Phân bón không chịu thuế GTGT, doanh nghiệp lẫn nông dân “méo mặt”?

Việc chuyển mặt hàng phân bón từ diện áp dụng thuế suất thuế (GTGT) 5% sang đối tượng không chịu thuế GTGT áp dụng đến nay đã gần 5 năm.

Theo đại diện nhiều doanh nghiệp sản xuất phân bón, việc mặt hàng này không chịu thuế GTGT dẫn đến toàn bộ thuế GTGT đầu vào phục vụ cho sản xuất kinh doanh phân bón không được khấu trừ, và doanh nghiệp phải hạch toán vào chi phí khiến giá thành sản phẩm tăng 5-8%. Điều này dẫn đến giá phân bón đến tay bà con nông dân cũng bị tăng theo, kéo theo đó là chi phí đầu tư cho sản xuất nông nghiệp cũng tăng lên đáng kể, do phân bón là vật tư thiết yếu trong sản xuất nông nghiệp, chiếm khoảng 40 - 50% chi phí sản xuất.

Hạn hán, mất mùa tại Nghi Lộc (Nghệ An) hồi tháng 7/2020. (Ảnh: Châu Loan)

Sự thay đổi chính sách thuế GTGT theo Luật 71/2014/QH13 (quy định phân bón không chịu thuế GTGT) đã không những không giúp nông dân hưởng lợi từ giá phân bón như mục tiêu đề ra ban đầu của chính sách này, mà còn gây ra hiệu ứng ngược.

Không chỉ thế, Luật 71/2014/QH13 còn tạo điều kiện cho phân bón nhập khẩu tràn vào Việt Nam một cách đột biến.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, lượng phân bón nhập khẩu các loại năm 2014 (thời điểm trước khi Luật 71/2014/QH13 được áp dụng) chỉ là 3,7 triệu tấn thì đến năm 2017 con số này đã là hơn 5,6 triệu tấn, tăng gần 2 triệu tấn, riêng đạm urê tăng gần 2,5 lần.

Đâu là lý do của sự tăng vọt đột biến đó?

Chính là từ chính sách thuế GTGT với hàng nội địa. Ở các nước khác, do thuế GTGT đối với mặt hàng xuất khẩu là 0% nên nhà sản xuất được hoàn thuế GTGT đối với toàn bộ chi phí đầu vào chịu thuế GTGT, và giá thành sản phẩm xuất khẩu của họ không bao gồm thuế GTGT của chi phí đầu vào.

Ngược lại, do mặt hàng phân bón ở Việt Nam không thuộc diện chịu thuế GTGT, do đó không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào nên giá thành đã bao gồm phần thuế GTGT đầu vào (trong đó có chi phí đầu tư công nghệ mới, hiện đại). Vì thế, giá thành phân bón nhập khẩu tự dưng trở nên cạnh tranh hơn so với sản phẩm trong nước.

Người nông dân phải chịu giá phân bón cao.

Với việc hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế suất thuế nhập khẩu ở Việt Nam theo cam kết của các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), doanh nghiệp nước ngoài càng có điều kiện hạ giá bán phân bón mạnh để cạnh tranh với phân bón nội địa. Thực tế là các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong khu vực, kể cả các doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, đều được hậu thuẫn để chen chân vào thị trường Việt Nam, trong khi doanh nghiệp trong nước lại chịu bất công như trên.

Gần đây Bộ Tài chính đã có công văn gửi Bộ Công Thương thông báo việc Bộ Tài chính đang nghiên cứu xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT nhằm điều chỉnh những bất cập nêu trên.

Thực tế cho thấy, năm nay bà con nông dân gặp khó khăn chồng chất: hạn hán, xâm nhập mặn kéo dài khiến mùa màng thất thu, cây trồng ra trái ít hoặc kém chất lượng, chưa kể dịch bệnh bùng phát, các quốc gia đóng cửa khiến nhiều đơn hàng bị hủy, nông sản thu hoạch không thể tiêu thụ…

Các doanh nghiệp sản xuất trong nước mong… được chịu thuế GTGT mặt hàng phân bón. Bởi, việc chậm sửa đổi mức thuế GTGT trên sẽ khiến nông dân lẫn doanh nghiệp tiếp tục chịu thiệt hại.

Đông Hường