đầu sử dụng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, đặc biệt trong đối tượng người trẻ, trẻ vị thành niên, phụ nữ vì đây là nhóm dễ tổn thương; tiến hành các biện pháp giảm thiểu rủi ro sức khỏe đối với người dùng và người tiếp xúc với khói thuốc; kiểm soát thuốc lá khỏi tất cả các lợi ích thương mại và các lợi ích khác.

Việt Nam là một trong số quốc gia hàng đầu thế giới về tỷ lệ sử dụng rượu bia và thuốc lá. Dự báo số lượng người hút thuốc sẽ vào khoảng 18 triệu người vào năm 2025, do vậy cần sớm ban hành tiêu chuẩn chất lượng cho sản phẩm này. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới bao gồm những khác biệt về mặt kỹ thuật, công nghệ và về khả năng phát thải, tác động với sức khỏe người sử dụng và cộng đồng so với thuốc lá truyền thống, do đó cần có tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn riêng.

Hiện chưa có quy định riêng về quảng cáo, kinh doanh thuốc lá điện tử mà mới chỉ có quy định về thuốc lá truyền thống. Nguyên nhân do cơ quan quản lý còn lúng túng trong việc xếp thuốc lá điện tử vào nhóm hàng hóa nào để có quy định quản lý cho phù hợp. Các loại thuốc lá điện tử bán trên thị trường chủ yếu là hàng xách tay, được phép xách về mỗi người 2 cây miễn thuế, chứ chưa có sản phẩm nhập khẩu chính thức nên không có cơ sở tính thuế.

Bộ Công Thương đã đề xuất văn bản lên Chính phủ về việc quản lý thuốc lá. Các bộ: Y tế, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Kế hoạch và Đầu tư… sẽ có ý kiến về vấn đề thuốc lá thế hệ mới trong thời gian tới.

Vấn đề đặt ra hiện nay là không để tình trạng bỏ trống việc quản lý thuốc lá thế hệ mới trôi nổi trên thị trường bởi không chỉ gây thất thu ngân sách cho Nhà nước mà còn mang đến nhiều nguy cơ cho người dùng từ giá cả, nguồn gốc đến chất lượng sản phẩm.