Câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng

Tuyển tập các câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng là sản phẩm được Hội đồng Anh giới thiệu mới đây đã được cộng đồng đón nhận nhiệt tình. Đây là những câu chuyện giúp lan tỏa, tôn vinh và tạo ra một tương lại tốt đẹp hơn cho di sản văn hóa Việt Nam. Cuốn sách thuộc dự án Di sản Kết nối – Một dự án Di sản Văn hóa hỗ trợ sự Phát triển Đồng đều ở Việt Nam và được thực hiện bởi nhóm tác giả Barley Norton từ trường Goldsmiths, Đại học Luân đôn (Goldsmiths, University of London) và Hoàng Văn Chung từ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. 

Thông tin từ Hội đồng Anh cho biết: Với mục tiêu chính là đóng góp vào sự phát triển đồng đều và bền vững của ngành di sản tại Việt Nam, dự án Di sản Kết nối do Hội đồng Anh thực hiện đã có hai năm làm việc với các loại hình di sản nhạc và phim của Việt Nam, đặc biệt chú trọng đến các giá trị không được nhiều người biết đến và có nguy cơ mai một.

Được khởi động vào tháng 4 năm 2018, dự án Di sản Kết nối nhằm kiến tạo các cơ hội mới để các cộng đồng trên khắp cả nước có thể đóng góp vào quá trình bảo tồn và phát triển các giá trị di sản văn hóa của họ, cũng như hưởng lợi từ chính quá trình đó. Các hoạt động của dự án bao gồm nghiên cứu, thu thập tài liệu, bảo tồn, tập huấn và nâng cao năng lực, vận động chính sách (bao gồm đối thoại chính sách và cộng đồng), cũng như các thử nghiệm sáng tạo nhằm phát huy các di sản văn hóa này trong thực tiễn đương đại.

Tuyển tập các câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng nhằm ghi lại nỗ lực của dự án thông qua câu chuyện của từng cá nhân, mỗi cộng đồng và qua rất nhiều các hoạt động mà dự án đồng hành, để kể lại các câu chuyện một cách chân thật nhất, phản ánh đúng nhất bản chất của dự án và những gì đang diễn ra xung quanh.

Đội đánh cồng chiêng trẻ em làng Mơ H'ra biểu diễn trước nhà văn hóa cộng đồng, Gia Lai, tháng 1 năm 2020. Ảnh: Hoàng Văn Chung.

10 câu chuyện được giới thiệu trong tuyển tập bao gồm: Âm vang công chiêng từ làng Mơ H’ra trong tiếng gọi của tường lai; Tương lai của truyền thống; Những truyền thuyết lãng quên trở lại thiên đường; Nhạc miệng với trống truyền thống – giá trị của di sản trong thế giới toàn cầu hóa; “Người tình không chân dung” – Điện ảnh miền Nam Việt Nam trước 1975; Thật và đẹp – Cải lương sẽ thông thất bại; Chở dân ca Mông xuống phố; Âm điệu đắm say của trống Ghi Năng: Trẻ em làm phim về di dản văn hóa dân tộc Chăm; Gieo “hạt mầm” cho tương lai của văn hóa cồng chiêng; Trình diễn nghệ thuật sống ở Hà Nội – Hiệu ứng nhạc Bolero.

Dưới góc độ di sản văn hóa phong phú của Việt Nam, di sản văn hóa đã thể hiện vai trò độc đáo của mình từ việc tạo điều kiện để kết nối và trao đổi ý tưởng giữa các thế hệ cho đến việc hỗ trợ để xây dựng sinh kế bền vững cho cộng đồng. Dự án Di sản Kết nối, như một luồng gió mới, sử dụng các hướng tiếp cận sáng tạo đã giúp các cộng đồng khác nhau cùng đóng góp và hưởng lợi từ sự bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể. Mười câu chuyện trong tuyển tập các câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng khi được đan xen với nhau vừa tiết lộ vừa nâng cao nhận thức về sức mạnh biến đổi của di sản văn hóa cũng như vai trò của di sản trong việc nâng cao hiểu biết đa văn hóa trong xã hội hiện nay.

Trong tuyển tập các câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng, độc giả sẽ thấy được phần nào sự gợi nhớ và tái hiện về hình ảnh hay những thanh âm quen thuộc của nhiều loại hình di sản văn hóa của Việt Nam như cồng chiêng, những làn điệu chèo, cải lương hay những khúc dân ca của người Mông – Mỗi câu chuyện là một chia sẻ. Từ ngôi làng nhỏ bé Mơ H’ra, ở Gia Lai, sự tự hào của già làng và những người dân nơi đây đã được kể lại sống động trong Âm vang cồng chiêng từ làng Mơ H’ra trong tiếng gọi của tương lai, khi mà giờ đây, tiếng cồng chiêng của họ lại có thể tiếp tục vang xa; cho tới những chia sẻ và trăn trở từ chính người nghệ sĩ về bộ môn cải lương đang dần bị mai một, để từ đó Thật và Đẹp – Cải lương sẽ không thất bại sẽ cho thấy nỗ lực và tâm huyết cho việc phục hồi bộ môn đã có hơn 100 năm tuổi và đã từng gắn bó với rất nhiều thế hệ người dân Nam Bộ.

Tuyển tập các câu chuyện về di sản văn hóa cộng đồng cũng sẽ đưa độc giả đến với những câu chuyện của các nghệ sĩ, những người làm nghề trong nỗ lực bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị của di sản văn hóa để không bị mai một, để thấy quyết tâm và hy vọng của họ thông qua mỗi chương trình, dự án mà họ làm.

“Chúng tôi hi vọng rằng cuốn sách này và những bộ phim ngắn tương ứng lưu trữ trực tuyến sẽ giúp nâng cao nhận thức về giá trị của di sản văn hóa và tiềm năng biến đổi của nó”, nhóm tác giả Barley Norton và Hoàng Văn Chung chia sẻ.

Ngô Dương