Cổ phần hóa: Dùng dằng, chậm trễ, do đâu?

Tâm tư không muốn chia tay

Tại  Hội nghị công tác đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp do Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) tổ chức cuối quý 3, đại diện tại Công ty cổ phần Dược Hậu Giang bày tỏ, SCIC có đóng góp quan trọng trong sự phát triển của doanh nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp dùng dằng ngại ngần thoái vốn nhà nước. Ảnh minh họa

Hệ thống quản trị hiện đại mà Dược Hậu Giang đang áp dụng có công lớn của SCIC trong việc đóng góp ý kiến, xây dựng và phát triển. Vì vậy, công ty mong muốn SCIC tiếp tục đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện chiến lược phát triển đã đề ra.

Còn Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tổng công ty Nhựa Việt Nam ông Lê Hoàng, chia sẻ rằng trước việc Tổng công ty nằm trong diện SCIC sẽ thoái vốn toàn bộ, tâm tư nguyện vọng của người lao động có dao động.

Trong khi đó, ông Lê Văn Thành, người đại diện vốn tại Công ty cổ phần Bảo Minh cho biết, chủ trương của Chính phủ thoái vốn khỏi Bảo Minh đã mang đến nhiều tâm tư cho cán bộ công nhân viên rằng họ sẽ đi đâu về đâu.

Bộ Xây dựng cũng đang tính tới kiến nghị lui kế hoạch cổ phần hóa UDIC, HUD sang năm 2019 do vướng các thủ tục liên quan đến đất đai, do các dự án trải dài nhiều tỉnh, khi thực hiện phương án sắp xếp, việc xác định giá đất khó khăn, sẽ phải đề nghị các địa phương hỗ trợ...

Chậm ở những đâu?

6 tháng đầu năm chỉ hoàn thành cổ phần hóa 19/85 doanh nghiệp trong kế hoạch năm 2018 đã điều chỉnh là con số nhỏ. Vấn đề là phải xác định được quá trình này chậm ở đâu. TP.HCM còn tới 39 doanh nghiệp chưa hoàn tất cổ phần hóa theo kế hoạch. Hà Nội cũng còn tới 11 doanh nghiệp. 

Số doanh nghiệp chưa cổ phần hóa của TP.HCM và Hà Nội được nhắc tới ở trên là toàn bộ danh mục doanh nghiệp nhà nước phải cổ phần hóa trong năm 2018 của hai thành phố lớn này.

Như vậy, đi hết nửa năm 2018, hai đầu tàu kinh tế của cả nước chưa cổ phần hóa được doanh nghiệp nào theo kế hoạch được giao.

Tiến độ thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng chậm tương tự. Theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg, năm 2017 có 135 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn, nhưng chỉ mới thoái vốn được 17 doanh nghiệp. Năm 2018 có 181 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn, nhưng đến nay, mới thực hiện thoái vốn tại 10 doanh nghiệp.

Những địa bàn bị nhắc tên chậm trễ cổ phần hóa là Hà Nội, Bình Định, Bắc Giang, Bộ Xây dựng.

Đất vàng ai quản?

Hầu hết các DNNN đều nằm giữ các vị trí đất vàng, đất kim cương và khi cổ phần hóa, phần diện tích nhà đất này không thể “mang theo”.Việc định giá, xử lý như thế nào đối với những khu đất này cho đúng giá trị, không gây thất thoát tài sản nhà nước cũng là câu chuyện đau đầu.

Thậm chí nhiều doanh nghiệp sau CPH sử dụng đất được giao để cho thuê làm dự án bất động sản, xây nhà chung cư bán dưới danh nghĩa liên doanh liên kết. 

Nếu doanh nghiệp sử dụng toàn bộ quỹ đất hiện có được Nhà nước giao đất có thu tiền hoặc cho thuê đất trả tiền hằng năm đúng mục đích, phục vụ sản xuất, kinh doanh theo phương án CPH đã được phê duyệt thì không sao.

Nếu ví dụ một trường hợp để thấy, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất giao cho DN ở đâu khó cứ khó, có những chỗ dễ như ăn kẹo:

Theo kết luận thanh tra của TTCP, Công ty CP Hùng Tiến Kim Sơn khởi công công trình vào quý 4/2009 trước khi được UBND thành phố Hà Nội cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án vào tháng 3/2010. 

Cụ thể, theo TTCP, nguồn gốc đất trước khi chuyển mục đích do Công ty thức ăn chăn nuôi Trung ương thuộc Tổng công ty chăn nuôi Việt Nam thuê để làm cơ sở sản xuất, kinh doanh. Tháng 7/2007 Công ty thức ăn chăn nuôi Trung ương thanh lý tài sản trên đất cho Công ty CP Hùng Tiến Kim Sơn; tháng 11/2007, UBND TP Hà Nội cho phép Công ty CP Hùng Tiến Kim Sơn thuê đất làm trụ sở và cơ sở kinh doanh. Đến năm 2010, Hà Nội cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án.

Bên cạnh đó, liên ngành phê duyệt tiền sử dụng đất của Dự án Sakura Tower tại Quyết định số 1286/QĐ-UBND ngày 15/3/2011 đã đưa một số khoản chi phí vào tổng chi phí phát triển để giảm trừ khi xác định giá thu tiền sử dụng đất không đúng với quy với số tiền hơn 34,4 tỷ đồng. Trong đó, chi phí kiểm định và chứng nhận phù hợp chất lượng là 2,16 tỷ đồng (1% chi phí xây dựng), chi phí dự phòng là hơn 32,2 tỷ đồng.