Cách mạng công nghiệp lần thứ 4: Làm gì để Việt Nam không lỡ tàu?

Tại "Diễn đàn Cách mạng công nghiệp lần thứ 4" do Bộ Công Thương tổ chức ngày 11/4, ông Đàm Bạch Dương, Vụ trưởng vụ Công nghệ cao (Bộ Khoa học và Công nghệ ) cho biết, hiện nay các quốc gia đều có chương trình, kế hoạch ứng xử với cuộc cách mạng 4.0 nhằm mục đích vươn lên, giữ vững vị thế dẫn dắt.

Hoa Kỳ đang tập trung phát triển công nghệ thông tin, internet và năng lượng; Nhật Bản tập trung vào phát triển robot và các công nghệ cuộc sống; Trung Quốc tập trung đẩy mạnh đổi mới sản xuất với những công nghệ của công nghiệp 4.0; Singapore là quốc gia âm thầm thực hiện 4.0. Họ đang dẫn đầu với mức độ sẵn sàng…Còn Việt Nam chưa có chiến lược riêng về thúc đẩy 4.0 hay sản xuất tiên tiến dựa số hóa và kết nối.

PGS. TS Trần Đình Thiên

PGS. TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng hiện Việt Nam vẫn đang ở trong cả 3 cuộc cách mạng thứ nhất, thứ hai, thứ ba và nay chuyển sang 4.0 sẽ là cơ hội lớn để chúng ta tiến lên. 

"Việt Nam hoàn toàn có thể tiến lên và đi đầu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vì chúng ta có lợi thế người đi sau, không vướng bận thành công trong quá khứ, có thể đi nhanh vượt lên trước", Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định.

Giải thích rõ hơn về điều này, PGS. TS Trần Đình Thiên cho rằng Việt Nam dù đi sau nhưng vẫn có cơ hội vượt lên trước bởi chúng ta không phải tốn quá nhiều cho chi phí chuyển đổi cho những cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2, thứ 3.

"Những ông đi sau thường dễ vượt trước. Các nước phát triển gần đây hầu như là những nước nghèo, không có gì đặc biệt. Nhật Bản, Hàn Quốc cách đây 40 năm, tài nguyên không có, họ chỉ dựa vào con người để vươn lên. Hoặc gần đây là Singapore và Dubai. Đặc biệt Dubai chỉ có cát và sa mạc nhưng lại trở thành tiểu vương quốc đô thị bậc nhất thế giới", ông Thiên giải thích.

Do đó, theo ông phải ý thức được những di sản từ quá khứ. Thứ nhất, chúng ta phải tận dụng những cơ hội từ các cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vì hiện nay vẫn chưa có nhiều gánh nặng từ những cuộc cách mạng trước 4.0. Thứ hai, chúng ta đừng sốt ruột để tích lũy trong thời gian trước mắt từ những thành quả của cuộc cách mạng 3.0 mà đến nay vẫn chưa làm được, nếu không sẽ phải trả giá rất đắt.

"Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mở ra cơ hội cho từng cá nhân, tổ chức và dân tộc. Quốc gia nào tận dụng được, phát triển đúng trọng tâm, trọng điểm sẽ vượt lên, nếu không sẽ bị tụt lại", ông nói.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, Việt Nam là một dân tộc thông minh, rất nhạy bén với thời đại. Việt Nam đã tiếp cận rất sớm với những xu hướng phát triển mới trên thế giới như: coi Cách mạng khoa học kỹ thuật là then chốt (1976); xác định phát triển kinh tế tri thức là đường hướng phát triển kinh tế Việt Nam (1996) hay việc sớm đề ra 2 quốc sách lớn gắn với trí tuệ con người là "Giáo dục đào tạo" và "Khoa học công nghệ".

"Dường như cái gì chúng ta cũng tiếp cận nhanh, nhưng tiếp cận xong rồi đứng lại để người khác đi lên. Trên thực tế chúng ta đã lỡ nhịp nhiều lần, bị tụt hậu phát triển và đang tụt hậu xa hơn. Và tụt hậu phát triển đã được nhận định là nguy cơ lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam", ông nói.

Chúng tôi khuyến nghị cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cần phải bàn luận nghiêm túc, thấu đáo. Nếu không cứ ào ào làm theo phong trào rồi lại thất vọng.

Ông chỉ ra, thách thức với Việt Nam chính là nguy cơ tụt hậu và phải chạy nhanh với thế giới. Việt Nam cần chiến lược của nước đi sau, vừa đuổi kịp, vừa cải cách.