Vụ kiện Philippines- Trung Quốc: Cá lớn có nuốt cá bé?

Trong lịch sử nhân loại, đây là một hiện tượng có thật, nhưng hiện tượng này có còn tồn tại trong thời đại hiện nay hay không? Đó là điều vẫn còn có nhiều ý kiến khác nhau, vẫn còn nhiều ý kiến lo ngại về sự tồn tai của hiên tượng này trong quan hệ quốc tế. Nhìn nhận một cách khách quan thì hiện tượng này còn tồn tại dưới những hình thức khác nhau, không thể không tính đến. Tuy nhiên, hiện tượng này có còn tồn tại như một quy luật tất yếu hay không lại là một vấn đề khác cần được xem xét, đánh giá.

Tuy nhiên, xem xét những diễn biến trong đời sống chính trị quốc tế, có thể nói rằng hiện tượng “cá lớn nuốt cá bé” không còn là quy luật phổ biến trong thời đại hiện nay. Không còn chuyện một nước lớn lúc nào cũng có quyền sử dụng sức mạnh, dùng chính trị cường quyền để áp đặt, đe dọa, thống trị các nước nhỏ, yếu. Những phong trào quần chúng của các nước trên thế giới, như các nước đang phát triển, các nước đấu tranh giành độc lập dân tộc, đã cho ta những câu trả lời xác đang nhất.

Ngoài ra, trong quan hệ quốc tế ngày nay, vai trò của các tổ chức quốc tế đang là những nhân tố rất có ý nghĩa, thâm chí rất quyết định, chứ không phải chỉ là cái “bung xung” của các nước lớn. Rõ ràng, ngày nay, các nước lớn không còn có thể “làm mưa làm gió” theo quy luật “cá lớn nuốt cá bé” như trước đây được nữa . Tuy nhiên, chúng ta không thể không thừa nhận một thực tế rằng vẫn còn đó những thế lực cực đoan, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi… đang tìm cách khôi phục lại “quy luật” man rợ đó để thực hiện bằng được tham vọng của mình bất chấp luân lý và đạo lý! 

Việc Trung Quốc áp đặt đường yêu sách vô lý đó, tiến hành đưa quyết định, quy chế, sử dụng lực lượng tuần tiễu, cắt cáp thăm do dầu khí, tiến hành đánh bắt cá, đổ bộ luyện tập quân sự là biểu hiện của việc dùng sức mạnh. Nhưng liệu họ có thể làm được điều đó không? Tạo nên sự thống trị chung bắt nước khác khuất phụ hay không. Tôi nghĩ không phải dễ.

Việc Philippines đứng lên để kiện, mặc dù chịu nhiều sức ép, đó là minh chứng cho việc không thể chấp nhận sự vô lý, lấn áp của nước lớn. Philippines đã áp dụng tất cả thiết chế, dư luận công lý chung để tiến hành kiện Trung Quốc.

Tôi nghĩ chắc chắn các quốc gia khác sẽ kiện Trung Quốc. Đây là việc làm hết sức chính đáng.

Đối với học giả Mark Valencia, ông là công dân của một cường quốc mà trong lịch sử đã có thời dùng sức mạnh để thực hiện giấc mộng làm bá chủ hoàn cầu, đã từng dùng chính trị cường quyền để điều khiển thế giới với vai trò là tên “sen đầm quốc tế” thì chúng ta có thể hiểu và chia sẻ được những suy nghĩ, băn khoăn của ông.

Nhưng chúng ta nên nhớ rằng bối cảnh quốc tế trước đây rất khác với bối cảnh quốc tế bây giờ. Hơn ai hết, chúng ta là người Việt Nam, chúng ta hiểu được sức mạnh chính nghĩa. Chúng ta đã từng ở tình thế rất khó khăn, nhưng chúng ta đã chiến thắng và giữ gìn được nền độc lập, tự chủ của mình. Lịch sử đã chứng kiến dân tộc Việt Nam đã từng đánh thắng quân Nguyên Mông, đã từng đã đánh bại Chủ nghĩa đế quốc, Chủ nghĩa thực dân trên chính mảnh đất hình chữ S nhỏ bé của chúng ta. Chúng ta phải có niềm tin, nếu có động cơ trong sáng, sòng phẳng, đàng hoàng, tự tin trong một thế giới văn minh, chắc chắn không ai có thể đễ dàng khôi phục được quy luật "cá lớn nuốt cá bé” đã lỗi thời và hết sức dã man này… 

Philippines đã nhận được sự ủng hộ của hầu hết các nước trong khu vực và quốc tế. Kể cả Hoa Kỳ, các nước EU, các nước trong khu vực Châu Á- Thái Bình Dương... Nếu Hội đồng trọng tài ra phán quyết có lợi cho Trung Quốc, khả năng này theo tôi là ít, nhưng giả thiết là có thật thì những nước như Hoa Kỳ, EU... sẽ không thể đứng ngoài ngồi nhìn một sự thật phũ phàng trái chân lý, trái đạo lý, cho dù Mỹ không phải là thành viên của Công ước Luật biển 1982.

Tôi được biết, Chính phủ Hoa Kỳ, Quốc hội Hoa Kỳ cũng đang xem xét phê chuẩn Công ước này. Như mọi nười đã thấy Hoa Kỳ đã bắt đầu “ xoay” trục châu Á-Thái Bình Dương. Tôi nghĩ với động thái đó thì Trung Quốc cho dù có ngang ngược mà không chấp hành sẽ bị búa rìu dư luận quốc tế lên án. Trong một số tổ chức quốc tế, họ sẽ đứng ở vị thế khác. Với tình trạng đó, Trung Quốc không thể làm ngơ được, không thể nào nhắm mắt chà đạp lên dư luận quốc tế, chân lý và tiếng nói chung của nhân loại.

Hồng Chuyên (thực hiện)