Những nét chấm phá của giáo dục vùng dân tộc thiểu số

Đổi thay diện mạo, cơ sở vật chất

Theo số liệu thống kê của Bộ GD&ĐT, thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo tinh thần Nghị Quyết 29-NQ/TW, 5 năm qua, Nhà nước đã quan tâm đầu tư nhiều chương trình, dự án, đề án cho giáo dục, đào tạo ở vùng DTTS và miền núi. Cụ thể, chỉ tính trong giai đoạn 2011 - 2019, tổng nguồn lực đầu tư của ngân sách nhà nước đầu tư khoảng 462.791 tỷ đồng.

Chính nhờ những nguồn lực đầu tư trọng tâm trọng điểm này mà tại những vùng DTTS và miền núi còn nhiều gian khó, nhiều ngôi trường mới đã được xây dựng khang trang, nhiều điểm trường lẻ đã được tu sửa bán kiên cố… đã đáp ứng tốt hơn nhu cầu dạy và học. Cụ thể, tính đến 31/12/2020, tỷ lệ trường học kiên cố vùng miền núi và DTTS đã đạt hơn 91%.

Đáng chú ý, tại những địa phương đặc biệt khó khăn hễ cứ đến mùa mưa bão là nước ngập tận mái nhà, sách vở và đồ dung giảng dạy đều bị cuốn theo cơn lũ dữ thì những năm gần đây những phòng học kiên cố, đầy đủ trang thiết bị dạy học đã được đầu tư. Đơn cử tại xã Hướng Việt, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị, các điểm trường mầm non tại đây đều được xây dựng mới khang trang theo tiêu chuẩn thống nhất gồm: 2 phòng học, 2 nhà vệ sinh, 1 nhà bếp, 1 vườn rau… và đã chính thức đưa vào sử dụng đầu năm 2021 này.

Cô Hà Ánh Phượng (người dân tộc Mường), giáo viên trường THPT Hương Cần, Thanh Sơn, Phú Thọ đang giảng dạy tiếng Anh cho các em học sinh. Ảnh: Facebook nhân vật.

Tỉ lệ học sinh DTTS đến lớp nhiều hơn

Theo bà Lê Thị Thanh Nhàn, Vụ trưởng Vụ Giáo dục dân tộc (Bộ GD&ĐT): Cơ sở vật chất được đầu tư, trang thiết bị dạy học đảm bảo chính là những động lực để trẻ đến lớp nhiều hơn. Đặc biệt, nhờ công tác truyền thông cộng với những chính sách hỗ trợ cho giáo dục vùng cao, vùng DTTS nên cũng đã từng bước thay đổi nhận thức của đồng bào về việc cho con em đi học. Cụ thể, tỷ lệ huy động học sinh DTTS đi học đúng độ tuổi cấp Tiểu học tính đến nay đã xấp xỉ 99%; tỷ lệ học sinh DTTS được công nhận hoàn thành chương trình cấp Tiểu học năm 2019 là 96,66%.

Nhìn lại những con số giai đoạn trước đó để thấy, những khó khăn, vất vả của sự học vùng cao, vùng đồng bào DTTS là vô cùng gian lao và chất lượng giáo dục nơi vùng đồng bào DTTS được nâng lên chính là điểm sang, nét chấm phá sinh động. Cụ thể, tỷ lệ huy động trẻ vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2011 - 2019 mới chỉ đạt 56,2% (trong khi trung bình chung cả nước đạt 88,5%); tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ chỉ đạt 11,8% (cả nước đạt 25,8%). Đến nay con số 96,66% học sinh DTTS hoàn thành cấp Tiểu học là điều tưởng chừng như không bao giờ làm được trước đó.

Học sinh đến trường không chỉ còn học chữ

Trước đây người ta thường hay nói chuyện “vác chữ lên non” thì nay người DTTS lại nói tới câu chuyện kéo Internet về bản. Việc học sinh vùng đồng bào DTTS được tiệm cận với những giá trị như học sinh miền xuôi đã trở thành hiện thực ở nhiều nơi khi mạng Internet đã phủ về đến thôn bản, thay vì câu chuyện kéo điện hay “cõng chữ” như trước kia.

Theo lãnh đạo Vụ Giáo dục dân tộc, giáo dục vùng cao những năm qua không chỉ quan tâm hoạt động ngoại khóa, kĩ năng sống mà còn chú ý đến giảng dạy tiếng DTTS, ngoại ngữ và CNTT cho các em. Cụ thể, từ năm 2011 đến 2020, đã có 6 ngôn ngữ tiếng DTTS được giảng dạy chính thức trong trường phổ thông gồm: Mông, Ê đê, Jrai, Bahnar, Chăm, Khmer; được triển khai tại 22 tỉnh, thành phố với 756 trường, 5.267 lớp và 174.562 học sinh được học tiếng bản địa của dân tộc mình.

Không chỉ tiếng dân tộc, tiếng Anh, CNTT cũng đã về các thôn bản, điểm trường khi xưa. Nguồn lực (mua máy tính, kéo mạng Internet, kép điện…) được thực hiện bằng nhiều nguồn: Ngân sách, xã hội hóa cũng như các nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân. Chính vì vậy, việc nhiều nơi học sinh DTTS nói tiếng Anh như gió, lên mạng bán hàng online các sản phẩm đặc sản của dân tộc mình hay làm kênh YouTube để quảng bá du lịch, văn hóa đã không còn là chuyện… xa lạ.

Có thể thấy rõ, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước ưu tiên dành nguồn lực không nhỏ để kiện toàn chất trường lớp, đổi mới nâng cao chất lượng giảng dạy… nhằm phát triển giáo dục dân tộc, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho khu vực đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác giáo dục vùng DTTS và miền núi những năm qua.

Việt Hoàng