Nỗ lực xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015

Ngày 30/12/2014, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao, với tư cách Cơ quan Điều phối Quốc gia về hợp tác ASEAN, đã tổ chức cuộc họp liên Bộ/ngành nhằm tổng kết, đánh giá tình hình tham gia hợp tác ASEAN trong năm 2014 và phương hướng công tác năm 2015. Cuộc họp do Thứ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung chủ trì với sự tham dự của đại diện hơn 20 Bộ/ngành tham gia hợp tác ASEAN.

Trong năm 2014, ASEAN tiếp tục nỗ lực và đạt nhiều kết quả trọng trong triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015 (tính đến tháng 11/2014, tỷ lệ triển khai Lộ trình đạt trên 85%); củng cố và tăng cường đoàn kết, thống nhất nội bộ; đẩy mạnh quan hệ với các bên đối thoại và phát huy vai trò chủ đạo trong các diễn đàn khu vực; phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực đang định hình, nhất là ứng phó kịp thời với những thách thức lớn nảy sinh ở khu vực. Để chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới trong 10 năm tới, ASEAN đã khởi động xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 nhằm đề ra các định hướng, mục tiêu, cách thức và biện pháp thúc đẩy liên kết ASEAN sâu rộng và toàn diện hơn, nâng cao khả năng thích ứng cũng như vai trò và vị thế của ASEAN trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới diễn biến ngày càng phức tạp và khó lường.

Cũng trong năm, ASEAN đã thúc đẩy các nỗ lực xây dựng Cộng đồng, tăng cường kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển. Về chính trị-an ninh, ASEAN tiếp tục nỗ lực thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, chia sẻ các chuẩn mực ứng xử; duy trì tiếng nói chung đối với những vấn đề ảnh hưởng đế hoàn bình, an ninh và ổn định ở khu vực; phát huy hiệu quả hoạt động của các cơ chế, diễn đàn về an ninh khu vực như TAC, SEANFWZ, DOC. Riêng về vấn đề Biển Đông, ASEAN tiếp tục thể hiện được đoàn kết và tiếng nói chung như được thể hiện trong Tuyên bố riêng về Biển Đông của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ngày 10/5/2014, Thông cáo chung Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 47 (tháng 8/2014), Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 và 25 (tháng 5 và tháng 11/2014); tăng cường trao đổi với Trung Quốc về thực hiện DOC và xây dựng COC; thu hút sự quan tâm và tập hợp được sự ủng hộ của các nước về bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông.

Về kinh tế, ASEAN đã triển khai được 82% biện pháp trong Danh mục ưu tiên năm 2013 và tích cực triển khai Danh mục ưu tiên năm 2014; thực thi các biện pháp thuận lợi hóa thương mại (cơ chế Hải quan một cửa ASEAN, tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa…); ký các NĐT sửa đổi Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA); thực hiện Gói cam kết dịch vụ thứ 9 và 10 về cam kết thương mại dịch vụ.

Liên kết kinh tế ngoại khối tiếp tục được đẩy mạnh thông qua các FTA+1 với các đối tác (TQ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc và Niu Dilân); đẩy mạnh thương lượng lập Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) nhằm tạo ra không gian kinh tế thuận lợi cho thương mại và đầu tư, với 1/2 dân số thế giới và 1/3 GDP toàn cầu.

Về văn hóa-xã hội: ASCC tập trung triển khai các lĩnh vực ưu tiên trong năm 2014 (gồm quản lý thiên tai, biến đổi khí hậu, phúc lợi xã hội, tăng cường nhận thức của người dân và xây dựng bản sắc ASEAN…); thúc đẩy xây dựng văn kiện pháp lý về lao động di cư; thông qua Kế hoạch truyền thông về Cộng đồng ASEAN (ACMP) nhằm nâng cao nhận thức của người dân...

ASEAN đẩy mạnh kết nối khu vực và thu hẹp khoảng cách phát triển thông qua triển khai Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) và Kế hoạch Công tác Sáng kiến Liên kết ASEAN (IAI).

Trong năm 2014, ASEAN cũng đã tiến hành rà soát và đề ra các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy tổ chức ASEAN nhằm đáp ứng các yêu cầu cao hơn khi ASEAN đi vào Cộng đồng cũng như giai đoạn phát triển cao hơn sau đó.

Về chuẩn bị cho giai đoạn phát triển sau 2015: Hội nghị Cấp cao 25 (11/2014) đã thông qua các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015; và giao cho các Bộ trưởng và Quan chức cao cấp xây dựng văn kiện Tầm nhìn để trình Cấp cao tháng 11/2015 thông qua. Nội hàm cụ thể của Tầm nhìn và các KHTT triển khai Tầm nhìn trên cả ba trụ cột sẽ tiếp tục được cụ thể hóa trong năm 2015, thông qua hoạt động của Nhóm Đặc trách cấp cao (HLTF).

Về vấn đề mở rộng và làm sâu sắc quan hệ đối ngoại, tiếp tục phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình: ASEAN tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác thông qua các khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, Diễn đàn Khu vực ASEAN, Cấp cao Đông Á, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng…; khẳng định vai trò chủ động và tích cực trong việc định hướng và dẫn dắt các các tiến trình này nhằm bảo đảm và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực. Các đối tác khẳng định tiếp tục coi trọng và thúc đẩy quan hệ với ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình cũng như nỗ lực xây dựng Cộng đồng, liên kết và hội nhập khu vực và đưa ra nhiều đề xuất hợp tác.

 Bên cạnh việc đưa các quan hệ đối tác chiến lược đã thiết lập với TQ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ đi vào chiều sâu, ASEAN nhất trí sẽ đưa quan hệ đối thoại với Mỹ, Úc và EU lên đối tác chiến lược. ASEAN cũng đã tổ chức thành công Cấp cao không chính thức ASEAN-EU lần đầu tiên (10/2015), Cấp cao kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ đối thoại với Úc (11/2014), 25 năm quan hệ đối thoại với Hàn Quốc (12/2014).