Chặn 1 tỷ bao thuốc lá lậu vào Việt Nam, cách nào?

Số vụ bắt giữ thuốc lá lậu có xu hướng gia tăng

Theo ông Nguyễn Văn Hiệp- Phó Cục trưởng, Cục Phòng chống ma túy và tội phạm Bộ đội Biên phòng, nhận thấy những tác động của nạn buôn lậu thuốc lá ảnh hưởng đến kinh tế và sức khỏe nên bộ đội biên phòng đã nghiêm túc trong công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá.

Thực tế cuộc chiến chống buôn lậu thuốc lá luôn quyết liệt và vẫn chưa ngưng nghỉ trên dọc tuyến biên giới là bởi: Buôn lậu thuốc lá diễn ra trên biển, trên tuyến đường bộ, tập trung nhất là ở tuyến đường Việt Nam - Campuchia. Đặc điểm tuyến biển dài, đòi hỏi công tác tuần tra phải có lực lượng lớn, còn tuyến đường bộ Việt Nam - Campuchia phần lớn là kênh rạch, nhiều đường mòn, đường tắt qua biên giới nên công tác kiểm soát đã khó khăn, chưa nói đến công tác chống buôn lậu thuốc lá.

Bên cạnh đó, đặc điểm của mặt hàng thuốc lá là dễ vận chuyển, khiến tội phạm thuốc lá lợi dụng. Chưa kể, dân cư ở vùng biên giới đa số dân trí chưa được cao, đời sống khó khăn, nên họ càng dễ dàng bị lôi kéo tham gia đường dây buôn thuốc lá lậu. Phương thức vận chuyển thuốc lá cũng dễ dàng bằng nhiều phương tiện như xe máy, xuồng, ô tô...

Trong nội địa, nhu cầu sử dụng thuốc lá lớn, đặc biệt là thuốc lá giá rẻ. Việc mua thuốc lá dễ dàng, các chủ đầu nậu chủ yếu là ở nội địa, người vận chuyển phần lớn là nhân dân ở khu vực biên giới đặt ra vấn đề chúng ta cần giải quyết, đó là chính sách cần có tính nghiêm khắc hơn.

Lãnh đạo Cục Phòng chống ma túy và tội phạm Bộ đội Biên phòng cho biết, trong quá trình kiểm tra giám sát chống buôn lậu thuốc lá cho thấy, đối tượng có sử dụng xuồng máy chạy với tốc độ cực lớn, đến nỗi lực lượng quản lý thị trường cũng như bộ đội biên phòng không có đủ trang thiết bị để đuổi theo được, khi hàng thuốc lá lên xuồng máy, hầu như là khó khăn bắt được.

Trong khi đó, bộ đội biên phòng làm nhiều công tác khác chứ không chỉ làm nhiệm vụ chống buôn lậu thuốc lá, lực lượng mỏng. Tuy nhiên, nhận dạng được rằng, hoạt động buôn lậu thuốc lá có những tác hại cực lớn như ảnh hưởng sức khỏe do thuốc lá lậu chất lượng không đảm bảo sức khỏe, rồi ảnh hưởng kinh tế… nên lực lượng bộ đội biên phòng đã rất tích cực trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá. Cụ thể, năm 2016, lực lượng biên phòng bắt, thu giữ được gần 1 triệu bao, 2017 gần 2,7 triệu bao, tính đến thời điểm tháng 8/2018 đã là 2 triệu bao.

Nói về tình trạng buôn bán, vận chuyển thuốc lá lậu hiện nay, ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng “rất tinh vi, liều lĩnh, manh động”. Theo điều tra của tổ chức quốc tế Oxford Economics, Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu hàng đầu trong 14 quốc gia vùng lãnh thổ châu Á qua qua khảo sát bao gồm Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Lào, Australia, Philippines, Hồng Kông…

“Có thể nói đây đã trở thành vấn nạn quốc gia. Theo số liệu thống kê, hàng năm, lượng thuốc lá lậu qua Việt Nam khoảng 1 tỷ bao, làm thất thoát ngân sách nhà nước hơn 10.000 tỷ đồng. Như các đại biểu đã phát biểu, các đối tượng sử dụng phương tiện hiện đại, xe phân khối lớn, ô tô, xuồng máy tốc độ cao… Có thể nói phương tiện của các đối tượng buôn lậu hiện đại, tốc độ nhanh hơn lực lượng chức năng, của các đơn vị quản lý thị trường, bộ đội biên phòng hay cảnh sát biển nên việc truy bắt khó khăn, khi bắt được thì các đối tượng chống trả quyết liệt.

Ví dụ, năm 2016 quản lý thị trường Long An bắt được một tàu buôn lậu thuốc lá, các đối tượng đã chống trả làm một cán bộ quản lý thị trường hi sinh. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều vụ vận chuyển bằng ô tô khi bị truy đuổi thì bỏ chạy gây tai nạn giao thông, gây chết người…”, ông  Cường chia sẻ.

Giải pháp ngăn chặn tình trạng này, Tiến sĩ Estelle P. Dauchy, Phó Giám đốc về Nghiên cứu quốc tế thuộc Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá, Hoa Kỳ cho rằng, trong 5 năm tới VN cần tăng mạnh thuế thuốc lá. 

"Bên cạnh đó, cần tăng cường quản lý thuế để đảm bảo hiệu quả của việc tăng thuế thuốc lá. Điều này bao gồm giám sát chặt chẽ việc giấy phép (để tránh sản xuất bất hợp pháp) và áp dụng hình phạt cao đối với các doanh nghiệp không tuân thủ, phòng chống buôn lậu thuốc lá qua biên giới hiệu quả hơn, theo dõi chính xác và chặt chẽ quy trình sản xuất cũng như áp dụng hệ thống tem thuế tiêu thụ đặc biệt mạnh", Tiến sĩ Estelle P. Dauchy nhấn mạnh.