Phong bì và hoa hồng là những khoản thu nhập “không vui vẻ" của bác sĩ

TS Võ Xuân Sơn đã có chia sẻ của cá nhân ông về thu nhập của bác sĩ. Theo đó, thu nhập của bác sĩ gồm: lương, phụ cấp, hoa hồng từ hãng dược, thậm chí có cả tiền cảm ơn của người bệnh.

TS Bác sĩ Võ Xuân Sơn.

Thưa TS Võ Xuân Sơn, câu chuyện thu nhập của bác sĩ luôn là vấn đề nhạy cảm. Người ta thường nói thu nhập của bác sĩ là sự thật chưa được trừ bì? Ông nghĩ gì về thu nhập của bác sĩ hiện nay?

TS Võ Xuân Sơn: Rất khó để nói về thu nhập của bác sĩ. Trên thực tế, thu nhập của bác sĩ đến từ nhiều nguồn: lương từ ngân sách, các loại phụ cấp (độc hại, trực đêm, phẫu thuật, thủ thuật… nếu là sếp còn có phụ cấp trách nhiệm), thưởng A, B, C từ bệnh viện, các khoản thu từ làm việc ngoài giờ, từ “phong bì” của bệnh nhân (nếu có), “hoa hồng” từ các hãng dược (nếu có)…

Đa số các bác sĩ ở Việt Nam chỉ có 3 khoản đầu. Ngoại trừ lương theo hệ số do ngân sách cấp là tương đối giống nhau, các khoản còn lại sẽ ít dần khi ở các tuyến càng thấp và càng xa các thành phố lớn. Đối với các bác sĩ ở tuyến xã, phần lớn các bác sĩ ở tuyến huyện, và đa số các bác sĩ y học dự phòng, lương từ ngân sách chiếm tỉ trọng rất lớn trong toàn bộ thu nhập của họ.

Tại một số bệnh viện tuyến trung ương và các bệnh viện ở các thành phố lớn, một số bác sