Việt Nam thực hiện những cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền

Để công tác phòng, chống rửa tiền đạt được kết quả cao, Việt Nam quyết tâm hoàn thiện hệ thống khung pháp, thực hiện những cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền.

Hành vi rửa tiền đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới. Tuy nhiên, những năm 70 của thế kỷ 20, hành vi rửa tiền mới thực sự phổ biến và được quan tâm nhiều hơn. Theo báo cáo của Cơ quan chống các chất gây nghiện quốc tế (INCSR), năm 2000, các nước có tình trạng rửa tiền ở mức độ đáng lo ngại.

Trong tiến trình hội nhập với quốc tế, nhiều tổ chức quốc tế cảnh báo, Việt Nam sẽ là đích đến của tội phạm rửa tiền bởi giao dịch tiền mặt trên thị trường vẫn khá phổ biến, đồng thời là nơi thu hút nhiều sự đầu tư từ nước ngoài.

Để công tác phòng, chống rửa tiền đạt được kết quả cao, Việt Nam quyết tâm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về vấn đề này.

Bộ luật Hình sự năm 1985, tại Điều 201 đã có quy định về tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có. Hành vi chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có cũng là một trong những hành vi rửa tiền theo quy định của pháp luật quốc tế. Tuy nhiên, quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 1985 chưa thể hiện được những hành vi bị coi là rửa tiền.

Chính vì vậy, năm 1997, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Luật các Tổ chức tín dụng. Luật này đã có quy định về trách nhiệm của

các tổ chức tín dụng đối với các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp, tuy nhiên luật này vẫn chưa sử dụng đến thuật ngữ "rửa tiền".

Đến tháng 12 năm 1999, Quốc hội đã thông qua Bộ luật Hình sự năm 1999, Điều 250 quy định hành vi rửa tiền trong các tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có và tội hợp pháp hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có.

Mặc dù Bộ luật Hình sự năm 1999 tuy đã quy định đầy đủ hơn hành vi rửa tiền trong các điều luật phần các tội phạm, nhưng vẫn chưa mô tả được hết hành vi nguy hiểm cho xã hội nào là hành vi rửa tiền.

Do vậy, tháng 6/2005, để đáp ứng yêu cầu hội nhập và tham gia các tổ chức quốc tế, Chính phủ đã ban hành Nghị định 74 về phòng, chống rửa tiền. Nghị định 74 đã mô tả những hành vi bị coi là rửa tiền, nhưng trong quá trình áp dụng vào thực tế, Nghị định đã bộc lộ những thiếu sót nhất định như: Nghị định 74 chưa phải là văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý cao nhất trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật; Hơn nữ, đối tượng có trách nhiệm phòng, chống rửa tiền theo quy định tại Điều 6 Nghị định số 74 chưa bao gồm tổ chức hành nghề công chứng, kế toán viên hành nghề độc lập…; chưa có những quy định về vấn đề ngân hàng vỏ bọc, tài khoản vô danh hoặc tài khoản sử dụng tên giả, cá nhân có ảnh hưởng chính trị.

Đến tháng 6/2009, Quốc hội thông qua Luật số 37/2009/QH12 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Luật số 37/2009/QH12 đã sửa tội danh tại Điều 251 từ "tội hợp pháp hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có" thành "tội rửa tiền", đồng thời cũng đã quy định rõ những hành vi nào bị coi là tội rửa tiền phù hợp với Công ước quốc tế. Đây là lần đầu tiên thuật ngữ "rửa tiền" được quy định trong văn bản pháp luật hình sự, là cơ sở để các cơ quan tiến hành tố tụng đấu tranh đối với loại tội này.

Và đến tháng 6/2010, Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 với các quy định liên quan đến việc phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Các tổ chức tín dụng, các chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được che giấu, thực hiện hoạt động kinh doanh liên quan đến khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp; phải xây dựng, thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền, cũng như hợp tác với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc điều tra hoạt động rửa tiền.

Để đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập và để đảm bảo tuân thủ các cam kết quốc tế, ngày 06/8/2011, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 07/2011/QH13 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012, trong đó có nội dung xây dựng Luật phòng, chống rửa tiền trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 3 (tháng 05/2012). Ngày 18 tháng 6 năm 2012, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành Luật phòng, chống rửa tiền.

Tiếp đó, tháng 10/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1560/QĐ-TTG Kế hoạch hành động quốc gia về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Các luật này cùng với Bộ luật Hình sự và Luật Phòng chống tham nhũng sẽ tạo thành hệ thống khung pháp lý cơ bản để phòng, chống rửa tiền, phòng chống tham nhũng có hiệu quả, Việt Nam đang từng bước thực hiện những cam kết quốc tế về phòng chống rửa tiền và phòng chống tham nhũng.

Nguyễn Hải