Trung Quốc thiết lập “Vùng nhận dạng phòng không” nhằm mục đích gì?

Vùng trời Senkaku/ Điếu Ngư đang căng thẳng vì Trung Quốc tuyên bố "vùng nhận dạng phòng không"

Để có một cái nhìn rõ hơn về mục đích của Trung Quốc, PV Infonet đã có cuộc phỏng vấn TS Trần Công Trục, Nguyên Trưởng Ban Biên giới Chính phủ về vấn đề này.

Thưa ông, tình hình Hoa Đông đang nóng lên bởi Trung Quốc công bố thiết lập “vùng nhận dạng  phòng không”. Xin ông lý giải vì sao có sự nóng lên của vấn đề này?

Tôi cũng vừa cập nhật thông tin về việc làm này của Trung Quốc. Tuy nhiên, việc xác định vùng này đến đâu, phạm vi ra sao bản thân tôi chưa có điều kiện cập nhật đầy đủ và chính xác. Tôi nghĩ rằng, nếu  Trung Quốc xác lập vùng này trong phạm vi vùng trời thuộc chủ quyền của họ phù hợp với luật pháp quốc tế thì có lẽ không có gì phải bàn cãi. Một số quốc gia khác cũng đã làm như vây. Bình thường, việc xác lập vùng này cũng phải tuân theo các nguyên tắc nhất định: trước hết nó không thể tách khỏi phạm vi vùng trời thuộc chủ quyền quốc gia, nghĩa là không tách rời phạm vi không gian nằm trên lãnh thổ đất liền, vùng đảo, nội thủy, lãnh hải thuộc chủ quyền  của quốc gia đó; ngoài phạm vi đó thì phải tuân thủ quy chế pháp lý khác. Như vậy cần phải xem xét các chi tiết của việc xác lập này.

Tuy nhiên, tại sao lại có sự phản ứng quyết liệt của Nhật Bản, kể cả Hàn Quốc nữa, và sự lên tiến mạnh mẽ của Hoa Kỳ? Phải chăng Trung Quốc đã công bố xác lập vùng nhân dạng phòng không này bao phủ lên trên quần đảo Senkaku/Điếu Ngư và cả trên vùng biển phụ cận mà quần đảo này đang là đối tượng bị 2 bên Trung- Nhật tranh chấp, có phần lại chồng lấn lên phạm vi nhận dạng phòng không của Hàn Quốc và có lẽ đụng chạm đến quyền “tự do bay” của các phượng tiên bay của các nước liên quan khác theo quy định của Công ước Luật Biển của LHQ năm 1982…?

Gần đây, tình hình Hoa Đông căng thẳng hơn rất nhiều bởi sự cứng rắn của các bên. Nhưng tại sao lại rộ lên mạnh mẽ ở Hoa Đông trong dịp này? Câu hỏi này khiến chúng ta cũng phải suy nghĩ.

"Nhưng tại sao lại rộ lên mạnh mẽ ở Hoa Đông trong dịp này? Câu hỏi này khiến chúng ta cũng phải suy nghĩ."- Ts Trần Công Trục băn khoăn (ảnh Hồng Chuyên)

Trước sự căng thẳng leo thang khi Trung Quốc tuyên bố đặt ra “vùng nhận dạng phòng không”. Ông có nghĩ rằng Trung Quốc sẽ đạt được mục đích của họ tại Hoa Đông hay không?

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta phải hiểu rằng tình hình tranh chấp Senkaku/ Điếu Ngư giữa Trung Quốc và Nhật Bản vẫn tiếp diễn từ khá lâu, có lúc đã từng diễn ra những xung đột. Còn Nhật Bản có “nhường nhịn” Trung Quốc hay không? Tôi cho là không. Bởi vì lịch sử, vị trí địa chính trị, vị trí địa chiến lược của Nhật Bản sẽ không cho người Nhật chịu bỏ cuộc.

Mặt khác, chúng ta đã biết Nhật Bản có nền Quốc phòng phát triển. Người Nhật lại có tinh thần quật cường, yêu nước. Ý thức dân tộc Nhật không dễ khuất phục.

Đặc biệt, đằng sau Nhật còn có Hoa Kỳ. Nhật Bản và Hoa Kỳ đã có hiệp ước phòng thủ chung. Bằng chứng, ngay khi Trung Quốc tuyên bố vùng xác định phòng không, phía Hoa Kỳ đã lên tiếng phản đối.

Vậy theo ông “vùng nhận dạng phòng không” mà Trung Quốc đặt ra có vi phạm luật pháp quốc tế hay không?

Vùng nhận dạng phòng không như tôi đã nói ở trên, những khoảng không này phải được xác định căn cứ vào lãnh thổ, nội thủy, lãnh hải hoặc quần đảo thuộc nước có chủ quyền. Nếu bất kỳ phương tiện bay nào của các nước đi qua vùng này phải có báo cáo, xin phép nếu không tuân thủ sẽ có “biện pháp phòng ngừa”. Như vậy, không thể có chuyện một nước tuyên bố vùng trời là của mình mà phần lãnh thổ phía dưới là của nước khác được. Hoặc, không có chuyện một nước đòi quyền kiểm soát vùng trời của phần lãnh thổ đang tranh chấp mà được coi là hợp pháp. Việc này là việc làm thách thức những bên liên quan.

Thưa ông, việc Trung Quốc tuyên bố “vùng nhận dạng  phòng không” ở  Hoa Đông có đặt ra kịch bản tương tự với Biển Đông không?

Thực ra, trước đây Trung Quốc đã từng áp dụng những phương thức tương tự ở  Biển Đông thông qua việc đề nghị Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) điều chỉnh phạm vi Vùng thông báo bay (FIR) lấn vào Vùng thông báo bay của Việt Nam (FIR Hồ Chí Minh), phạm vi mà Trung Quốc đề nghị điều chỉnh bao trùm lên khoảng không của quần đảo Hoàng Sa và vùng biển phụ cận. Rõ ràng là Trung Quốc đã có ý định từng bước mở rộng phạm vi vùng này bao trùm vùng trời ở trên  quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam. Về phía ta đã đấu tranh để bảo vệ thành công “Vùng thông báo  bay” mà Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế đã giao cho chúng ta.

Từ những lý do trên, có thể kết luận: Không thể nói kịch bản tương tự sẽ không xảy ra với Biển Đông được.

Xin cảm ơn ông!