Hơn 1200 giáo sư, phó giáo sư mới: Vét "chuyển tàu" chót mang số hiệu 174

Ảnh minh hoạ

Có nhiều ý kiến cho rằng năm 2017 "bão" chức danh Giáo sư và Phó giáo sư, con số thật đáng bất ngờ với hàng nghìn ứng viên được phong hàm. Báo điện tử Infonet đã có cuộc trò chuyện với Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn - Viện Garvan, Úc về con số hơn 1200 giáo sư và phó giáo sư mới được công nhận.

Thưa GS Nguyễn Văn Tuấn, theo công bố mới nhất của Hội đồng chức danh Giáo sư nhà nước năm 2017 có thêm hơn 1200 chức danh giáo sư và phó giáo sư mới. Quan điểm của ông như thế nào?
GS Nguyễn Văn Tuấn: Tôi thấy báo chí cũng đã nhận xét về con số GS/PGS được 'công nhận' năm nay là "đột biến". Quả thật như vậy, số GS/PGS năm nay tăng 75% so với năm 2016 và hơn 2 lần so với năm 2015. Tôi nghĩ số lượng GS/PGS tăng hàng năm thì có thể hiểu được, nhưng tăng ở mức độ trên thì quả là bất thường. Lí do như ông Tổng Thư ký Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước đã nói là "vét chuyến tàu chót mang số hiệu 174" Lí do đó tự nó cũng là một bất bình thường.

Từ năm 2019 trở đi, theo dự thảo mới thì để được công nhận chức danh giáo sư thì ứng viên ít nhất 2 bài báo khoa học trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc hệ thống ISI, Scopus … Với quy định này theo ông có làm khó các ứng viên không?

GS Nguyễn Văn Tuấn: Tôi nghĩ những qui định về số bài báo khoa học là cần thiết nhưng chưa đủ. Nếu chỉ có 2 bài báo khoa học thì tôi e rằng quá thấp và quá đơn giản. Xin nói thêm rằng một nghiên cứu sinh ở Úc cũng đã có ít nhất 2 bài báo khoa học trước khi bảo vệ luận án tiến sĩ. Trong lần xét giải thưởng Tôn Đức Thắng vừa qua, chúng tôi nhận những hồ sơ của các "Assistant Professor" (tức thấp hơn Phó giáo sư một bậc) mà người nào cũng có hơn 20 công trình nghiên cứu khoa học.

Qui định 2 bài báo vẫn chưa đủ, bởi vì đó chỉ là lượng; cần phải xem xét đến chất nữa. Vấn đề không phải là bao nhiêu bài báo khoa học, mà là những bài đó được công bố ở đâu, ứng viên đóng vai trò gì trong bài báo, và bài báo có tác động như thế nào đến chuyên ngành. Tất cả những khía cạnh vừa kể không có trong qui định. Do đó, tôi nghĩ qui định mới chẳng làm khó ai cả; trong thực tế qui định đó rất dễ cho nhiều ứng viên.

Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn cho rằng con số hơn 1200 giáo sư được phong hàm mới là bất thường

Trong số danh sách các ứng viên được phong hàm đợt này có danh sách ngành y khá dày trong số 85 GS thì có gần 20 người, 1141 PGS thì có 172 người thuộc ngành y. Theo GS Tuấn hiện nay tiêu chuẩn tác giả trong các bài nghiên cứu của ngành y như thế nào, làm sao để tránh bị lạm dụng các tiêu chí?

GS Nguyễn Văn Tuấn: Tôi thấy năm nào con số GS/PGS ngành y đều cao hơn nhiều so với các chuyên ngành khác. Điều này quả thật là đáng ngạc nhiên, bởi vì ở nước ngoài, các ngành kĩ thuật và công nghệ thường có số giáo sư đông hơn ngành y.

Tôi nghĩ hiện trạng này có thể xuất phát từ qui định. Với những qui định như số bài báo khoa học mà không kèm theo những tiêu chuẩn về phẩm chất và vị trí tác giả, thì ngành y có nhiều công bố hơn các ngành khác. (Cần nói thêm rằng khoảng 90% các công bố quốc tế trong ngành y không phải tác giả trong nước chủ trì hay đứng tên tác giả chính). Do đó, nếu qui định có kèm theo những tiêu chuẩn như phải là tác giả đầu hay tác giả chính và phải chứng minh là chủ trì công trình nghiên cứu thì chắc ngành y sẽ có rất ít ứng viên đạt tiêu chuẩn.

Những bất cập trong việc xét duyệt GS, PGS ảnh hưởng đến sự phát triển của khoa học nước nhà như thế nào?

Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn: Những bất cập về qui trình và tiêu chuẩn làm cho uy tín khoa học của Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực. Thử tưởng tượng, nếu đối tác nước ngoài đọc lí lịch khoa học của một giáo sư Việt Nam mà chỉ có 2 bài báo khoa học thì họ sẽ rất ngạc nhiên. Nếu con số là 20 hay 30 thì họ có thể thông cảm, vì nước nghèo và khoa học kém phát triển nên tiêu chuẩn như vậy là tạm được. Nhưng dù là nước nghèo, mà một giáo sư chỉ có vài bài báo khoa học thì đó là một điều bất thường. Từ đó, người ta có cái nhìn tiêu cực về khoa học Việt Nam, và cái nhìn này gây ảnh hưởng xấu đến những giáo sư Việt Nam có thực tài và có thành tích công bố quốc tế tốt.

Vâng xin cảm ơn ông!

Kỳ sau: Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn mổ xẻ vì sao ngành y cần nhiều chức danh GS và PGS.