Vì sao ngay lần tổ chức đầu tiên, VinFuture đã quy tụ được những nhà khoa học, công trình nghiên cứu thực tiễn có ảnh hưởng nhất thế giới?

Sắp tới, quỹ VinFuture sẽ tổ chức Tuần lễ Khoa học VinFuture, nằm trong chuỗi sự kiện lễ trao giải VinFuture lần thứ I, diễn ra từ ngày 18 - 21/01/2022 tại Hà Nội. Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên các nhà khoa học có tầm ảnh hưởng bậc nhất thế giới hội tụ tại Việt Nam để tham gia 4 hoạt động chính của Tuần lễ Khoa học VinFuture, gồm: Giao lưu cùng Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo; Tọa đàm "Khoa học vì Cuộc sống"; Lễ Trao giải VinFuture lần thứ I và Giao lưu cùng Chủ nhân giải thưởng VinFuture.

Theo đó, giá trị lớn nhất và cũng là sứ mệnh của Giải thưởng VinFuture chính là thúc đẩy khoa học phụng sự nhân loại, tôn vinh những công trình khoa học kiệt xuất có tính ứng dụng cao, có thể tạo ra sự thay đổi tích cực cho cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới.

Bên cạnh đó, Giải thưởng không chỉ góp phần nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ khoa học và công nghệ toàn cầu, mà còn là cầu nối với cộng đồng khoa học trong nước với các nhà khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới, tạo động lực cho việc phát triển của khoa học công nghệ cao.

Tham gia Giải thưởng VinFuture với tư cách là thành viên Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo có GS. Jennifer Tour Chayes, Trưởng khoa Thông tin, Đại học California (Berkeley, Hoa Kỳ), đồng thời là Giám đốc điều hành 3 trung tâm Microsoft Research tại Cambridge, New York và Montreal. GS. Jennifer Tour Chayes cho biết, VinFuture là giải thưởng ở vị thế tiên phong. 

Bà nhận định: "VinFuture là giải thưởng lớn đầu tiên tập trung vào tác động đến nhân loại một cách rõ ràng, vinh danh những nghiên cứu khoa học hay sáng kiến công nghệ có thể tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn cho con người. Đây là giải thưởng ở cùng đẳng cấp với giải Nobel, Thiên niên kỷ hay Turing".

Các thành viên của Hội đồng Giải Thưởng và Hội đồng Sơ khảo VinFuture là các nhà khoa học và các nhà lãnh đạo uy tín của các tổ chức giáo dục nghiên cứu, các tập đoàn công nghệ - công nghiệp hàng đầu trên thế giới, với những thành tựu được ghi nhận toàn cầu.

Điển hình như Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture là GS. Sir Richard Henry Friend,  Đại học Cambridge (Anh), người đạt Giải Millennium Technology Vật lý năm 2010; GS. Gérard Mourou, Đại học École Polytechnique (Pháp), người đạt Giải Nobel Vật lý năm 2018…

Chia sẻ với The Independent - tờ báo uy tín hàng đầu của Anh, GS. Sir Richard Henry Friend cho biết, các giải thưởng uy tín vẫn xuất hiện, nhưng chưa có nhiều giải tập trung rõ ràng vào cách khoa học và công nghệ có thể tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người. Tuy nhiên, VinFuture là giải thưởng đầu tiên làm được điều này.

"Việc ghi nhận những thành tựu khoa học tại các giải thưởng như VinFuture sẽ giúp thúc đẩy sự đa dạng trong cộng đồng khoa học và mở rộng cơ hội tiếp cận của nhiều đối tượng trong ngành khoa học, công nghệ", GS. Sir Richard Henry Friend nhấn mạnh.

Không những thế, sự kiện có sự tham dự của các nhà khoa học đã đóng góp to lớn cho nhân loại trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 toàn cầu như nhà khoa học Katalin Kariko, Giáo sư miễn dịch học Drew Weissman, Giáo sư Pieter R. Cullis - những người đứng sau công nghệ mRNA điều chế vaccine Covid-19 (công nghệ gốc của Pfizer, Moderna); Giáo sư Quarraisha Abdool Karim và Salim Abdool Karim – những nhà dịch tễ học với những đóng góp to lớn cho công cuộc chống lại căn bệnh thế kỷ HIV và nhiều bệnh truyền nhiễm khác.

Vì sao những nhà khoa học hàng đầu thế giới lại nhiệt tình tham gia vào Hội đồng giải thưởng của VinFuture? Đầu tiên là do tầm nhìn và ý nghĩa mà giải thưởng này hướng tới. Nhưng điều quan trọng ủng hộ cho tầm nhìn và ý nghĩa của VinFuture khiến cho nhiều nhà khoa học ngay lập tức tham gia chính là 2 người sáng lập: ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân, bà Phạm Thu Hương.

Vốn nổi tiếng là tỷ phú đứng đầu doanh nghiệp tư nhân số 1 Việt Nam và là một trong những tỷ phú nổi bật trên thế giới, thế nhưng, đối với Chủ tịch Vingroup, ông Phạm Nhật Vượng, tiền không phải là mục tiêu cuối cùng ông theo đuổi. Những đóng góp của vị tỷ phú đã vượt khỏi phạm vi kinh doanh để trở thành những cống hiến cho đất nước.

Chủ tịch Vingroup từng góp mặt hai năm liên tiếp trong danh sách 15 nhà từ thiện hàng đầu châu Á năm 2021 (Asia's 2021 Heroes Of Philanthropy) của Forbes. Cụ thể, ông Phạm Nhật Vượng được Forbes vinh danh vì những đóng góp, hỗ trợ trong công tác phòng, chống dịch ở Việt Nam.

