Bán thuốc lá cho trẻ nhỏ, người lớn lờ đi, người bán nhờ luật

Khảo sát trên nhiều tuyến phố Hà Nội hoặc bất kỳ một cửa hàng tạp hóa nào ở các tỉnh, địa phương trên cả nước, người ta dễ dàng mua được một loại thuốc lá theo nhu cầu. Không chỉ vậy, tại các quán trà đá vỉa hè, quán nào cũng luôn có các loại thuốc lá phù hợp với đối tượng khách thường xuyên lui tới.

Chị Trần Hoàng H. Hoàng Mai, Hà Nội chủ tiệm tạp hoá nhỏ cho biết bản thân chị không biết có quy định cấm bán thuốc lá cho trẻ em hay người dưới 18 tuổi và cũng chưa được nghe nhắc về quy định này. Tuy nhiên, nếu chị không bán thuốc cho trẻ, thì tiệm tạp hóa khác cũng bán. Không riêng gì ông T và chị H., mà còn nhiều người khác vẫn vô tư bán hoặc nhờ trẻ em dưới 18 tuổi mua thuốc lá; và không hề biết Điều 9 Luật Phòng chống tác hại thuốc lá năm 2013 quy định rõ không bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi.

Hay như trường hợp ông Vũ Văn Tính, 71 tuổi, Mộ Lao, Hà Đông cho biết ông nghiện thuốc lá và cứ hai ngày ông hút hết 1 bao vina và khi hết thuốc lá ông nhờ đứa cháu nội 8 tuổi đi mua thuốc lá hộ. Thằng cu còn rất thích được ông nhờ đi mua thuốc lá cứ hỏi ông hết thuốc chứa để cháu đi mua thuốc lá hộ.

Khảo sát của phóng viên hầu như các cửa hàng tạp hoá đều bán thuốc lá và không ở đâu có biển cấm bán thuốc lá cho trẻ em dưới 18 tuổi. Hơn nữa, nhiều đứa trẻ mới học lớp 9, lớp 10 cũng phì phèo điếu thuốc trên tay. 

Mặc dù luật có quy định nhưng đến nay mọi người đều cảm giác người lớn không biết và trẻ em càng không hay.

Theo Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), hành vi vi phạm quy định trưng bày thuốc lá diễn ra phổ biến tại các điểm bán lẻ. Đây là một trong những khó khăn cho công tác phòng chống tác hại thuốc lá.

Điều tra năm 2015 của Trường Đại học Y tế công cộng cho thấy, hơn 90% các điểm bán lẻ thuốc lá đang vi phạm quy định trưng bày quá 1 bao, 1 tút, 1 hộp của nhãn hiệu thuốc lá, tạo thành các điểm quảng cáo sản phẩm thuốc lá, thu hút người sử dụng (vi phạm Điều 25 Luật Phòng chống tác hại thuốc lá). Trong khi đó, ở một số nước khác như Thái Lan không cho phép trưng bày thuốc lá tại điểm bán, chỉ cho phép trưng bày dòng chữ nhỏ “ở đây có bán thuốc lá” trên quầy.

Trong Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới (FCTC) mà Việt Nam đã ký kết tham gia có những điều khoản “thi hành các biện pháp lập pháp, hành pháp, hành chính và các biện pháp khác có hiệu quả tại cấp chính phủ phù hợp để cấm việc bán các sản phẩm thuốc lá cho những người dưới tuổi quy định bởi luật trong nước, luật quốc gia hoặc người dưới 18 tuổi.

Những biện pháp này có thể bao gồm: Yêu cầu mọi người bán các sản phẩm thuốc lá đặt một bảng hiệu rõ ràng và nổi bật tại các điểm bán của họ về việc cấm bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên… cấm việc sản xuất và bán các loại kẹo, đồ ăn nhẹ, đồ chơi và các vật khác mang hình dáng của các sản phẩm thuốc lá mà những vật này hấp dẫn đối với trẻ vị thành niên…”.

Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá cũng quy định chi tiết cấm hành vi bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi, sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá, hút thuốc lá trên các phương tiện giao thông công cộng.

Đồng thời luật cũng quy định: Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được tổ chức, cho phép hoặc bán thuốc lá tại các địa điểm quy định tại Điều 11, Điều 12, trừ điểm a khoản 1 Điều 12 của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá; không được bán thuốc lá phía ngoài cổng nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường tiểu học, trung học cơ sở, phổ thông trung học, viện nghiên cứu y học, bệnh viện, nhà hộ sinh, trung tâm y tế dự phòng, trạm y tế xã, phường, thị trấn trong phạm vi 100 mét tính từ ranh giới khuôn viên gần nhất của cơ sở đó.