Tình hình hợp tác tam giác phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam

Tam giác phát triển khu vực biên giới Việt Nam, Lào và Campuchia (TGPT CLV) được Thủ tướng ba nước quyết định thành lập năm 1999, gồm 10 tỉnh là Kon Tum, Gia Lai, Đắc Lắc, Đắc Nông (Việt Nam); Sekong, Attapeu, Saravan (Lào) và Stung Treng, Rattanak Kiri, Mondul Kiri (Căm-pu-chia). Năm 2009, ba nước nhất trí bổ sung tỉnh Bình Phước (Việt Nam), tỉnh Kratie (Căm-pu-chia) và tỉnh Champasak (Lào) vào TGPT CLV.

Mục tiêu của việc hình thành TGPT CLV là tăng cường đoàn kết và hợp tác ba nước nhằm đảm bảo an ninh, ổn định chính trị, xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực. Hợp tác TGPT CLV tập trung vào các lĩnh vực: an ninh – đối ngoại, giao thông vận tải, công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, đầu tư, các lĩnh vực xã hội và bảo vệ môi trường…

Về cơ chế hoạt động, bên cạnh các Hội nghị Cấp cao, ba nước CLV đã nhất trí thành lập Uỷ ban điều phối chung TGPT (với bốn tiểu ban: kinh tế, xã hội - môi trường, địa phương, an ninh - đối ngoại). Mỗi nước cử một Bộ trưởng làm đồng Chủ tịch Uỷ ban và uỷ viên Uỷ ban điều phối gồm đại diện các Bộ, ngành liên quan và các tỉnh trong Tam giác. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư của Việt Nam giữ vai trò đồng Chủ tịch Ủy ban.

Các văn bản quan trọng

Thứ nhất, Tuyên bố Viên Chăn về xây dựng Tam giác phát triển được Thủ tướng ba nước ký nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN 10 (ngày 28/11/2004).

Thứ hai, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội khu vực TGPT CLV   được ba nước thông qua năm 2004. Tại Hội nghị Cấp cao CLV 6 (2010) tại Phnôm-pênh, Thủ tướng ba nước đã xem xét và thông qua Bản điều chỉnh Quy hoạch tổng thể đến năm 2020.

Thứ ba, Cơ chế chính sách ưu đãi đặc biệt cho khu vực TGPT CLV: Tại Hội nghị Cấp cao CLV lần 5 (2008) tại Viêng Chăn, ba nước đã ký Bản ghi nhớ về việc xây dựng các Chính sách Ưu đãi đặc biệt cho Khu vực TGPT CLV nhằm đẩy mạnh hợp tác phát triển trong khu vực và thu hút đầu tư bên ngoài.  Đến HNCC CLV 6, Lãnh đạo cấp cao ba nước đã thông qua Bản Ghi nhớ sửa đổi về việc Xây dựng các Chính sách Ưu đãi cho khu vực.

Những Kết quả chính của các Hội nghị cấp cao CLV

HNCC CLV lần 2 (TP HCM, 2002) xác định ưu tiên triển khai hợp tác trên các lĩnh vực giao thông vận tải, thương mại, điện lực, du lịch, đào tạo nguồn nhân lực và y tế. Thủ tướng của ba nước CLV khẳng định quyết tâm xây dựng Tam giác phát triển tại khu vực biên giới ba nước và coi đây là một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu trong việc hợp tác phát triển giữa ba nước.

HNCC CLV lần 3 (Siem Reap, 2004) khẳng định vai trò hết sức quan trọng của Tam giác CLV và nhất trí phối hợp phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, xúc tiến hàng loạt dự án. Nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN 10, ngày 28/11/2004, Thủ tướng ba nước đã ký Tuyên bố Viên Chăn về xây dựng Tam giác phát triển và thông qua Quy hoạch tổng thể Tam giác phát triển.

HNCC CLV lần 4 (Đà Lạt, 2006) thông qua việc thành lập Uỷ ban điều phối chung; nhất trí tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các nhà đầu tư, tăng cường phối hợp trong huy động nguồn lực bên ngoài, nhất là từ Nhật Bản.

HNCC CLV lần 5 (Viêng Chăn, 2008) nhất trí thúc đẩy triển khai công tác của các nhóm chuyên gia, kỹ thuật.

HNCC CLV lần 6 (Phnôm-pênh, 2010) đã xem xét và thông qua Bản Quy hoạch lại khu vực Tam giác Phát triển đến năm 2020 do Bộ Kế hoạch đầu tư Việt Nam chủ trì xây dựng thay thế cho bản Quy hoạch cũ năm 2004. Các Thủ tướng đã ký Tuyên bố chung của Hội nghị và chứng kiến lễ ký điều chỉnh Bản ghi nhớ về Chính sách ưu đãi cho khu vực Tam giác phát triển giữa ba Chủ tịch Uỷ ban điều phối.

HNCC CLV lần 7 (Viêng Chăn, 2013), Thủ tướng ba nước đã ký Tuyên bố chung về hợp tác khu vực Tam giác Phát triển CLV khẳng định cam kết phát triển khu vực Tam giác thành một điển hình trong hợp tác khu vực của ba nước CLV; nhất trí  đẩy mạnh huy động nguồn lực, trong đó có vận động các nhà tài trợ để phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng.

Hội nghị Cấp cao CLV 8 (11/2014, Viêng Chăn) đã nhất trí một số điểm chính sau: (i) Ủng hộ đề xuất của Việt Nam về mở rộng quy mô hợp tác Tam giác phát triển (TGPT) CLV thông qua tăng cường kết nối ba nền kinh tế (không chỉ giới hạn ở 13 tỉnh biên giới khu vực TGPT CLV) trên các lĩnh vực như giao thông, viễn thông, điện lực, du lịch, ngân hàng…; giao Ủy ban điều phối chung (UBĐP) xây dựng Đề án kết nối ba nền kinh tế CLV để trình lên HNCC CLV 9; (ii) Ủng hộ đề xuất của Việt Nam về xây dựng Quy hoạch phát triển ngành du lịch khu vực TGPT CLV nhằm thúc đẩy hợp tác phát triển du lịch ba nước; (iii) Giao các Bộ Nông nghiệp ba nước trao đổi và hoàn thiện Kế hoạch phát triển ngành công nghiệp cao su khu vực TGPT CLV để trình Hội nghị Uỷ ban điều phối chung lần thứ 10; (iv) Đẩy nhanh việc xây dựng Thoả thuận giữa ba nước về chính sách ưu đãi đặc biệt cho khu vực Tam giác phát triển CLV trên cơ sở kết hợp các thoả thuận song phương và đa phương hiện có.

Hưởng ứng đề xuất của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam về mở rộng hợp tác giữa ba nước, Thủ tướng Campuchia Hun Xen đã đề nghị các chính phủ tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng đồng nội tệ trong giao dịch thanh toán thương mại, đầu tư giữa ba nước và áp dụng mô hình kiểm tra “một cửa, một lần dừng” tại cửa khẩu Mộc Bài - Ba Vẹt.

Hội nghị Cấp cao CLV 9 (11/2016, Xiêm Riệp) đã tập trung rà soát tình hình triển khai các quyết định của HNCC CLV 8 (10/2014) và trao đổi về định hướng hợp tác trong thời gian tới về kết nối ba nền kinh tế, phát triển ngành công nghiệp cao su, du lịch, hợp tác môi trường. Hội nghị cũng giao Ủy ban điều phối chung hoàn thành “Kế hoạch hành động về kết nối ba nền kinh tế đến năm 2030” trong năm 2017.