Có giữ “phong độ” xuất khẩu Quý I năm 2012

Như lệ thường, quý này có nhiều ngày “ăn chơi, hội hè”, nhưng XK không thủng thẳng mà vẫn tăng đều qua từng tháng, từ 7 tỷ qua 8 tỷ tới 9 tỷ USD. XK tăng cao hơn nhập khẩu (NK), nhập siêu chỉ có 251 triệu USD, tỷ lệ 1,02% (cùng kỳ năm 2011 là 3,3 tỷ USD, tỷ lệ 16,84%). Với sự vượt lên của tháng 3, kim ngạch xuất khẩu quý I/2012 đạt 24,5 tỷ USD, tăng 23,6% so với quý I/2011/. Đó là sự khởi động đáng kỳ vọng.

Trong kết quả chung, ghi nhận sự đóng góp của khối đầu tư trực tiếp nước ngoài, tăng 48,8%. Cũng ngay “vòng chạy” đầu tiên đã sớm lộ diện “nhà vô địch” của năm ngoái, đó là dệt may đạt 3,2 tỷ USD. Tiếp đến 7 mặt hàng chủ công khác cán mốc 1 tỷ USD là: Thủy sản; cà phê; dầu thô; giày dép; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng. Hàng ngũ này đã có 8 tên tuổi.

XK thủy sản tháng đầu năm chỉ có 363 triệu USD, giảm 16,4% so với cùng kỳ năm ngoái do các thị trường chính đều giảm như: Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản, ASEAN. Nhưng nhờ tháng 2, rồi tháng 3 bứt lên, quý I, mặt hàng này đang dần lấy lại phong độ.

Số lượng và giá trị XK gạo quý I chưa bằng 60% so với cùng kỳ 2011 nhưng tình hình sẽ sớm được cải thiện. Chỉ trong 19 ngày đầu tháng 3 đã ký thêm hợp đồng 555.000 tấn, nâng tổng số các hợp đồng XK từ đầu năm đến nay tới 2,6 triệu tấn. Với tiến độ này, hết tháng 3, nhiều khả năng lượng sẽ tăng lên 3 triệu tấn, cao hơn cùng kỳ năm 2011. Thị trường chính vẫn là Malaysia, Indonesia, Philippines và Trung Quốc. Vừa qua, ta đã ký được biên bản ghi nhớ thương mại gạo với Guinea. Theo đó, việc XK gạo của Việt Nam sang Guinea không còn phải đi đường vòng, qua châu Âu và Libăng.

Sau 5 ngày triển khai chương trình mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo, đã có 200.000 tấn được các DN mua. Điều này khiến giá lúa trên thị trường hiện được cải thiện, tăng 300-400 đồng/kg tùy loại so với thời điểm trước ngày 15/3 - ngày triển khai mua tạm trữ. Trong đó, lúa khô loại thường như IR50404 lên 5.400 - 5.500 đồng/kg, lúa chất lượng cao lên 5.700 - 5.800 đồng/kg, có loại lên 6.000 đồng/kg.

Nhóm công nghiệp chế biến tăng tới 39% với nhiều mặt hàng tăng cao. Ngoài dệt may, điện thoại có dấu hiệu bứt phá từ đầu năm với mức tăng tới 179%. Da giày, sản phẩm từ thép; sản phẩm từ cao su; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng..., đều có mức tăng vượt mức tăng chung.

Nhà máy Sản xuất thiết bị nâng hạ Doosan Vina tại Khu kinh tế Dung Quất đã chuyển 8 cẩu trục lên tàu vận tải chuyên dùng để XK sang cảng PSA - Singapore giao cho khách hàng PSA Corporation Ltd. Đây là lô hàng thứ 3, nâng tổng số cẩu trục đã XK lên 20 chiếc trong tổng số 36 chiếc theo hợp đồng. Kết quả này chưa đóng góp đáng kể vào XK, nhưng đã hé mở một hướng mới, mặt hàng mới.

Tuy nhiên, XK cao su quý I chỉ bằng 92% so với cùng kỳ. Do mặt hàng này chủ yếu XK qua Trung Quốc, nên khi XK qua cửa khẩu Móng Cái, qua cửa khẩu tiểu ngạch Lục Lầm – La Phù thỉnh thoảng lại giật cục, điều gì đến ắt sẽ đến. Các DN Trung Quốc kinh doanh lớn mặt hàng này từ sau Tết Nhâm Thìn mua dè dặt.

XK gỗ và sản phẩm gỗ tuy đã khắc phục giảm sút của tháng đầu năm, nên toàn quý đã tăng 18%, nhưng vẫn là hàng thô như dăm gỗ, gỗ vụn... trong khi phải NK ván nhân tạo. Đấy là chưa kể nguồn nguyên liệu sẽ ngày càng eo hẹp.

XK sản phẩm từ thép tăng khả quan, nhưng muốn đẩy mạnh XK phải tìm hiểu kỹ đối tác để không vướng vào các vụ kiện chống bán phá giá như năm ngoái đã vấp phải 3 vụ hiện còn đối phó: Indonesia kiện về thép cuộn cán nguội, 10 công ty Hoa Kỳ kiện về thép ống và vụ kiện mắc áo thép sang nước này.

Ngành da giày, dệt may đang sụt giảm đơn hàng. Có DN đơn hàng giảm 30-40%, do sức mua của thị trường EU và Hoa Kỳ giảm. Trước tình trạng đó, nhiều DN đôn đáo chạy đơn hàng, thậm chí có đơn vị chấp nhận giảm giá bán để giữ thị trường. Không ít DN có tên tuổi, đến nay cũng chỉ mới đủ đơn hàng cho quý I.

Gần đây rộ lên tình hình lợi dụng việc tạm nhập - tái xuất để gian lận thương mại, nên đã có kiến nghị cho dừng hoặc phải quy định siết chặt quản lý dịch vụ này.