Để người nghiện ma túy tái hòa nhập cộng đồng

Sau khi Nghị định 94/2010/NÐ-CP quy định về cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng có hiệu lực thi hành, TP Hồ Chí Minh đã ban hành nhiều kế hoạch về các nội dung liên quan để triển khai thực hiện trên địa bàn. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tiễn lại gặp không ít khó khăn: Không đủ điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ để thực hiện công tác cắt cơn, không có phương pháp hỗ trợ tâm lý cho người sau cai nghiện tại phường, xã, thị trấn. Công tác tuyên truyền dù đã được thực hiện nhưng kết quả chưa cao, sự kỳ thị và định kiến của cộng đồng vẫn còn, nhất là rất ít người tự nguyện khai báo tình trạng nghiện các chất ma túy tại cộng đồng.

Phó trưởng Chi cục phòng chống tệ nạn xã hội TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Hồng Phượng cho biết: Khó khăn chủ yếu là công tác tuyên truyền. Thậm chí, nhiều thân nhân người nghiện và chính người nghiện vẫn còn nghĩ đi đăng ký tình trạng nghiện sẽ bị bắt đưa đi cai nghiện tập trung (!). Cũng vì công tác tuyên truyền chưa thấu đáo cho nên sự phân biệt, kỳ thị của xã hội, cộng đồng vẫn còn nặng nề, khiến những người nghiện "ngại" đăng ký tình trạng của mình dẫn đến công tác quản lý tại địa phương cũng gặp khó khăn.

Mặc dù nghị định về cai nghiện ma túy tại cộng đồng và gia đình trên địa bàn thành phố đã được triển khai ba năm, tuy nhiên đến nay vẫn chưa có một đối tượng nào tự nguyện đến đăng ký tình trạng nghiện tại các cơ quan quản lý. Nếu có đăng ký, họ cũng chỉ đăng ký tại những cơ sở tư nhân hoặc nơi nào đó mà họ không phải khai báo thông tin cụ thể, chi tiết nhằm tránh sự kỳ thị của cộng đồng.

Anh Nguyễn Văn B. (nhà ở quận Thủ Ðức), hiện đang cai nghiện tại một cơ sở tư nhân ở quận Bình Thạnh cho biết: Tôi nghiện ma túy nên rất ngại đi đăng ký hay khai báo tại địa phương, vì nếu biết tôi nghiện ma túy thì hàng xóm, bạn bè... sẽ nhìn tôi bằng con mắt khác, thậm chí ba mẹ tôi cũng bị mọi người xa lánh, coi thường. Vì vậy, để có thể thoát khỏi ma túy làm lại cuộc đời mà vẫn giữ được bí mật, tôi tìm đến trung tâm cai nghiện tư nhân cho kín đáo và hiệu quả, mặc dù tốn khá nhiều tiền cho mỗi đợt cai.

Nhằm tháo gỡ khó khăn khi triển khai công tác cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng, thành phố đã tiếp tục triển khai thực hiện Ðề án "Thí điểm điều trị lệ thuộc ma túy tại cộng đồng - giai đoạn 2012-2015" và giao cho Trung tâm tư vấn và cai nghiện ma túy trực thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LÐ-TB và XH) tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, đến nay, đề án này cũng gặp không ít khó khăn vì thiếu nhân lực, trang thiết bị, chưa tạo được niềm tin cho người bệnh, trình độ cán bộ chưa theo kịp nhu cầu thực tế do đó đến nay có rất ít người tới trung tâm. Sau một thời gian đi vào hoạt động, tính đến nay mới có khoảng 22 người bệnh tới trung tâm sử dụng dịch vụ. Những người bệnh này phần lớn đến trung tâm tư vấn và cai nghiện ma túy chỉ thực hiện ở giai đoạn cắt cơn và phục hồi sức khỏe; một số người bỏ dở điều trị và hiện chỉ còn hai người tham gia chương trình.

Ông Nguyễn Văn Minh, Phó Giám đốc Sở LÐ-TB và XH cho rằng: Ðây là chương trình cai nghiện ma túy tự nguyện, để xảy ra việc một số người bỏ dở chương trình điều trị thì cán bộ nhân viên trung tâm cần phải xem lại cung cách phục vụ, tư vấn và thực hiện. Vì vậy, trong thời gian tới để tạo điều kiện cho người nghiện ma túy có cơ hội cai nghiện mà vẫn không bị gián đoạn học tập, làm việc, đồng thời không bị cách ly với môi trường xã hội, các cán bộ nhân viên làm công tác cai nghiện cần coi họ là khách hàng và phải tạo được uy tín để họ tin tưởng, hợp tác.

Cần tăng cường hơn nữa công tác truyền thông, chọn lọc về nội dung cũng như nhóm đối tượng để truyền tải đến cho người dân, người nghiện hiểu. Khi tuyên truyền thì cần chia thành các nhóm nhỏ để tuyên truyền tới từng đối tượng và theo cách nhân rộng từ thấp đến cao, phòng ngừa là chính. Nội dung tuyên truyền cần nhấn mạnh việc khai báo tình trạng nghiện và đăng ký hình thức cai nghiện tự nguyện không thuộc diện đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc để người nghiện yên tâm và hưởng ứng thực hiện. Ðồng thời, trao đổi kinh nghiệm giữa những người cai nghiện thành công với cộng đồng để từ đó khiến những người nghiện tin tưởng, tự nguyện khai báo tình trạng của mình và đăng ký các hình thức điều trị. Cần tuyên truyền sâu rộng để cộng đồng thay đổi cách suy nghĩ không kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người nghiện và thân nhân của họ để người nghiện có cơ hội hòa nhập với cộng đồng, như vậy họ mới nhanh chóng thoát khỏi sự lệ thuộc vào ma túy.

Hơn nữa, để giải quyết những khó khăn khi triển khai cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng, trước hết các nhân viên, cán bộ chuyên trách  tại cơ sở phải tự nâng cao trình độ, trang bị kiến thức, kỹ năng  để có thể  đáp ứng nhu cầu của người nghiện. Các địa phương cũng cần chú trọng triển khai và thực hiện có hiệu quả đề án "dạy nghề, hỗ trợ việc làm cho người đang cai và sau cai nghiện" nhằm giúp họ có việc làm ổn định, hòa nhập cộng đồng và hạn chế nguy cơ tái nghiện.