Ký ước về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại miền Nam

Cùng với khí thế cách mạng tháng tám bừng lên trong  cả nước, sáng ngày 25/8/1945, gần 3 vạn đồng bào từ các huyện rầm rập tiến về tỉnh lỵ cùng với 2 vạn dân ở TX.Thủ Dầu Một để giành chính quyền với rừng cờ đỏ sao vàng tung bay dọc theo hai phố chợ Thủ.

Nhân dân tỉnh Thủ Dầu Một vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền, đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân, phong kiến; góp phần đưa Cách mạng Tháng Tám đến thắng lợi hoàn toàn, lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa…

Trở lại dòng lịch sử cách đây 72 năm, ngày 25/8/1945, tại Thủ Dầu Một đã diễn ra một cuộc biểu dương lực lượng của 5 vạn đồng bào để giành chính quyền. Trong đó có 3 vạn đồng bào từ các huyện và 2 vạn đồng bào ở nội ô thị xã.

Dọc theo hai bên phố chợ Thủ, là một rừng cờ vàng sao đỏ và cờ đỏ sao vàng tung bay. Mọi người vừa đi vừa hô vang khẩu hiệu: “Chính quyền về tay Việt Minh”; “Việt Nam độc lập muôn năm”; “Đả đảo chính quyền Nguyễn Văn Sâm”… 5 vạn đồng bào, cùng lực lượng vũ trang đã hợp thành sức mạnh tổng hợp trong cuộc tổng khởi nghĩa.

Nhà việc Phú Cường năm 1946 ( ảnh tư liệu)

Nói về sự kiện lịch sử này, ông Nguyễn Văn Hữu (Một Hữu), nguyên Tỉnh đội trưởng, Chỉ huy trưởng Tỉnh đội Thủ Dầu Một, cho biết ở tỉnh Thủ Dầu Một, không khí chuẩn bị khởi nghĩa diễn ra sôi nổi trong tháng 7 và đầu tháng 8.

Tỉnh ủy chủ trương sử dụng lực lượng TNTP, Đội tự vệ làm nòng cốt vũ trang để tạo thế lực bảo vệ cho quần chúng nổi dậy giành chính quyền. Ngày 17 và 18/8/1945, Xứ ủy Nam kỳ quyết định khởi nghĩa.

Đêm 23/8/1945, Tỉnh ủy Thủ Dầu Một đã họp mở rộng tại chợ Bưng Cầu (thuộc phường Hiệp An ngày nay) để kiểm điểm lực lượng, phân công cán bộ, lập ra Ủy ban Khởi nghĩa của tỉnh do đồng chí Văn Công Khai làm Trưởng ban.

Tại cuộc họp, Tỉnh ủy cũng quyết định dời sở chỉ huy về ngã ba Lò Chén (thuộc phường Chánh Nghĩa) để thuận tiện việc chỉ đạo khởi nghĩa giành chính quyền trong tỉnh lỵ.

Trong những ngày 23 và 24/8, trên thực tế các lực lượng cách mạng đã làm chủ tình hình. Lính bảo an, cộng hòa không dám ra khỏi đồn bót. Lính Phát xít Nhật ở thành Xăn Đá và sân bay Phú Hòa cũng không dám đàn áp.

Khí thế cách mạng bừng lên khắp nơi trong tỉnh, cán bộ xuống tận xã vận động nhân dân nổi dậy cướp chính quyền.

Đến chiều ngày 24/8, một tổ tự vệ đã cắm cờ trên Dinh Chánh Tham biện. Ủy ban Khởi nghĩa tỉnh và đồng chí Văn Công Khai đã đến nhà việc Phú Cường để chỉ huy khởi nghĩa.

Đêm 24 rạng sáng ngày 25/8, lực lượng tự vệ của công nhân cao su và các huyện trong tỉnh tiến về tỉnh lỵ, chia thành nhiều bộ phận đóng ở các nơi để hỗ trợ cho cuộc khởi nghĩa.

Cùng với các đội tự vệ khởi nghĩa cướp chính quyền, các đoàn thể quần chúng gấp rút sắp xếp tổ chức, đội hình, phân công bảo vệ thôn xóm, đường phố. Nhân dân thức thâu đêm may cờ đỏ sao vàng, dán khẩu hiệu chuẩn bị cho thời khắc hành động vào ngày hôm sau...

Rạng sáng ngày 25/8/1945, gần 3 vạn đồng bào từ các huyện rầm rập tiến về tỉnh lỵ cùng với 2 vạn dân ở TX.Thủ Dầu Một để giành chính quyền với rừng cờ đỏ sao vàng tung bay dọc theo hai phố chợ Thủ, xóa bỏ chính quyền do phát xít Nhật, lập ra chính quyền cách mạng của giai cấp công - nông.

Trước nhà việc Phú Cường, đồng chí Văn Công Khai, Bí thư Tỉnh ủy, kiêm Trưởng ban Khởi nghĩa tỉnh đã đọc diễn văn nêu rõ: “Từ nay, xóa bỏ chính quyền do phát xít Nhật dựng lên, lập ra chính quyền của giai cấp công- nông…”.

Sau cuộc mít tinh, 5 vạn đồng bào tiếp tục diễu hành trên khắp đường phố, hô vang khẩu hiệu cách mạng, phân công chiếm công sở, cơ quan còn lại của địch, bắt tay sai phản động.

Đến 2 giờ chiều cùng ngày, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại Thủ Dầu Một kết thúc thắng lợi cùng với nhân dân Sài Gòn và một số tỉnh khác.

Vòng xoay ngã 6 Phú Cường ngày nay (ảnh báo Bình Dương)

Cách mạng Tháng Tám ở tỉnh Thủ Dầu Một thắng lợi, góp phần làm rạng rỡ thêm truyền thống bất khuất của dân tộc Việt Nam, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng tại địa phương.

Đây là thắng lợi của cả một quá trình trui rèn ý chí cách mạng, kiên cường đấu tranh, bất chấp hy sinh của các tổ chức, lực lượng quần chúng dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Thủ Dầu Một; là thắng lợi của khối đoàn kết toàn dân, trên cơ sở liên minh công - nông dưới ngọn cờ quang vinh của Đảng.