Biển Đông: Khi lòng tin bị xói mòn, xung đột là điều khó tránh khỏi!

“Chỉ thiếu kiềm chế một chút thôi thì xung đột đã nổ ra!”

Hội thảo do Học viện Ngoại giao, Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật gia Việt Nam phối hợp tổ chức, với sự tham dự của hơn 200 chuyên gia, học giả trong nước và quốc tế đến từ các nước ASEAN, các quốc gia và vùng lãnh thổ như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ, Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Ý, Bỉ, Đài Loan cùng đại diện các bộ, ban, ngành, các tỉnh ven biển và ngoại giao đoàn của các nước tại Việt Nam.

Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 6 khai mạc tại Đà Nẵng sáng 17/11 (Ảnh: HC)

Với chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển ở khu vực,” hội thảo lần này nằm trong chuỗi hội thảo quốc tế hàng năm về Biển Đông được tổ chức từ 2009 và là sự tiếp nối các nỗ lực tăng cường trao đổi, tìm hiểu quan điểm của giới học giả, tư vấn chính sách trong và ngoài khu vực quan tâm đến vấn đề Biển Đông. Hội thảo sẽ diễn ra trong hai ngày 17 - 18/11 với 7 phiên thảo luận chính thức cùng hai phiên khai mạc và bế mạc.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Đại sứ Đặng Đình Quý, Giám đốc Học viện Ngoại giao nhận định: “Năm qua có lẽ là một trong những năm tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp nhất trong nhiều thập kỷ qua. 

Có những vụ việc lần đầu tiên xảy ra nhưng hết sức nghiêm trọng, kéo dài về thời gian, dồn dập về diễn biến, và thu hút sự chú ý của trong và ngoài khu vực. Có những vụ việc đã từng xảy ra nhưng được lặp lại với cường độ và nhịp độ lớn hơn nhiều so với trước. Tình hình có lúc căng thẳng tới mức mà các bên liên quan chỉ thiếu kiềm chế một chút thôi thì xung đột đã nổ ra”.

Đại sứ Đặng Đình Quý, Giám đốc Học viện Ngoại giao phát biểu khai mạc hội thảo (Ảnh: HC)

Ông Văn Hữu Chiến, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng - một trong những địa phương của Việt Nam hướng ra Biển Đông – nêu rõ, các diễn biến căng thẳng hay hòa dịu trên Biển Đông đều tác động trực tiếp đến môi trường an ninh, phát triển kinh tế và ổn định xã hội của TP. 

Tình hình trở nên căng thẳng trong tháng 5 – 6 vừa qua đã làm lượng khách quốc tế đến Đà Nẵng giảm so với cùng kỳ năm 2013, môi trường đầu tư nước ngoài vào TP ít nhiều cũng bị ảnh hưởng. 

Các sự cố xảy ra với ngư dân Đà Nẵng khi đánh bắt hải sản trên Biển Đông nói chung, tại ngư trường truyền thống ở Hoàng Sa nói riêng, đã gây ra nhiều bức xúc trong dân chúng, ảnh hưởng xấu đến tình cảm hưu nghị của người dân.

“Đó chỉ là một ví dụ về tác động tiêu cực mà các diễn biến phức tạp ở Biển Đông có thể gây ra cho Đà Nẵng nói riêng, nhiều địa phương khác trong khu vực nói chung. 

Tuy nhiên điều chúng tôi quan tâm hơn là sự suy giảm lòng tin. Các nhà khoa học đã chứng minh công cụ ngăn ngừa xung đột hiệu quả nhất không phải là sự hiện diện của quan hệ thương mại và sự tùy thuộc lần nhau về kinh tế giữa các quốc gia mà là lòng tin giữa các quốc gia liên quan. 

Khi lòng tin bị xói mòn, yếu tố cơ bản gắn kết các dân tộc bị suy giảm thì xung đột là điều khó tránh khỏi. Sự gia tăng căng hẳng ở Biển Đông thời gian gần đây đã làm xói mòn lòng tin giữa các nước trong khu vực” – ông Văn Hữu Chiến nhấn mạnh.

Yêu cầu cấp thiết về cơ chế kiểm soát hiệu quả tranh chấp, ngăn ngừa xung đột

Theo Đại sứ Đặng Đình Quý, tình hình Biển Đông càng phức tạp thì càng gia tăng sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Đi cùng với những phát triển đột biến trên Biển Đông là sự đột biến về số lượng các bài viết của các học giả, các phóng viên, các phát biểu của các nghị sĩ và người dân quan tâm đến hòa bình, ổn định ở khu vực này.

