Mỹ kêu gọi Trung Quốc ngừng xây dựng căn cứ quân sự trên Biển Đông

Theo tờ Times Colonist của Canada, hôm 11/7, Thượng viện Mỹ đã thông qua bản nghị quyết hối thúc tất cả các quốc gia kiềm chế "những hành động gây bất ổn" trong khu vực và tái khẳng định cam kết hỗ trợ tự do hàng hải tại châu Á – Thái Bình Dương. 

Phát biểu trước giới chuyên gia tại Washington, quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ Michael Fuchs đã lên tiếng quan ngại sâu sắc về "tình trạng ngày càng dễ đổ vỡ" tại Biển Đông trong bối cảnh Trung Quốc ngang nhiên tranh chấp chủ quyền với các quốc gia láng giềng trong khu vực nhằm giành quyền kiểm soát các quần đảo và hải phận giàu tài nguyên khoáng sản và thủy sản.

Trung Quốc ngang nhiên điều động tàu thuyền tới bảo vệ cho hoạt động trái phép của giàn khoan Hải Dương-981 nằm trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, ông Fuchs cho rằng tình trạng căng thẳng hiện nay không chỉ thuộc về trách nhiệm của một bên, nhưng ông cũng lên tiếng phê phán cách hành xử "đầy khiêu khích" của Trung Quốc.

Ông Fuchs còn đưa ra đề xuất về việc ngừng các hành động làm gia tăng thêm căng thẳng như trong Tuyên bố chung về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) thông qua năm 2002 kêu gọi các bên kiềm chế tại Biển Đông. Mỹ cũng hy vọng đưa đề xuất trên ra bàn thảo trong cuộc họp các bộ trưởng ngoại giao châu Á được tổ chức tại Myanmar vào tháng tới. 

Ông Fuchs nhấn mạnh các nước đang có tranh chấp cần ngừng xây dựng thêm những tiền đồn mới hay mở rộng các căn cứ vốn có, dẫn tới sự thay đổi hiện trạng khu vực hiện nay. Ngoài ra, các nước có tranh chấp chủ quyền cũng không nên cản trở hoạt động kinh tế lâu nay tại vùng tranh chấp của quốc gia khác. 

Căng thẳng trên Biển Đông không ngừng gia tăng sau hành động hồi đầu tháng Năm, Trung Quốc ngang nhiên lai dắt và hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 vào vùng biển thuộc Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý, gần quần đảo Hoàng Sa trên Biển Đông. 

Tới giữa tháng Sáu, Philippines đã cho công bố những bức ảnh ghi lại hoạt động xây trường học cho con em các binh sĩ được Trung Quốc đưa ra xâm phạm trái phép một hòn đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa. Cách đây 2 năm, Trung Quốc đã thành lập cái gọi là "thành phố Tam Sa" và đưa 1.443 dân thường trú ra đảo Phú Lâm (thuộc Việt Nam) để quản lý hàng ngàn kilomet vuông vùng biển mà Bắc Kinh muốn tăng cường kiểm soát. Đây là khu vực được cho là giàu tiềm năng dầu mỏ.

Khi Trung Quốc tạo ra Tam Sa vào tháng 7/2012, tiền đồn đã có một bưu điện, ngân hàng, siêu thị, bệnh viện và một dân số khoảng 1.000 người. Tính đến ngày, nó đã có một dân số thường trú khoảng 1.443 người. Sắp tới Trung Quốc còn dự định đưa thêm dân ra đây, tăng con số thường trú tới 2.000 người.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn khăng khăng khẳng định quốc gia này có bằng chứng lịch sử để khẳng định các tuyên bố chủ quyền hàng hải và lãnh thổ trên Biển Đông và Bắc Kinh phủ nhận các giải pháp giải quyết tranh chấp song phương trong khu vực. 

Ông Fuchs nhận định việc ngừng các hoạt động thay đổi hiện trạng Biển Đông sẽ giúp giảm căng thẳng và tạo điều kiện cho cuộc đàm phán nhằm thông qua Bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) vốn bị trì hoãn lâu nay.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng đã lên tiếng phản đối việc Mỹ can thiệp vào các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông. Song, Washington lại lên kế hoạch hỗ trợ 156 triệu USD cho các quốc gia Đông Nam Á xây dựng năng lực hàng hải trong vòng 2 năm nhằm duy trì sự công bằng trong các tranh chấp chủ quyền và tập trung giải quyết theo biện pháp hòa bình. 

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ Times Colonist, nhật báo tiếng Anh được xuất bản tại Canada và thuộc quyền sở hữu của Tập đoàn báo chí Glacier.