Tân Hoa Xã: Cộng đồng kinh tế ASEAN là cơ hội lẫn thách thức đối với Việt Nam

Theo ông Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương, AEC sẽ tạo ra một thị trường duy nhất với dòng chảy tự do của hàng hóa, dịch vụ và đầu tư trong các nước khu vực.

Trích dẫn số liệu thống kê của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), ông Lê Đăng Doanh cho rằng, nền kinh tế của Việt Nam được dự báo sẽ đạt mức tăng trưởng thêm 14,5% sau khi gia nhập AEC, trong khi các khoản đầu tư nước ngoài chảy vào Việt Nam sẽ tăng lên. "Việt Nam sẽ có một thị trường lớn hơn và xuất khẩu nhiều hơn sang các thị trường ASEAN khác", ông Doanh nói.

Một khi Cộng đồng ASEAN được thành lập đầy đủ, xuất khẩu Việt Nam sang thị trường ASEAN truyền thống, chẳng hạn như Singapore, Indonesia, Thái Lan, và các thị trường phi truyền thống như Lào, Campuchia và Myanmar, sẽ mở rộng thông qua ưu đãi thuế quan và phi thuế quan. “Đây là một cơ hội lớn cho Việt Nam. Một nền kinh tế cạnh tranh sẽ giúp cải thiện doanh nghiệp Việt Nam, mở rộng chất lượng sản phẩm, nguồn nhân lực, nguồn vốn và năng lực quản lý của họ", ông Doanh cho biết.

Nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương nói rằng không có cách nào khác cho Việt Nam ngoài việc phải nỗ lực để thích nghi và biến thách thức thành cơ hội để tăng trưởng kinh tế. "Tập trung vào phát triển cơ sở hạ tầng và phổ biến thông tin là một trong những chìa khóa cho sự phát triển bền vững".

Ông cho rằng, để Việt Nam có thể cạnh tranh, nhu cầu tăng tốc độ phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là trong giao thông vận tải, năng lượng, và truyền thông, rất lớn. Đây là các lĩnh vực mà Việt Nam đi sau các nước phát triển hơn khá nhiều.

"Doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt về chất lượng sản phẩm, nguồn nhân lực, đầu tư nước ngoài chảy vào, bảo vệ thương mại, hơn so với những quốc gia khác".

Ông cho rằng, dưới AEC, Việt Nam sẽ phải mở cửa cho lao động có tay nghề cao từ các thành viên ASEAN khác. Điều này sẽ tạo ra căng thẳng đặt lên lực lượng lao động của Việt Nam, đặc biệt là lao động phổ thông.

Tuy nhiên, theo trang web của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam, Việt Nam sẽ là một trong những người hưởng lợi lớn nhất từ ​​AEC về tăng trưởng việc làm và cải thiện năng suất lao động.

Thái Phúc Thanh, Cục phó Cục Hỗ trợ Xã hội thuộc Bộ Lao động cho biết, khi cộng đồng được thành lập, ASEAN có thể trở thành một trong các khối kinh tế năng động nhất trên thế giới khi so sánh với các nhóm khác trong khu vực.

Số lượng việc làm thêm phát sinh tại Việt Nam được dự đoán sẽ tăng lên khoảng 6 triệu vào năm 2025 hoặc 9,5% tổng số việc làm được tạo ra trong nội bộ ASEAN, ông Thanh đưa ra dự đoán.

Nhưng với việc tăng năng suất lao động, Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với nguy cơ cao bị chảy máu chất xám khi lao động tay nghề cao sẽ tới các thị trường khác tìm kiếm điều kiện việc làm và tiền lương tốt hơn.

Bộ LĐTB&XH cho biết, AEC sẽ gây ra một cuộc cạnh tranh lao động căng thẳng tại Việt Nam vì người lao động Việt Nam không thể cạnh tranh với những người khác trong khu vực, trừ khi trình độ chuyên môn, ngoại ngữ và các kỹ năng mềm được cải thiện.

Như vậy, Bộ LĐTB&XH đã làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo, thiết kế một khung trình độ nghề quốc gia dựa trên tham khảo khung tiêu chuẩn ASEAN và các khuôn khổ của các nước phát triển trên thế giới.

Hồi tháng 10, trả lời Đài Tiếng nói Việt Nam, Viện phó Viện Nghiên cứu Khoa học Đào tạo Dạy nghề Nguyễn Quang Việt cho biết 47% lực lượng lao động hiện đang làm việc trong ngành nông nghiệp có năng suất và thu nhập thấp so với các nền kinh tế khác trong khu vực như Malaysia, Singapore và Thái Lan.

Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên Bộ Công nghiệp và Thương mại Việt Nam, cho biết trên VOV hồi tháng Chín rằng Việt Nam sẽ nằm trong nhóm bốn nước nhận ưu tiên hơn so với sáu quốc gia ASEAN khác.

AEC sẽ tạo ra cơ hội cho Việt Nam hội nhập sâu hơn với nền kinh tế Đông Á và thúc đẩy cải cách kinh tế, hiện đại hóa và công nghiệp hóa, ông Thái nói.

Áp lực từ năng lực cạnh tranh, theo Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, là một vấn đề đáng lo ngại đối với Việt Nam. Phát biểu tại một hội thảo gần đây, bà Lan nhận định, để Việt Nam tham gia thành công AEC, cần loại bỏ các rào cản thuế quan với các nước trên cơ sở hiệp định thương mại nước ngoài (FTA) mà Việt Nam đã ký kết với các nước khác.

Bà Lan cũng mô tả các thủ tục hành chính ở nước ta là "cực kỳ phức tạp" và cần được đơn giản hóa. "Nhiều doanh nghiệp nhà nước Việt Nam không quan tâm nhiều về hội nhập vì họ thích dự án kinh doanh được cung cấp viện trợ phát triển chính thức (ODA) có quy mô lớn", bà Lan nói.

Theo số liệu thống kê do Bộ Công Thương công bố đầu năm 2015, có tới 60-80% các doanh nghiệp Việt Nam không hiểu hoặc quan tâm đến khái niệm cơ cấu kinh tế tích hợp trong ASEAN.