Thủy điện 3000 tỷ 'đắp chiếu' hàng chục năm, đảo lộn cuộc sống dân cư

Dự án “đắp chiếu” chờ vay vốn

11 năm qua, thủy điện Hồi Xuân vẫn đang thi công dang dở.

Thủy điện Hồi Xuân được xây dựng trên sông Mã tại huyện Quan Hóa (Thanh Hóa) có tổng mức đầu tư khoảng 3.320 tỷ đồng, công suất lắp máy 102MW với 3 tổ máy, sản lượng điện hàng năm 432 triệu KWh. Dự án do Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng điện Hồi Xuân (VNECO - thuộc Tổng Công ty Cổ phần Xây dựng điện Việt Nam) làm chủ đầu tư, được khởi công vào tháng 3/2010.

Tuy nhiên, khi đang triển khai dự án, do không đủ năng lực về tài chính, VNECO đã phải dừng thi công. Đến tháng 6/2014, Công ty TNHH Dịch vụ - Thương mại - Sản xuất - Xây dựng Đông Mê Kông (Công ty Đông Mê Kông, trụ sở tại TP.HCM) mua lại cổ phần và trở thành cổ đông chính nắm giữ khoảng 90% cổ phần của VNECO.

Vật liệu ngổn ngang trên công trường.

Năm 2015, dự án thủy điện Hồi Xuân được chuyển giao cho Công ty Đông Mê Kông và được Chính phủ bảo lãnh cho khoản vay thương mại 125 triệu USD từ ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ). Nhờ đó, dự án được thi công trở lại vào năm 2017, nhưng cũng chỉ được một thời gian, dự án phải dừng lại lần thứ 2 vì thiếu vốn.

Báo cáo của UBND huyện Quan Hóa cho hay, từ quý 2/2018 đến nay, dự án thủy điện Hồi Xuân đang tạm dừng thi công xây dựng do thiếu hụt vốn đầu tư khoảng 1.200 tỷ đồng.

Cũng theo UBND huyện Quan Hóa, hiện nay chủ đầu tư đã và đang tích cực làm việc với Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Bộ KH&ĐT, Bộ GTVT, Tập Đoàn điện lực Việt Nam (EVN) và các ngân hàng thương mại trong nước để ký kết hợp đồng mua bán điện và vay vốn bổ sung để triển khai tiếp tục dự án.

Qua quan sát của PV tại công trường, nhiều hạng mục thi công dang dở, máy móc hoen gỉ, nhà điều hành vắng bóng người...

Thủy điện đã nhiều lần dừng thi công do thiếu vốn.

Những trụ cầu nằm phơi sương, cỏ mọc um tùm.

Máy móc la liệt, hoen gỉ trong nhà xưởng.

Nhiều công trình dân sinh vẽ ra trên giấy

Do thiếu vốn để triển khai dự án thủy điện Hồi Xuân nên chủ đầu tư đã dừng thi công, kéo theo nhiều công trình dân sinh đã cam kết với chính quyền địa phương chưa thực hiện. 

Tại khu tái định cư (TĐC) bản Sa Lắng (xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa), người dân vô cùng bức xúc, lo lắng khi chủ đầu tư thủy điện Hồi Xuân chưa hoàn thành cam kết về việc xây dựng nhà văn hóa, đường từ bến đò lên bản, mái kè taluy của khu TĐC, sân bóng chuyền...

Người dân bất an khi taluy dương chưa được kè, cứ có mưa gió là đá rơi xuống vườn và nhà dân.

Taluy âm bị sạt lở xuống sông Mã.

Ông Cao Thanh Bình, trưởng bản Sa Lắng cho biết: "Khi lên TĐC, chúng tôi được chủ đầu tư cam kết kè taluy dương để vách núi đỡ sạt lở, kè taluy âm để không sạt xuống sông Mã. Rồi cả cam kết xây nhà văn hóa bản, đường bê tông từ bến đò lên bản, đường đi nghĩa địa, sân bóng chuyền, hệ thống kênh thoát nước..., nhưng rồi sau đó thủy điện không thi công nữa nên công trình họ hứa hẹn chẳng thấy đâu".

“Người dân vô cùng bức xúc về việc nợ công trình, chúng tôi đã kiến nghị các cơ quan chức năng nhưng đến nay thì vẫn chưa được giải quyết”, ông Bình nói thêm.

Ông Cao Thanh Bình, trưởng bản Sa Lắng bức xúc vì lời hứa của chủ đầu tư thủy điện chưa được thực hiện.

Không những thế, mái kè taluy dương chưa được thực hiện khiến những hộ dân trong khu TĐC nơm nớp lo sợ mỗi khi có mưa gió gây sạt lở đất, đá từ trên cao xuống đổ xuống vườn và nhà cửa.

Ông Cao Xuân Thắng, một người dân ở bản Sa Lắng chia sẻ nỗi bất an: "Lo lắng lắm chứ! Khi sống ở dưới chân núi, cứ mỗi khi mưa gió thì đất, đá lại sạt lở xuống vườn nên gia đình tôi đã phải làm nhà ra phía bên ngoài để sinh sống".

Trên thực tế, nhiều nhà dân đã có hiện tượng bị sụt lún, nứt nhà do khu tái định cư không được lu nền, bể nước tập trung thấp hơn so với nhà dân nên không thể đưa nước về nhà, các hộ phải tự góp tiền lại mua dây tự kéo nước từ mó về nhà để sử dụng. Không những thế, việc hỗ trợ sinh kế cho người dân TĐC thủy điện vẫn chưa thực hiện.

Nhiều nhà dân có hiện tượng bị nứt, sụt lún do chưa được lu nền.

Bà Phạm Thị Tuyết, Chủ tịch UBND xã Phú Xuân xác nhận thông tin thủy điện cam kết việc hoàn trả công trình nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện cho nhân dân.

“Trên địa bàn xã còn nhiều vấn đề về đền bù của thủy điện và nợ công trình ở bản Sa Lắng, có nhiều nhà dân có hiện tượng bị nứt, sạt lở ta luy gây nguy hiểm. Tại nhiều cuộc họp chúng tôi cũng có ý kiến đề xuất về những hệ lụy của thủy điện trên địa bàn”, bà Tuyết nói.

Đường từ bến đò lên bản vẫn chưa được đổ bê tông theo cam kết.

Ngoài những hạng mục bị "nợ" kể trên, theo UBND huyện Quan Hóa, hiện nay chủ đầu tư thủy điện Hồi Xuân vẫn chưa thực hiện thi công 5 tuyến đường giao thông (dài 4km), cùng với 2 cầu treo dân sinh bắc qua sông Mã vẫn đang thi công dang dở. Ngoài ra, chủ đầu tư đã phê duyệt nhưng chưa có kinh phí chi trả cho UBND huyện thực hiện việc xây dựng trường học, trạm y tế tại các xã Phú Xuân, Phú Lệ, Phú Sơn.

Trần Nghị