Ca sĩ Phi Nhung qua đời: Bão Cytokine - sát thủ của bệnh nhân Covid-19

Trưa 28/9, ca sĩ Phi Nhung qua đời sau 32 ngày điều trị Covid-19 tại Bv Chợ Rẫy. Theo đại diện BV Chợ Rẫy, nữ ca sĩ bị cơn bão Cytokine, đông đặc phổi.

Tiến sĩ Quan Thế Dân hiện tham gia chống dịch tại Bệnh viện dã chiến hồi sức cấp cứu Becamex Bình Dương cho biết, bệnh nhân Covid 19 trở nặng là do hiện tượng cơn bão cytokine - Cytokine storm. Một khi đã xảy ra cơn bão cytokine thì trong điều kiện quá tải y tế bệnh nhân hầu như tử vong.
 
Tương tự theo thống kê của Trung tâm hồi sức Bệnh viện Bạch Mai đặt tại Bệnh viện dã chiến số 16 (quận 7, TP.HCM), với công suất 500 giường bệnh thì có đến 70% bệnh nhân COVID-19 mắc phải "cơn bão cytokine".

Bác sĩ Đỗ Ngọc Sơn, phó giám đốc Trung tâm cấp cứu, phụ trách điều trị tại Trung tâm hồi sức Bệnh viện Bạch Mai, cho biết trong đợt dịch lần này, rất nhiều bệnh nhân trẻ tuổi mắc phải hội chứng "cơn bão cytokine. Nhóm tuổi dễ xảy ra hiện tượng bão cytokin dao động từ 17 - 40 tuổi.

Bão cytokine thường gặp nhất ở người trẻ, những người có đáp ứng miễn dịch rất mạnh. Những người lớn tuổi có thể có nhưng mức độ nhẹ hơn.
 
TS Dân cho biết khi virus xâm nhập cơ thể, tế bào lympho T nhận diện virus, tiết ra các cytokin để kích hoạt hệ miễn dịch hoạt động, lympho B sản xuất ra kháng thể, lympho T khác thì tăng sinh để trực tiếp bắt giữ vi rus, các bạch cầu được hấp dẫn về ổ viêm, các mạch máu được mở rộng để chuyên chở vật chất kháng virus đến… tất cả các hoạt động này có được là do vai trò của các cytokin. Sự đề kháng của cơ thể lớn dần và virus bị ức chế dần, sau 7 – 10 ngày bệnh nhân loại bỏ được hoàn toàn virus ra khỏi cơ thể và khỏi bệnh. 80% bệnh nhân khỏi bệnh một cách êm ả như vậy, sau vài ngày nóng sốt đau họng.

Ca sĩ Phi Nhung qua đời vì Covid-19.

 
Tuy nhiên 20% người bệnh trở ănngj và trong số đó xảy ra cơn bão cytokin. Theo một cách chưa rõ ràng, hệ miễn dịch bị kích thích quá mức, các cytokin tràn ngập trong máu, như một cơn bão, các cytokin thấy trong máu gây nên các các phản ứng viêm, đông máu, giảm bạch cầu lympho, thâm nhiễm tế bào đơn nhân các cơ quan.
 
Phản ứng viêm quá mức xảy ra, đặc biệt tại phổi. Các phế nang xung huyết, tràn ngập dịch viêm, thành phế nang dày lên, giảm sức căng bề mặt, các mao mạch xung huyết. Tất cả cản trở hấp thụ oxi khiến oxi trong máu giảm thấp.
 
Vì thế khi làm khí máu động mạch cho bệnh nhân khó thở, bác sĩ nhận thấy chỉ có oxi trong máu giảm thấp, còn carbonic thì gần như bình thường. Mà trung tâm hô hấp trong thân não chỉ nhạy với khí CO2, khi bệnh nhân bị tăng CO2 máu thì lập tức cơ thể nhận ra khó thở và phản ứng ngay, còn khi thiếu O2 thì cơ thể nhận ra muộn hơn, người bệnh vẫn chịu đựng được, thậm chí đến SpO2 50%).
 
Tiếp theo cơn bão cytokin kích hoạt tình trạng tăng đông máu, làm đông máu rải rác khắp các mao mạch phổi, tắc nghẽn lượng máu đến các phế nang, dẫn đến trao đổi oxi càng tồi tệ thêm. Hậu quả là hai lá phổi sũng nước, đông đặc lại. Người ta dùng thuật ngữ phổi bị gan hóa. Tức là lá phổi khỏe mạnh có màu trắng hồng, xốp, chứa đầy hơi, khi thả xuống nước thì nổi. Còn lá phổi viêm đông đặc xung huyết thì màu tía, chắc nặng như lá gan, thả xuống nước là chìm.
 
Dấu hiệu người bệnh bị cơm bão Cytokine, người bệnh khó thở rất nặng, môi và đầu ngón chân ngón tay tím tái, người bệnh rất mệt, thở bằng miệng, nhịp thở trên 30 lần/ph, nặng nữa thì lú lẫn hôn mê. Đo bão hoà oxi máu thấy xuống thấp. 

Với lá phổi bị cơn bão cytokin tàn phá như vậy thì thở oxi, kể cả thở oxi dòng cao hay thở máy cũng không không hấp thu oxi được. Người bệnh sẽ tử vong nhanh chóng.

BS Nguyễn Thành Tâm – BV Dã chiến số 1 TP.HCM cho biết cơn bão Cytokine âm thầm xảy ra. Và cách ngăn chặn chúng đó chính là phát hiện sớm. Vì vậy, người bệnh cần phải thường xuyên theo dõi sự thay đổi bão hòa độ oxy trong máu từ khi mắc bệnh cho đến giai đoạn sau, nếu không khi cơn bão đến, thời gian vàng để điều trị sẽ qua mất, ảnh hưởng đến kết quả điều trị. F0 ngay cả người trẻ cũng không nên chủ quan khi dương tính với Covid-19.

Khánh Chi