Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt

Trong những năm qua, Chính phủ đã đẩy mạnh thực hiện chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt. Cụ thể, theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Chính phủ phê duyệt Đề án thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2006-2010 và định hướng đến năm 2020 theo Quyết định số 291/2006/QĐ-TTg ngày 29/12/2006, giao NHNN, các Bộ, ngành, địa phương liên quan phối hợp tổ chức triển khai xây dựng và thực hiện các đề án thành phần. Nhờ vậy, đến nay công tác tác này cũng đã đạt được một số kết quả nhất định.

Theo thống kê của NHNN, tỷ lệ sử dụng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán đang có xu hướng giảm dần từ 20,3% năm 2004 xuống 14% năm 2010 và hiện còn khoảng 12%. Tỷ lệ tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán tiếp tục xu hướng giảm. NHNN chi nhánh tại các tỉnh, thành phố tiếp tục mở rộng dịch vụ trả lương qua tài khoản theo Chỉ thị số 20/2007/CT-TTg. Đến nay, đã có trên gần 57 nghìn đơn vị hưởng lương từ ngân sách nhà nước (chiếm trên 65%) thực hiện trả lương qua tài khoản với 1,9 triệu cán bộ công chức, chưa kể những đối tượng nằm ngoài phạm vi của Chỉ thị này. Phương thức phối hợp thu ngân sách nhà nước qua tổ chức tín dụng (TCTD) tiếp tục được chú trọng và tăng cường, loại hình giao dịch đa dạng; đến nay có gần 700 đơn vị Kho bạc Nhà nước cấp huyện tham gia...

Năm 2013, NHNN cũng đã chỉ đạo triển khai hoàn thành kết nối liên thông mạng lưới POS trên toàn quốc; xây dựng Kế hoạch tổng thể phát triển mạng lưới thanh toán thẻ qua POS giai đoạn 2014 – 2015... Điều đáng mừng là hệ thống ngân hàng đã tích cực thực hiện chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ thông qua việc chủ động đầu tư cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ thanh toán. Nhờ đó, việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử, đặc biệt là thanh toán qua internet, đã đạt được kết quả ấn tượng, số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ khá lớn, số lượng và giá trị giao dịch tăng cao (tăng tương ứng 83% và 42% so với năm 2012), tạo thêm kênh thanh toán mới, thuận tiện và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nhà cung cấp hàng hóa và cả ngân hàng. Đến cuối năm 2013, số lượng thẻ phát hành đạt trên 66 triệu thẻ (tăng 22% so với cuối năm 2012 và tăng 60% so với cuối năm 2011); số lượng và giá trị giao dịch thẻ tăng lần lượt 25% và 43 % so với năm 2012. Đến nay, NHNN cũng đã cho phép 9 tổ chức không phải là ngân hàng thực hiện thí điểm dịch vụ ví điện tử thông qua 33 TCTD. Đến cuối năm ngoái, tổng số ví điện tử phát hành đạt trên 1,84 triệu; lượng giao dịch đạt 45,3 triệu với giá trị 23,3 nghìn tỷ đồng.

Các TCTD cũng quan tâm phát triển các dịch vụ ngân hàng bán lẻ, khách hàng cá nhân, đến cuối năm 2013 đã đạt trên 46,7 triệu tài khoản với số dư trên 115 nghìn tỷ đồng (so với mức 5 triệu tài khoản và số dư 20.000 tỷ đồng của năm 2005). Việc phát triển dịch vụ tài khoản cá nhân đã góp phần nâng cao khả năng thu hút vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế và tạo điều kiện mở rộng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt.  Ngoài ra, thay vì chỉ sử dụng thẻ ATM để rút tiền, chuyển khoản như hiện nay, các ngân hàng đã tích hợp trên thẻ ATM các dịch vụ gia tăng như thanh toán tiền điện, nước, điện thoại, mua vé máy bay, bảo hiểm, kết hợp với nhiều đối tác để phát hành thẻ đồng thương hiệu nhằm đẩy mạnh việc thanh toán không dùng tiền mặt.

 Theo nhiều chuyên gia tài chính, khi thanh toán không tiền mặt được khuyến khích và đưa vào như một phương thức thanh toán chính yếu trong xã hội sẽ đem lại nhiều lợi ích để thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững. Nó sẽ tạo sự minh bạch trong các khoản chi tiêu và giao dịch của Chính phủ, các đơn vị kinh doanh và cá nhân, giúp dòng chảy tiền tệ được lưu thông rõ ràng và trơn tru hơn. Việc đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt cũng góp phần đáng kể vào các hoạt động phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.