90% người hút thuốc lá bắt đầu hút từ trước khi họ 19 tuổi.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm, Việt Nam có khoảng 40.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá, điều này có nghĩa mỗi ngày có hơn 100 người chết vì những bệnh do hút thuốc lá gây nên. Sau khi Việt Nam ban hành Luật Phòng chống tác hại thuốc lá năm 2013, chúng ta không còn nhìn thấy nhiều hình ảnh hút thuốc lá ở nơi công cộng nữa. Tuy nhiên, hậu quả thuốc lá để lại vẫn dai dẳng, một trong những nguyên nhân đó được bắt nguồn từ việc tiếp xúc với thuốc lá khi còn rất trẻ.

Hồ sơ của Bệnh viện Phổi Trung ương cho thấy, đã có rất nhiều trường hợp ghi nhận trẻ nhiều thanh - thiếu niên đã bắt đầu hút thuốc lá. Thậm chí, có người bắt đầu hút thuốc từ năm 9 tuổi. Theo nghiên cứu của Bộ Y tế năm 2015, tại Việt Nam có tới 56% người hút thuốc bắt đầu hút từ trước 20 tuổi, và tỉ lệ nam giới hút thuốc là 56,1%, nữ giới là 43,9%, trong đó lứa tuổi từ 15 đến 24 chiếm đến tới 31%.

Một số nguyên nhân chính dẫn đến giới trẻ hút thuốc:

1.   Ảnh hưởng từ môi trường xung quanh, khu vực sinh sống, học tập và làm việc:

Việc sử dụng thuốc lá gần như trở thành một thói quen trong cuộc sống thường ngày của nhiều người, dần trở thành một hiện tượng xã hội. Vì vậy, sống và học tập trong môi trường như vậy rất dễ lây nhiễm.

Khi trình độ giáo dục tăng lên, tỷ lệ hút thuốc lá giảm; chỉ 5% số người có trình độ tiến sĩ hút thuốc, so với 43% người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Một lần nữa, các yếu tố kinh tế xã hội có thể gây ảnh hưởng. Những người có trình độ học vấn thấp không thể nhận thức được những rủi ro của việc hút thuốc lá.

“Họ có thể nghĩ rằng nó liên quan tới ung thư phổi nhưng không biết rằng nó có liên quan đến những loại ung thư khác”, nhà nghiên cứu cai thuốc lá, Tiến sĩ Diana Stewart Hoover, trợ lý giáo sư tại Khoa nghiên cứu dị tật sức khỏe tại Đại học Ung thư Anderson MD Texas, cho biết.

2.   Yếu tố tâm lý cá nhân:

Thường những thiếu niên có tính hiếu kỳ và ham muốn tìm tòi cao, khi nhìn thấy người khác hút sẽ nảy sinh tâm lý tò mò. Không chỉ vậy, nguyên nhân hút thuốc của rất nhiều thiếu niên là theo đuổi nhu cầu thoả mãn tâm lý ăn chơi, khoe khoang, như một hình thức để tự đề cao mình.

Một nguyên nhân khác nữa chính là tâm lý “tập làm người lớn", trong quá trình lớn lên, nhiều người nghĩ cầm trong tay điếu thuốc chính là một việc làm trưởng thành, chính là một việc làm của người lớn.

Tiếp đến, nhiều thanh niên trẻ sử dụng thuốc để tăng thêm sự kích thích cho cuộc sống buồn chán, trống rỗng, lấy thuốc làm món đồ chơi tiêu khiển, kích thích tâm lý hưởng thụ.

Việc hút thuốc có thể trở thành thói quen khó bỏ. Chính vì vậy, mỗi người cần có những nhận thức sau đây:

1.   Ý thức được sự cám dỗ

Hút thuốc lá ở độ tuổi thiếu niên là một dạng nổi loạn hoặc một cách đua đòi với nhóm bạn. Một số thiếu niên hút thuốc với mong muốn giảm cân hoặc hài lòng hơn với bản thân; một số khác lại hút thuốc vì muốn có cảm giác lạnh lùng hoặc độc lập.

Vì vậy, cần có sự hiểu biết về hệ quả khi tiếp xúc với thuốc lá. Mỗi người cần nhận thức được sự cám dỗ và hậu quả, từ đó tránh xa thuốc lá.

2.   Tính toán chi phí

Hút thuốc lá rất tốn kém. Hãy làm một phép tính giúp họ nhận ra chi phí hàng tuần, hàng tháng hoặc một năm nếu hút 1 bao thuốc/ngày. Bạn có thể so sánh chi phí giành cho thuốc lá với các đồ điện tử, quần áo hoặc vật dụng thiết yếu khác của thanh thiếu niên, nhất là những người thuộc độ tuổi đang phát triển.

3.    Xem xét tác hại của thuốc lá

Thuốc lá không khói, thuốc lá đinh hương (kreteks) và thuốc lá vị kẹo (bidis) đôi khi bị lầm tưởng là vô hại và ít gây nghiện hơn các loại thuốc lá truyền thống; hoặc hút thuốc lá bằng tẩu được cho là an toàn. Đừng để bị lừa. Giống như thuốc lá truyền thống, các sản phẩm này đều gây nghiện, làm tăng nguy cơ một số dạng ung thư và các vấn đề sức khỏe. Một số còn chứa hàm lượng nicotine, carbon monoxide cao hơn các sản phẩm thuốc lá truyền thống.

Hãy xây dựng thái độ phản đối những thiếu niên hút thuốc lá và tham gia chiến dịch chống hút thuốc lá tại địa phương và trường học. Ủng hộ các nỗ lực để tạo môi trường công cộng không thuốc lá và cũng như những chính sách tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá để giảm nguy cơ thanh thiếu niên hút thuốc.