Làm sao ngăn trẻ trầm cảm bắt chước cách tự làm đau để 'giải thoát' trên mạng?

Nguy hiểm khi trẻ em học "cách chữa" trầm cảm trên mạng

Ths. BS Lê Công Thiện, Trưởng phòng Tâm thần trẻ em và vị thành niên, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai đã đưa ra cảnh báo về bệnh trầm cảm ở lứa tuổi học đường ngày một gia tăng.

Theo đó, vị bác sĩ dẫn con số thống kê đáng báo động của WHO về tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm ở trẻ em hàng năm là 0,3-7,8% với trẻ dưới 13 tuổi, 1-2% với trẻ ở tuổi 13 và từ 3-7% ở tuổi 15. Trẻ em ở các quốc gia có thu nhập thấp hoặc trung bình có tỷ lệ trầm cảm cao hơn so với các nước có thu nhập cao.

Tại Việt Nam chưa có con số tổng thể trên toàn quốc nhưng ghi nhận tại các bệnh viện có chuyên khoa tâm thần cho thấy số trẻ vị thành niên được gia đình đưa đi khám, kiểm tra do gặp các vấn đề tâm lý, đặc biệt là mắc trầm cảm ngày một gia tăng.

Bác sĩ Lê Công Thiện cho biết sự khởi phát trầm cảm ở trẻ em không chỉ từ những biến cố lớn mà còn có thể do những sự kiện căng thẳng nhỏ trong đời sống như bỏ học, bố mẹ mất việc, gia đình mâu thuẫn, gia đình khó khăn tài chính, người thân ốm...

Ngoài ra, có một xu hướng khiến các nhà chuyên môn hết sức lo ngại đó là tình trạng trẻ vị thành niên khi gặp các sang chấn tâm lý đã lên mạng tìm kiếm những nội dung, clip, những hội nhóm để học cách chữa trầm cảm.

Bên cạnh những hội nhóm cung cấp thông tin có ích thì cũng có không ít nhóm kín trên mạng xã hội chia sẻ những "cách chữa" sai lầm mà ngay cả Ths.BSNT Đỗ Thùy Dung, Phòng Tâm thần trẻ em và vị thành niên, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cũng phải thốt lên: "Tôi đọc được cũng cảm thấy tiêu cực”.

Những hướng dẫn "tự chữa" phản khoa học này vô tình khiến người bệnh không cải thiện được tình trạng bệnh, thậm chí còn ảnh hưởng tới sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng.

Bác sĩ Thùy Dung cho biết, ở những hội nhóm của những bệnh nhân mắc các bệnh lý sức khoẻ tâm thần này lại có rất đông thành viên tham gia. Ở đó, có bài đăng hữu ích nhưng cũng có bài chia sẻ thông tin, clip tiêu cực.

Điển hình trong số đó là những bài chia sẻ về hoàn cảnh bản thân khi không tìm được tiếng nói từ gia đình, tích tụ bất mãn trong cuộc sống nhưng không chia sẻ được với ai. Có người chia sẻ clip tự cắt tay và cho rằng cách đó giúp dễ chịu hơn. Thậm chí có những bình luận thể hiện ý muốn tự tử và đã từng xem những clip hướng dẫn cách chết như thế nào để êm ái nhất.

“Dù các bài đăng này chỉ là chia sẻ suy nghĩ, việc làm của các bạn rối loạn tâm thần nhưng nó vô tình khiến các bạn trẻ khác học theo, nguy hại hơn là khi người đọc được là trẻ em ở độ tuổi nhận thức chưa đầy đủ”, BS Thùy Dung lo ngại nói.

Phương án dự phòng cho những trẻ trầm cảm lang thang trên mạng

Làm thế nào để ngăn ngừa các bạn trẻ nói chung, trẻ em nói riêng học hỏi và làm theo những cách tự “giải thoát”, "chữa lành nỗi đau” có tính chất tiêu cực từ trên mạng xã hội? 

Trao đổi với phóng viên Infonet, PGS. TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội bày tỏ sự lo ngại về tình trạng trẻ em mắc trầm cảm bắt chước cách tự làm đau cơ thể trên mạng xã hội.

Ông Sơn cho rằng, có rất nhiều nguyên nhân để giải thích cho câu chuyện này. Điều đó có thể bắt nguồn từ sự tò mò, hiếu kỳ, tính lây lan của các phương tiện truyền thông mới, tới áp lực học hành, sự cô đơn trong xã hội hiện đại...

“Chính vì thế, giải quyết vấn đề này cũng cần có những giải pháp tổng thể. Theo đó, cần nâng cao nhận thức của người sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là trẻ em và cha mẹ, thầy cô về sự độc hại của các clip, các chia sẻ, cách thức hướng dẫn tiêu cực này.

Công tác tuyên truyền cũng cần phổ biến những kinh nghiệm hay, bài học tốt, tấm gương tiêu biểu để định hướng nhận thức của các em”, PGS. TS Bùi Hoài Sơn cho hay.

Về mặt cơ chế, chính sách, ông Sơn cho rằng chúng ta cần có những biện pháp để xử phạt, loại bỏ những thông tin, clip độc hại này. Xử phạt nghiêm khắc, mang tính làm gương đối với những hành vi đưa lên mạng hay chia sẻ các clip trên sẽ giúp ngăn chặn một phần tác dụng tiêu cực của chúng.

“Các cơ quan chức năng như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công an... và các địa phương cần có sự phối hợp để tạo ra một cơ chế phòng ngừa, xử phạt đối với những hành vi không phù hợp này.

Trong khi đó, gia đình, cũng cần dành nhiều thời gian hơn cho con cái, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, thực hành tốt bài học làm gương để giáo dục con trẻ.

Chúng ta luôn biết rằng "trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai". Khi chúng ta chăm chút những hạt giống tốt lành từ bây giờ bằng cả trái tim, tình thương yêu, chia sẻ, giúp tránh xa những độc hại của cuộc sống,... thì chúng ta sẽ có một tương lai tươi sáng cho đất nước”, PGS. TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Để dự phòng trầm cảm cho trẻ em, tránh việc trẻ lang thang trên mạng học theo những bài đăng tiêu cực, bác sĩ Lê Công Thiện cũng cho rằng, trẻ cần phải được quan tâm, chia sẻ từ phía gia đình, bạn bè, nhà trường và cộng đồng. Đặc biệt các thành viên trong gia đình cần phải nâng cao hiểu biết về các triệu chứng của trầm cảm. Nhà trường và gia đình cần phát hiện sớm các triệu chứng của trầm cảm, bởi điều trị càng sớm thì khả năng khỏi bệnh càng cao.

N. Huyền