Việt Nam: Trạm trung chuyển buôn bán người

Trẻ em gái và phụ nữ là đối tượng dễ bị buôn bán. (Ảnh minh họa)

Ai đang bị buôn bán?

Liên minh các tổ chức Liên hợp quốc về phòng chống buôn bán người Việt Nam – UNIAP cảnh báo, nạn buôn người ở Việt Nam tác động đến tất cả phụ nữ, nam giới và trẻ em. Những người bị buôn bán phải trải qua rẩt nhiều khó khăn từ những vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần, cho đến các vấn đề về kinh tế và tái hòa nhập xã hội.

Có rất nhiều các nhân tố dễ bị tổn thương do nạn buôn bán người gây ra và thông thường không có nhân tố duy nhất nào gây ra sự tổn thương của một con người. Phụ nữ và trẻ em gái được cho là dễ bị tổn thương bởi nạn buôn bán người hơn là nam giới do sự bất bình đẳng về giới, về khả năng kinh tế và quyền lực xã hội, nhưng điều quan trong là nhận ra kênh trung gian trong đó có cả phụ nữ và nam giới gây ra trong quá trình di cư, và những sự cần thiết đặc biệt về trẻ em trong việc đưa ra quyết định. Nhu cầu về phụ nữ còn trinh và trẻ em để bán dâm cũng gia tăng, do những yếu tố đe dọa như là HIV/AIDS.

Buôn bán trẻ sơ sinh, bào thai, nội tạng và giả mạo giấy tờ nhận con nuôi để buôn bán trẻ em cũng đã bị phát hiện.

Việt Nam là nguồn của phụ nữ, nam giới và trẻ em bị buôn bán nhằm phục vụ cho mục đích bóc lột tình dục và cưỡng bức lao động, cũng như là hôn nhân cưỡng bức. Các điểm đến chính là Trung Quốc và Campuchia, nhưng cũng có những điểm đến khác ở các quốc gia nằm trong và ngoài khối Tiểu vùng sông Mekong mở rộng (GMS). Việt Nam cũng là nước nhận người bị buôn bán từ Campuchia và là nơi trung chuyển trẻ em Trung Quốc sang Campuchia. Ngoài ra, buôn bán trẻ em và phụ nữ trong nước cũng ngày càng rõ ràng, chủ yếu từ các vùng nông thôn ra thành thị.

Phụ nữ, trẻ em và trẻ sơ sinh bị buôn bán phục vụ cho việc kết hôn, bóc lột lao động, lạm dụng tình dục và nhận con nuôi. Nhu cầu về phụ nữ đã có gia đình ở Việt Nam cũng lớn, do các yếu tố về dân số và kinh tế, chẳng hạn như sự “thâm hụt phụ nữ” ở Trung Quốc và “giá cô dâu”. Áp lực xã hội về việc kết hôn và sinh con cũng là những nguy cơ đối với phụ nữ nông thôn. Các mạng lưới có tổ chức ngày càng gia tăng với việc sử dụng các loại hình như bạo lực, bắt cóc và gây mê ngày càng nhiều. 

Hầu hết những phụ nữ và trẻ em bị buôn bán đến từ các tỉnh phía bắc của Việt Nam thông qua các con đường không chính thức và qua các cửa khẩu ở Lạng Sơn, Quảng Ninh và Lào Cai, cả ở Cao Bằng, Hà Giang và Lai Châu. Khu vực biên giới gồm Bằng Tường, Đông Hưng, Quảng Tây, Nam Ninh, Hà Khẩu là những địa điểm nhận người. 

Tuy nhiên, điểm đến cho nạn buôn người giờ đã vượt qua cả các tỉnh biên giới là Vân Nam và Quảng Tây lan sâu vào các tỉnh phía trong nội địa như Hà Nam, Hà Bắc, An Huy, Giang Tô và Quảng Đông. Theo số liệu ước tính chính thức, phụ nữ bị buôn bán đến Trung Quốc chiếm 70% trong tổng số phụ nữ bị buôn bán ra nước ngoài, tuy nhiên vẫn còn rất khó để đánh giá được tính chất cũng như con số chính xác.

Phụ nữ Việt thường bị bán đi đâu?

