Mỹ sẽ cần phải chống khủng bố dưới thời Trump như thế nào?

Mặc dù có rất ít vụ khủng bố xảy ra tại Mỹ được tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng nhận trách nhiệm, các cuộc khảo sát trong năm 2016 cho thấy có đến 73% người Mỹ coi IS là hiểm họa “rất nghiêm trọng” đối với nước Mỹ, và gần 80% người được hỏi tin rằng IS đã thiết lập cơ sở của mình trên lãnh thổ nước Mỹ và có khả năng “tiến hành một cuộc tấn công khủng bố lớn tại Mỹ vào bất kỳ lúc nào”.

Binh lính Mỹ sử dụng tên lửa vác vai trong một cuộc diễn tập quân sự.

Không có gì ngạc nhiên khi chủ nghĩa khủng bố là một đề tài nóng. Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống của mình, ông Trump đã liên tục cảnh báo về “mối đe dọa rất lớn đến từ các phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan”. Trên trang Twitter cá nhân của mình, ông viết rằng: “Chúng ta phải nhanh chóng có những biện pháp thông minh và cứng rắn hơn trước khi quá muộn”. Ông Trump khẳng định, cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama đã buộc các tướng Mỹ áp dụng “chiến lược được dự báo sẽ thất bại”.

Để có thể thực hiện các biện pháp chống khủng bố hiệu quả, chính quyền của ông Trump sẽ phải tiếp nối những thành quả mà chính phủ Obama đã đạt được, trong khi đối mặt với những thách thức đang liên tục biến đổi. Kể từ khi ông Obama trở thành Tổng thống, một mạng lưới tình báo toàn vầu đã được thiết lập, và các hoạt động không kích bằng máy bay tàng hình nhằm vào các tổ chức khủng bố, đặc biệt là al-Qaeda, đã mang lại những kết quả khả quan.

Tại phần lớn các quốc gia nước ngoài, Mỹ hợp tác với các cơ quan an ninh tại đó để theo dõi, tạm giữ, bắt giam những kẻ bị tình nghi là thành phần khủng bố. Còn tại các nước có an ninh bất ổn như Pakistan, Yemen và Somalia, các cuộc không kích bằng máy bay không người lái nhằm vào các cứ điểm quan trọng của các tổ chức khủng bố, buộc chúng phải trốn chạy.

Những nỗ lực đó khiến các tổ chức khủng bố khó thực hiện chiến dịch của mình trên toàn cầu, bởi thành viên của chúng thường xuyên bị bắt giam, việc đào tạo trở nên khó khăn hơn và chỉ cần một thủ lĩnh bị lộ vị trí, chúng sẽ bị tiêu diệt. Thực tế, một phần lý do vì sao al-Qaeda và IS phải phụ thuộc vào những phần tử không chuyên bởi rất khó để đưa những kẻ có kinh nghiệm vào Mỹ.

Nỗ lực chống khủng bố của Mỹ đã phần nào đạt được những kết quả tương đối khả quan.

Ngoài việc tiếp nối các hoạt động này, Mỹ phải tận dụng những thay đổi về công nghệ trong tương lai. Mặc dù Mỹ có thể kêu gọi các công ty phát triển những sản phẩm công nghệ cao nhằm ngăn chặn các hoạt động tuyển quân và tấn công của các tổ chức khủng bố, chúng vẫn có những biện pháp tinh vi để có thể tiếp tục phát triển.

Các tổ chức khủng bố cũng sẽ tận dụng tất cả những công nghệ của hiện tại, nhưng Mỹ có thể lợi dụng các hoạt động trên mạng xã hội và lần theo dấu vết của chúng. Những nỗ lực này là rất quan trọng để xác định và ngăn chặn những phần tử biệt lập, bởi rất có thể những tên này sẽ để lộ kế hoạch của mình qua một dòng tweet hoặc trên Facebook và sẽ được các cơ quan an ninh chú ý.

Thách thức lớn nhất trong việc ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố hiện tại đó là kiểm soát lãnh thổ. Tại những nơi có nội chiến, Mỹ sẽ phải thúc đẩy và cải thiện chương trình huấn luyện cho các lực lượng đồng minh. Mỹ cần nhiều “đồng đội” để hỗ trợ họ ở vùng Trung Đông cũng như các khu vực nóng khác. Đây là những lực lượng quan trọng để đẩy lùi IS và các tổ chức khủng bố khác, đồng thời giữ vững vùng lãnh thổ họ đang kiểm soát bởi quân khủng bố sẽ đáp trả bằng các cuộc tấn công lớn nhỏ.

Nhiều người tin rằng, chính phủ Mỹ mới cần phải thực hiện chính sách kiểm soát lãnh thổ khác với thời Obama. Chính quyền Obama đã chủ động săn tìm quân khủng bố ở khắp vùng Trung Đông và Châu Phi, song họ không muốn vướng vào vấn đề chính trị tại các khu vực này. Kết quả là mặc dù Mỹ có thể tiêu diệt nhiều phần tử khủng bố, song do các cuộc nội chiến và sự bất ổn tại các quốc gia vẫn cho phép các tổ chức khủng bố có thể tiếp tục thu nạp thêm người. Do đó, chấm dứt nội chiến phải là điều kiện tiên quyết để thực hiện các chính sách chống khủng bố.

