Muối đầy kho, vẫn nhập

Tại cuộc đối thoại trực tuyến đầu năm 2012, Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng khẳng định: “Nhập khẩu muối là việc buộc phải làm. Lý do là bởi, lượng sản xuất muối trong nước dù nhiều nhưng chỉ có thể đáp ứng được nhu cầu cho sinh hoạt bình thường. Còn đối với lĩnh vực công nghiệp, y tế, hóa chất, do ta chỉ mới dừng ở hình thức sản xuất thủ công nên chất lượng muối không đảm bảo, tạp chất trong muối cao, hàm lượng một số hóa chất không đạt yêu cầu”.

Cung vượt cầu

Cục Chế biến thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ NN&PTNT) dự báo, sản lượng muối trong nước năm 2012 đạt khoảng 1 triệu tấn, tăng 1,2 lần so với năm 2011, trong đó muối sản xuất công nghiệp chiếm khoảng 280.000 tấn. Cộng thêm 170.000 tấn tồn từ năm 2011, 150.000 tấn luân chuyển gối vụ từ năm 2011 sang...., tổng cung đạt 1,52 triệu tấn. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ là 1,45 triệu tấn, gồm 280.000 tấn phục vụ công nghiệp hóa chất, 110.000 tấn bảo quản và chế biến hải sản, 245.000 tấn cho chế biến thực phẩm, chăn nuôi... Tóm lại, cung vượt cầu 70.000 tấn.

Vậy, nếu được đáp ứng đủ nhu cầu thì vì lý do gì các DN lại xin cấp hạn ngạch (quota) nhập khẩu muối công nghiệp trong năm nay, với thuế suất nhập khẩu khoảng 30%? Nếu không được cấp quota, các DN này sẽ phải nhập khẩu ngoài hạn ngạch với thuế suất khoảng 60%. Không ít lần các doanh nghiệp hóa chất cho rằng chất lượng muối công nghiệp sản xuất trong nước chưa đáp ứng yêu cầu các nhà máy.

Ông An Văn Khanh, Phó cục trưởng Cục Chế biến, thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối cho rằng: năm 2012 sản lượng muối công nghiệp sản xuất trong nước ước khoảng 280.000 - 300.000 tấn, trong đó nhu cầu của các doanh nghiệp hóa chất, y tế khoảng 222.000 tấn. Như vậy, lượng muối công nghiệp trong nước đảm bảo phục vụ cho nhu cầu. Hiện nay, muối phục vụ cho sản xuất công nghiệp hiện nay không còn đáng lo ngại, bởi các doanh nghiệp sản xuất đã đầu tư công nghệ, dây chuyền rửa muối cho công nghiệp…

Mất mùa, mất luôn giá

Trong khi ở kho vẫn còn tồn đọng hơn 600 tấn muối, vụ muối mới 2012 lại bắt đầu khiến ông Hồ Trọng Bình (GĐ chi nhánh DN muối Vĩnh Ngọc, Quỳnh Lưu, Nghệ An) đứng ngồi không yên. “Mọi năm tầm này ô-tô vào lấy muối tấp nập, nhưng năm nay thi thoảng mới có xe vào mua. Mà giá thì không tăng”, ông Bình nói.

Bộ Công thương chỉ cấp quota nhập khẩu muối công nghiệp và y tế nhưng theo ông Bình, muối thực phẩm và muối công nghiệp thực chất là một loại muối, chỉ khác ở mục đích sử dụng. Ông Bình đã tự đi tìm hiểu và thấy rất nhiều cơ sở đóng gói muối tinh, muối i ốt phục vụ tiêu dùng đã mua muối công nghiệp về xay, đóng gói. “Phải chăng đó là lý do khiến vụ muối năm ngoái ở bắc miền Trung dù mất mùa nặng nhưng muối vẫn ế và giá không tăng?”, ông Bình phỏng đoán.

Giám đốc Công ty cổ phần muối Nghệ An Hồ Lê Đức cho biết vùng muối phía Bắc không đủ đáp ứng yêu cầu của muối công nghiệp nhưng muối của các vùng Bạc Liêu, Cần Giờ (TP.HCM), Ninh Thuận hoàn toàn đủ đáp ứng yêu cầu của muối công nghiệp. “Chúng tôi vẫn thu mua muối ở các địa phương như Bạc Liêu, Ninh Thuận và thấy rằng không có lý do gì để từ chối muối này cho sản xuất công nghiệp hoá chất. Muối chúng ta có, tại sao phải nhập khẩu?”

Cần làm rõ thực chất thừa, thiếu

Cục Chế biến thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối giải thích: Muối sản xuất của 7 DN miền Trung có thể sản xuất đáp ứng chất lượng cung ứng cho các doanh nghiệp ngành công nghiệp hóa chất. Tuy nhiên, do sự phối hợp chưa chặt chẽ nên đến nay các DN sản xuất muối công nghiệp đã ký hợp đồng tiêu thụ với các DN khác nên không đủ số lượng cung cấp cho cho ngành hóa chất.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Diệp Kỉnh Tần cho rằng, nghịch lý thiếu và thừa muối diễn ra nhiều năm song vẫn chưa giải quyết được triệt để chứng tỏ có sự bất bình thường trong khâu quản lý. Trong khi đó, các doanh nghiệp sản xuất lúc nào cũng kêu khó khăn, nhưng khi bàn biện pháp tháo gỡ có đầy đủ các đại diện các Bộ, ngành, nhà tiêu thụ muối công nghiệp thì các doanh nghiệp sản xuất muối, dù đã được mời dự nhưng lại vắng mặt.

Theo ông Tần, ngành muối trong nước có năng lực để sản xuất đủ muối ăn lẫn muối công nghiệp nhưng đến nay vẫn chưa ban hành nổi tiêu chuẩn cho muối công nghiệp làm cơ sở cho các doanh nghiệp áp dụng. Vì thế, cần định hướng lại cơ cấu phát triển ngành muối công nghiệp; có bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn muối công nghiệp, đầu tư thích đáng cho ngành muối.

Trước mắt, đối với muối nhập khẩu trong hạn ngạch thuế quan, Bộ NN&PTNT đã đề nghị Bộ Công thương xem xét cấp hạn ngạch đúng loại muối chất lượng cao mà ngành hóa chất yêu cầu; quản lý chặt chẽ không để muối nhập khẩu đưa ra thị trường, dùng cho mục đích khác và chỉ đạo các doanh nghiệp ngành hóa chất phối hợp với các đơn vị sản xuất muối công nghiệp trong nước từ đầu năm 2012 để không ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống diêm dân.