Do vấn đề lịch sử gần đây của Việt Nam, một lượng lớn những người Việt Nam đã di cư sang Campuchia, sinh ra những đứa trẻ không quốc tịch và dễ bị tổn thương hơn khi bị bóc lột. Người Việt Nam thường được coi là siêng năng và xinh đẹp hơn trong xã hội Campuchia, chính vì thế nhu cầu đối với dân di cư Việt Nam ngày càng nhiều, đặc biệt là gái mại dâm Việt Nam. Các nghiên cứu cho thấy 15-23% lao động tình dục ở Campuchia có nguồn gốc từ Việt Nam. Những cá nhân tham gia hoạt động mại dâm hoặc là tự nguyện hoặc là bị ép buộc, tuy nhiên, nguyên nhân nợ nần có lẽ là phổ biết nhất trong lao động tình dục Việt Nam ở Campuchia. 

Khoảng 50% số người bị buôn bán có nguồn gốc từ Việt Nam ở Campuchia đến từ tỉnh An Giang. Họ đến từ ba đường chính: thông qua các trạm kiểm soát biên giới tại Toanlaop, Bavet, hay Kansang ở Campuchia; bằng máy bay đến Phnom Penh, và bằng đường thủy thông qua ba trạm kiểm soát đường thủy là: Chery Thom và K’om Samnor thuộc tỉnh Kandal, và Bak Dey thuộc tỉnh Takeo của Campuchia.

Ngoài buôn bán người đến Campuchia và Trung Quốc, Lào và Thái Lan cũng là điểm đến và là nơi trung chuyển cho việc buôn bán người từ khu vực miền trung và nam Việt Nam. Các nghiên cứu và sự can thiệp còn hạn chế cho đến nay đã cho thấy việc buôn bán người cho ngành công nghiệp thương mại tình dục ở Lào chủ yếu để phục vụ những lao động nam giới người Việt Nam đang làm việc tại đây. Tuy nhiên, những phát hiện cho đến nay chỉ ra rằng: (1) đa phần là những người trên 18 tuổi và tham gia tự nguyện, (2) việc bóc lột là không phổ biến. Hành lang kinh tế Đông – Tây nối liền 3 nước Việt Nam (cửa khẩu Lao Bảo), Lào và Thái Lan, có lẽ đã làm gia tăng cả việc di cư lẫn nạn buôn bán người của dân di cư Việt Nam.

Phụ nữ và trẻ em Việt Nam, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam, bị đem bán phục vụ thương mại tình dục ở các quốc gia khác. Từ Campuchia và Thái Lan, phụ nữ và trẻ em được cho là bị chuyển đến các nước thứ 3 như Macao, Đài Loan – Trung Quốc, Hồng Kong – Trung Quốc, Malaysia và thậm chí là các nước Châu Âu. Hơn nữa, một số lượng lớn những phụ nữ trẻ Việt Nam bị đem bán phục vụ mục đích kết hôn ở Đài Loan và Hàn Quốc. Việc kết hôn với một người đàn ông ở một quốc gia tương đối giàu có, cùng với một khoản thanh toán đầy hứa hẹn lên đến 5,000 $ (hoặc gấp 10 lần mức lương trung bình hàng năm), là một cám dỗ quá lớn đới với phụ nữ nông thôn và gia đình họ. Dưới vỏ bọc của việc kết hôn có sắp đặt, rất nhiều phụ nữ đã trở thành những nô lệ trong nước hơn là những người vợ được tôn trọng.

Buôn bán người chủ yếu diễn ra ở thành phố Hồ Chí Minh và một số nơi khác ở miền Nam Việt Nam, gồm những trẻ em và trẻ bị khuyết tật, phụ nữ với trẻ sơ sinh và cả những người lớn tuổi. Trẻ em Campuchia cũng bị buôn bán để bóc lột tình dục, lao động trên đường phố. Khí hậu khó khăn cộng với sự nghèo khổ ở tỉnh Svay Rieng là những nguyên nhân chính. Gia đình nợ nần, việc thiếu những cơ hội, sự chấp nhận lao động trẻ em, và sự hoang tưởng về “khoản tiền lớn” là các nhân tố dễ bị tổn thương khác. Những kẻ buôn người chủ yếu là những phụ nữ địa phương tìm đến những đứa trẻ ở những gia đình nghèo gặp khó khăn về tài chính, và những trẻ em khuyết tật.