Vị tỷ phú từng khảng khái chia sẻ: "Tôi không quan tâm đến chuyện lọt top 500 người giàu nhất trên thế giới. Ngày xưa là câu chuyện cơm áo gạo tiền. Đến giờ, mục tiêu cuối cùng là làm được cái gì đó cho đời".

Và để hiện thực hóa mục tiêu "làm được cái gì đó cho đời" của mình, ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân - bà Phạm Thu Hương đã sáng lập quỹ hoạt động phi lợi nhuận VinFuture, với số vốn ban đầu là hơn 2.000 tỷ đồng, khoảng 100 triệu USD.

Quỹ có sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ các nghiên cứu khoa học, các sáng chế công nghệ đột phá, đã đóng góp hoặc có tiềm năng đóng góp cho cuộc sống của hàng triệu người trở nên tốt đẹp hơn, đồng thời kiến tạo môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai.

Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng khác khiến cho giải thưởng này hấp dẫn là quy mô và kết cấu giải thưởng. Được biết, giá trị giải thưởng thậm chí cao gấp 3 lần so với giải Nobel danh giá.

Cụ thể, hệ thống Giải thưởng VinFuture gồm 4 hạng mục, trong đó, giải thưởng chính trị giá 3 triệu USD. Đây là một trong những giải thưởng có giá trị lớn nhất trên thế giới ở thời điểm hiện tại, ngay cả với Nobel, giá trị cao nhất của giải thưởng này được ghi nhận chỉ khoảng 1,1 triệu USD.

Đáng chú ý, ba Giải Đặc biệt của VinFuture, mỗi giải trị giá 500 nghìn USD, sẽ dành cho các nhà khoa học nữ, các nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển và các nhà khoa học nghiên cứu những lĩnh vực mới.

Đây là điểm khác biệt nhân văn của VinFuture trong bối cảnh có rất ít giải thưởng tầm cỡ, giá trị lớn tôn vinh và cổ vũ cho các nhà khoa học ở những "vùng trũng" hoặc phải đối diện với nhiều rào cản trong nghiên cứu khoa học.

Nhà vật lý học Kostya Novoselov, người có ảnh hưởng toàn cầu trong lĩnh vực vật lý vật chất ngưng tụ, vật lý trung mô và công nghệ nano, và một trong những nhà khoa học trẻ nhất từng đạt giải Nobel vào năm 36 tuổi, cho biết các nhà khoa học ở nhiều quốc gia đang phát triển chưa nhận được sự quan tâm xứng đáng với những nỗ lực và thành tựu của họ. Đơn giản vì tiếng nói của họ chưa thực sự được lắng nghe.

"Giải thưởng VinFuture sinh ra để thay đổi điều này. Tôi tin rằng những tài năng lỗi lạc có thể xuất hiện ở bất kỳ quốc gia nào, và tất cả đều xứng đáng được khích lệ".

Có thể thấy, các nhân tố trên là lý do hút được rất nhiều hồ sơ đình đám tham dự và tạo nên một giải thưởng được giới chuyên gia đánh giá đẳng cấp thế giới, có thể sánh ngang với Nobel.

Ngay từ mùa giải đầu tiên, VinFuture đã tiếp nhận 599 dự án tranh giải, trong đó, có gần 100 dự án đến từ các nhà khoa học nằm trong top 2% các nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới. Nhiều người đã từng nhận được các giải thưởng cao quý như Giải thưởng Nobel, Giải thưởng Breakthrough, Giải thưởng Tang Prize, Giải thưởng Japan Prize…

Cụ thể, khoảng 60 quốc gia ở sáu châu lục đã tham gia sự kiện, trong đó số lượng dự án đến từ Bắc Mỹ và Liên minh châu Âu chiếm một tỷ trọng lớn 52,6%. Việt Nam cũng có sự tham gia ấn tượng với 17 dự án.

599 dự án được đề cử năm nay được các Hội đồng đánh giá có chất lượng cao, vượt trội về tính khoa học, tiên phong về công nghệ, hứa hẹn  mang lại tác động tích cực cho hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người trên thế giới.

Những vấn đề mà các dự án này tập trung giải quyết bao gồm công nghệ y sinh để ứng phó với đại dịch, ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm, sáng tạo vật liệu mới để lưu trữ và sản xuất năng lượng sạch và giá rẻ, nông nghiệp bền vững, công nghệ tiên tiến để tạo ra nguồn nước sạch cho các nước nghèo, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị bệnh hiểm nghèo và tạo ra các cơ hội bình đẳng trong giáo dục.

Với việc được tổ chức thường niên, Giải thưởng VinFuture sẽ định vị Việt Nam thành một điểm đến mới trên bản đồ khoa học - công nghệ toàn cầu, góp phần tạo bệ đỡ cho nền khoa học công nghệ trong nước hội nhập với thế giới.

Theo đó, VinFuture sẽ mở ra cơ hội kết nối trí tuệ đỉnh cao giữa giới khoa học, các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp, hội tụ các nguồn lực để cùng chung tay thúc đẩy quá trình thương mại hóa, đưa các ý tưởng nghiên cứu vào phục vụ đời sống một cách thiết thực, hiệu quả đúng như sứ mệnh "Khoa học phụng sự nhân loại" mà giải thưởng đề ra.

Minh An