Mexico: Chống rửa tiền ma túy qua các gallery nghệ thuật

Một gallery tại Mexico. Ảnh minh họa

Hiện nay, chính quyền Mexico muốn biết nhiều thông tin hơn nữa từ cộng đồng kinh doanh tranh nghệ thuật về danh tÍnh của khách hàng cũng như số tiền mà những người này chi ra. Tuy nhiên, những quy định mới chống rửa tiền nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ những người lo lắng về sự hỗn loạn của nền kinh tế tràn ngập đồng tiền USD ma túy.

Trong hơn 3 thập niên, Guilermo Zajarias chứng kiến những họa sĩ địa phương dần trở thành những ngôi sao quốc tế, nhiều gallery mọc lên và Mexico bắt đầu nổi tiếng là ngôi nhà của nghệ thuật hiện đại. Zajarias, chủ nhân của Aura Gallery, nói rằng: "Nghệ thuật ở Mexico là tuyệt vời. Thị trường có lẽ sẽ tăng trưởng nhưng bây giờ thì tất cả đã đóng băng".

Giới chủ nhân gallery và giám đốc nhà đấu giá ở Mexico cho biết họ đang bị thiệt hại do luật mới. Zajarias ước tính từ khi luật mới bắt đầu có hiệu lực vào năm 2013, doanh thu gallery của ông đã bị sụt giảm 30% - con số nhận được sự nhất trí từ các chủ gallery khác. Luật chống rửa tiền của Mexico được thông qua năm 2012 nhắm đến 2 mục tiêu chính: hạn chế sử dụng tiền mặt và yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp nhiều thông tin hơn nữa cho chính quyền về khách hàng của họ.

Luật mới áp dụng cho một loạt các hoạt động kinh doanh "nhạy cảm" được cho là thu hút mạnh mọi nguồn tiền bất chính - casino, cửa hàng nữ trang, đại lý phân phối xe bọc thép và chuỗi gallery nghệ thuật. Ở Mexico, phần đông người dân vẫn còn tập trung vào khu vực kinh tế không chính thức - thế giới của những người buôn bán dạo không giấy phép chủ yếu dựa vào tiền mặt, thu nhập không khai báo, những thứ thuế không thanh toán. Luật chống rửa tiền muốn thay đổi cơ cấu này đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp và khách hàng chia sẻ thông tin với chính quyền. 

Các tập đoàn ma túy Mexico kiếm được hàng tỉ USD mỗi năm nhờ buôn lậu ma túy, tống tiền, bắt cóc và các hoạt động phi pháp khác. Do đó, đồng tiền ma túy xâm nhập vào nền kinh tế hợp pháp thông qua nhiều con đường. Tháng 9 vừa qua, chính quyền liên bang Mỹ thu giữ khoảng 100 triệu USD tiền ma túy sau những cuộc đột kích vào thế giới doanh nghiệp khu thời trang Los Angeles. Ở Mexico, các tập đoàn ma túy mua hàng loạt các khách sạn ven biển, đầu tư vào cổ phần và ký kết các hợp đồng. Bọn tội phạm điều hành nhiều công ty xây dựng bình phong, nhà hàng và hộp đêm. Bọn chúng cũng dùng tiền ma túy để mua biệt thự, máy bay tư nhân và những khẩu súng mạ vàng sáng chói.

Ernesto Carrasco - cựu lãnh đạo Công ty Tư vấn và Điều tra rủi ro Kroll Inc. của Mexico có trụ sở tại New York (Mỹ) - cho biết từ tháng 1-2007 đến tháng 7-2012 chỉ có 83 người bị buộc tội rửa tiền ở Mexico - "một con số nhỏ bé và ở Mexcico hoạt động kinh doanh bí mật của bọn tội phạm ma túy đã thật sự thao túng nền kinh tế nước này".

Nhà đấu giá Morton - nơi kinh doanh những tác phẩm nghệ thuật, sách, rượu và đồ cổ - xuất bản một cuốn sách hướng dẫn cách tuân thủ luật chống rửa tiền và các đại diện của Morton cũng đã gặp gỡ các nhà lập pháp để kêu ca về những quy định khắc khe. Doanh thu nhà đấu giá Morton cũng suy giảm 25 - 30% vì luật chống rửa tiền. Luis C. Lopez Morton, Giám đốc Nhà đấu giá Morton giải thích: "Luật mới rõ ràng đã tác động đến doanh thu. Chúng tôi thật sự lo ngại và cảm thấy bất an”.

Khách hàng lo sợ những thành phần tham nhũng trong chính quyền sẽ tiết lộ hay bán thông tin của họ và họ cũng sẽ gặp nguy hiểm nếu như chính quyền biết họ dám chi đến 1 triệu USD để mua một bức tranh! Oscar Roman, chủ một gallery ở Mexico City, lập luận: "Đơn giản vì khách hàng không tin thông tin của họ được bảo vệ". Còn đối với những người có khả năng mua các tác phẩm trên thị trường nghệ thuật quốc tế thì "sẽ đi đến Mỹ vì ở đó không ai hỏi han về bất cứ điều gì. Không ai bảo hộ nghệ thuật ở Mexico".

Tất cả 15 ngành công nghiệp hay hoạt động nhạy cảm bao gồm 35.000 doanh nghiệp hay cá nhân đã gửi báo cáo đến chính quyền liên bang vào khi luật chống rửa tiền được áp dụng - Alberto Elias Beltran, quan chức Bộ Tài chính Mexico chịu trách nhiệm thi hành luật mới tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn của báo chí gần đây. Để xử lý một lượng thông tin khổng lồ phát sinh do luật chống rửa tiền, bộ phận tình báo tài chính của Bộ Tài chính Mexico buộc phải tăng cường quân số từ 100 lên 160 nhân viên đồng thời tiếp nhận công nghệ cũng như sự cố vấn từ Mỹ. Tuy nhiên, cũng có những chủ gallery tán thành luật mới.

Raul Zorrilla, Giám đốc điều hành gallery nghệ thuật đương đại Kurimanzutto ở Mexico City, nói rằng luật chống rửa tiền là cần thiết, song nó cũng cần được cải thiện vì những quy định khá "rối rắm" và "khó mà xử lý". Zorrilla nêu ý kiến: "Có quá nhiều rắc rối cho doanh nghiệp trong việc báo cáo thông tin cá nhân của khách hàng. Chúng ta không thể biến gallery nghệ thuật thành cơ quan cảnh sát". Nhưng, Zorrilla cũng đồng ý một điều: "Tôi có thể nói là doanh thu bị ảnh hưởng do luật mới".

Cristobal Riestra, giám đốc OMR Gallery ở Mexico City, khẳng định ông thích luật mới cho dù nó có gây ra nhiều khó khăn: "Tôi thích các hoạt động kinh doanh thật rõ ràng cho dù thị trường có suy giảm. Xã hội này cần phải tiến hóa thành một xã hội không có tiền mặt giống như những nơi khác trên thế giới".