Các đại biểu trong nước và quốc tế tham dự hội thảo (Ảnh: HC)

“Có thể nói, nguyên tắc giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hiệp quốc về Luật biển 1982, tôn trọng DOC và tiến tới COC, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình đã trở thành tiếng nói và đòi hỏi chung của cộng đồng quốc tế đối với các bên liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông. Biển Đông càng phức tạp” – Đại sứ Đặng Đình Quý nhấn mạnh.

Do vậy, ông đề nghị các đại biểu tham dự hội thảo cần nỗ lực lớn hơn, sáng tạo hơn để công chúng quan tâm hơn tới Biển Đông; để giới lãnh đạo các nước tính toán kỹ hơn lợi ích của chính mình, của dân tộc mình trước khi quyết định tiến hành các hoạt động ở Biển Đông và liên quan đến Biển Đông. Và để thiết lập các cơ chế kiểm soát hiệu quả tranh chấp, ngăn ngừa xung đột ở Biển Đông.

Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Văn Hữu Chiến...

Ông Văn Hữu Chiến cũng cho rằng, hơn lúc nào hết, tình hình Biển Đông hiện nay đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về một giải pháp lâu dài cho các tranh chấp trong khu vực này. Vấn đề Biển Đông chỉ có thể được giải quyết dựa trên nhận thức đầy đủ, hiểu biết sâu sắc về các thách thức cũng như cơ hội đặt ra hiện nay và với sự chủ động, nỗ lực tích cực dựa trên tinh thần hợp tác của tất cả các bên liên quan khi đối mặt với những thách thức và cơ hội đó.

Cũng tại phiên khai mạc, ông U Myint Thu, Phó Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao Myanmar, nước Chủ tịch ASEAN đương nhiệm, nhận định chủ đề của hội thảo lần này là rất kịp thời và phù hợp, vì duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở Biển Đông đang là mối quan tâm chung. Ông khẳng định, trong năm Myanmar làm Chủ tịch ASEAN, vấn đề Biển Đông luôn là một ưu tiên cao của ASEAN. Lãnh đạo ASEAN đã ra nhiều tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, ổn định và an ninh hàng hải trong khu vực cũng như tầm quan trọng của việc tuân thủ Tuyên bố ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC), Tuyên bố nguyên tắc Sáu Điểm của ASEAN trong vấn đề Biển Đông.

Ông U Myint Thu nhắc lại yêu cầu của các Ngoại trưởng ASEAN về việc các bên liên quan cần kiềm chế, không đe dọa và sử dụng vũ lực trong giải quyết tranh chấp; đẩy nhanh đàm phán để hướng tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông COC. Tuyên bố Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 25 vừa qua đã tiếp tục khẳng định mong muốn trên của ASEAN, đồng thời nhất trí thúc đẩy các biện pháp thu hoạch sớm nhằm kiểm soát tốt hơn tình hình ở Biển Đông.

và ông U Myint Thu, Phó Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao Myanmar, nước Chủ tịch ASEAN đương nhiệm, phát biểu tại hội thảo (Ảnh: HC)

Hai ông U Myint Thu và Đặng Đình Quý đều nhận định hội thảo Biển Đông lần thứ 6 sẽ tạo diễn đàn, cơ hội cho các học giả trao đổi quan điểm và biện pháp giúp ASEAN và các bên liên quan tìm các giải pháp hữu hiệu cho các vấn đề nêu trên. Đồng thời mong muốn các đại biểu tham dự hội thảo tiếp tục phát huy tinh thần “thẳng thắn, khách quan, khoa học và cầu thị” của các hội thảo năm năm qua để trao đổi sâu về những diễn biến gần đây; về lợi ích và chính sách của các bên liên quan và đưa ra những kiến nghị mới để đóng góp thiết thực hơn vào việc giữ gìn hòa bình, ổn định ở Biển Đông.

Trong khi đó, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Văn Hữu Chiến đề nghị các học giả dành thêm thời gian thảo luận về các biện pháp giúp thúc đẩy hợp tác kinh tế biển; duy trì môi trường đầu tư và quan hệ kinh tế, thương mại, du lịch trong bối cảnh có các khác biệt, tranh chấp hay va chạm trên biển; các biện pháp đảm bảo an toàn cho ngư dân và tàu bè đi biển; về vai trò và các khả năng đóng góp của các địa phương ven biển của các nước liên quan trong việc duy trì hoà bình và thúc đẩy hợp tác ở Biển Đông.