Mỗi năm có khoảng 40.000 cả tử vong liên quan đến thuốc lá

Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 40.000 ca tử vong liên quan đến sử dụng thuốc lá. Điều này có nghĩa là mỗi ngày có hơn 100 người chết vì những bệnh do hút thuốc gây nên. Con số này sẽ tăng lên thành 70.000 người một năm vào năm 2030.

Trong khi ở các nước phát triển, tỷ lệ người hút thuốc lá có xu hướng giảm thì tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam tỷ lệ này lại có xu hương gia tăng trong thập kỷ qua. Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới.

Theo ước tính từ cuộc Điều tra hút thuốc ở người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) năm 2015 (GATS 2015), tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 45,3% ở nữ giới là 1,1%, tổng cộng có trên 15 triệu người lớn hiện đang hút thuốc lá, thuốc lào.

Năm 2015, người dân Việt Nam đã chi mua thuốc lá số tiền là 31 nghìn tỷ đồng. Ngoài tổn thất do chi mua thuốc hút, tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm cho 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) do hút thuốc gây ra là hơn 23 nghìn tỷ đồng/năm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tử vong do các bệnh không lây nhiễm hiện đang chiếm tới 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích tại Việt Nam-trong đó sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc và tử vong do các bệnh lý tim mạch như xơ vữa động mạch, bệnh lý mạch vành, bệnh lý mạch máu não, bệnh động mạch ngoại biên, rối loạn nhịp tim, phình tách động mạch chủ. Các nguy cơ này tăng lên tỷ lệ thuận với khối lượng thuốc hút và thời gian hút thuốc.

Nghiên cứu tại Mỹ cho thấy nguy cơ mắc bệnh lý mạch vành ở những người đang hút thuốc thay đổi từ 1,24 lần đối với những người hút dưới 10 điếu thuốc/ngày; đến 1,56 lần với những người hút thuốc từ 10-20 điếu/ngày; và 1,76 đối với người hút từ 20-40 điếu/ngày-cao nhất là 1,94 lần với những người hút từ 40 điếu thuốc/ngày trở lên.

Những bệnh nhân đã có bệnh mạch vành, nếu tiếp tục hút thuốc sẽ tăng nguy cơ bị nhồi máu cơ tim tái phát và tăng nguy cơ tử vong bao gồm nguy cơ đột tử vì bệnh tim mạch.

Ảnh hưởng trực tiếp của hút thuốc lên sự phát triển các mảng xơ vữa động mạch đã được nhiều nghiên cứu báo cáo. Nguy cơ xơ vữa động mạch ở người hút thuốc tăng cao hơn 50% so với những người không hút thuốc, đối với những người hút thuốc thụ động nguy cơ bị xơ vữa động mạch tăng hơn 20% so với những người không hút thuốc thụ động.

Việc cai thuốc càng sớm sẽ giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, giảm nguy cơ tử vong vì các bệnh lý tim mạch. Đồng thời ở những bệnh nhân đã mắc bệnh động mạch vành việc cai thuốc sẽ giúp giảm nguy cơ biến cố mạch vành.

Đối với phụ nữ, sử dụng các chế phẩm thuốc lá bao gồm thuốc lá điếu hay thuốc lá điện tử trong quá trình mang thai là một trong những nguyên nhân quan trọng gây sảy thai, đẻ non, quái thai,... Việc sàng lọc phát hiện và có các can thiệp đối với phụ nữ mang thai có hút thuốc lá giúp ngăn ngừa các tác hại của thuốc lá gây ra cho mẹ và thai nhi. Đồng thời, hút thuốc lá làm giảm khả năng thụ thai ở khoảng 13% phụ nữ. Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư phổi, tăng huyết áp, hen có thể ảnh hưởng đến thai kỳ; hút thuốc lá làm tăng nguy cơ sảy thai, thai chết lưu thêm gần 50%.

Đối với sử dụng thuốc lá điện tử để cai thuốc đến nay chưa được biết rõ, tuy nhiên, thuốc lá điện tử chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp nhận như là một phương pháp cai thuốc lá có hiệu quả.

WHO cảnh báo, mỗi điếu thuốc lá có tới 69 chất gây ung thư như Nitrosamines được tìm thấy trong khói của dầu khí và thuốc trừ sâu; Ammonia sử dụng trong thuốc kích thích tăng trưởng và các sản phẩm tẩy rửa; Formaldehyde là dung dịch dùng trong ướp xác, là chất gây kích thích mũi, họng và mắt của người hút thuốc; Benzene gây biến đổi tế bào, sinh ung thư…

Huyền Anh