Đây là những việc làm rất khó thực hiện. Các chương trình huấn luyện quân sự tại Syria và Iraq đã thất bại thảm hại. Sau nhiều tháng, thậm chí là nhiều năm được Mỹ huấn luyện, các nhóm vũ trang do Mỹ hậu thuẫn đã tìm đường trốn thoát khi bắt gặp đối phương. Khi IS chiếm Mosul (Iraq) vào tháng 6/2014, khoảng 30.000 binh lính Iraq có vũ trang đầy đủ đã bỏ chạy trước khoảng 1.000 phiến quân IS, bỏ lại rất nhiều khí tài quân sự như xe tăng Abrams do Mỹ sản xuất, cùng nhiều loại vũ khí và đạn dược.

Cuộc nội chiến ở Syria vẫn chưa đến hồi kết thúc.

Nguyên nhân IS có thể mở rộng địa bàn của mình một phần là bởi phần lớn lực lượng vũ trang Iraq đều thuộc dòng Hồi giáo Shia, họ không muốn bảo vệ và thậm chí có thái độ thù địch với những người theo dòng Sunni trong khu vực. Tại những khu vực có phần đông người theo dòng Sunni như Mosul, người dân coi quân đội là con rối của Iran. Ngoài ra, các sĩ quan Iraq không có được sự tôn trọng từ các binh lính của mình và không có tinh thần chuyên nghiệp. Một khi những người này trốn chạy khỏi chiến trường, binh lính cũng sẽ làm theo.

Nếu không được thay đổi hiệu quả, chương trình huấn luyện các nhóm vũ trang sẽ thất bại. Việc cần làm đó là Mỹ nên huấn luyện những đội quân nhỏ, từ đó phát triển dần thành một lực lượng lớn mạnh. Ngoài ra, Mỹ cũng cần phải tìm cách cải thiện bộ máy chính quyền địa phương, nhằm đảm bảo nạn tham nhũng được giảm thiểu.

Trong lúc tìm cách khắc phục những sai lầm trong quá khứ, chính quyền Tổng thống Trump phải tận dụng những thành công của thời ông Obama. Trong trường hợp của IS, Mỹ phải sẵn sàng khi tổ chức này sụp đổ trong tương lai khi địa bàn, quân số, tài chính và tầm ảnh hưởng của chúng đang ngày càng thu hẹp.

Một khi IS sụp đổ, nhiều thành viên của tổ chức này sẽ lẩn trốn, và một vài trong số này sẽ trở về quê hương mình hoặc đến những nước khác và tiếp tục tiến hành âm mưu khủng bố. Tổ chức này sẽ tiếp tục dùng những phần tử hoạt động đơn lẻ để chứng tỏ cho kẻ thù của mình rằng chúng vẫn còn rất mạnh. Nói cách khác, IS sẽ không bị tiêu diệt khi Raqqa, “kinh đô” của tổ chức khủng bố, thất thủ.

Tại những khu vực khác, Mỹ có thể hi vọng kiềm chế được bạo lực. Các nước lân cận với Syria hiện đang có hàng triệu người tị nạn, và một số nước như Jordan, Lebanon và Thổ Nhĩ Kỳ đang phải đối mặt với nguy cơ khủng bố lớn. Việc hợp tác với các cơ quan chống khủng bố của quốc gia này, hỗ trợ đảm bảo an ninh vùng biên giới và giúp họ giảm bớt gánh năng từ người tị nạn sẽ khiến chủ nghĩa khủng bố ít khả năng lan rộng và đảm bảo ổn định an ninh trong khu vực.

Ông Trump sẽ còn rất nhiều việc phải làm trong tương lai.

Cuối cùng, một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất đó là chính quyền Trump sẽ để mất lòng tin từ cộng đồng người nhập cư trong nước. Khác với châu Âu, cộng đồng người Hồi giáo tại Mỹ có quan hệ rất chặt chẽ và tuân thủ chặt chẽ luật pháp nước Mỹ. Tuy nhiên, việc ông Trump phát biểu rằng ông sẽ ngăn người Hồi giáo nhập cư vào Mỹ đang khiến cộng đồng này tức giận.

Để khắc phục điều này, Tân Tổng thống Mỹ nên yêu cầu các quan chức các bang hợp tác với cộng đồng người Hồi giáo, nhằm bảo vệ họ khỏi các hình thức lôi kéo của tổ chức khủng bố cũng như sự tấn công của các nhóm cánh hữu cực đoan. Việc tạo quan hệ tốt đẹp và sẵn sàng bảo vệ cộng đồng người theo đạo Hồi sẽ ngăn các âm mưu của tổ chức khủng bố từ trong trứng nước.

Nói cách khác, ông Donald Trump sẽ có nhiều việc phải làm. Ông phải hiểu được sự thay đổi của chủ nghĩa khủng bố, xem xét lại chính sách của Mỹ tại Trung Đông và xác định những vấn đề trong nước, trong đó bao gồm bảo vệ cộng đồng người Hồi giáo ở Mỹ. Mặc dù thách thức lớn nhất trong việc chống khủng bố sẽ là chấm dứt các cuộc nội chiến đang diễn ra, song chính quyền ông Trump đã kế thừa những công cụ chống khủng bố khá hữu hiệu. Một chính sách chống khủng bố hiệu quả có thể sẽ giúp hiểm họa này dần biến mất.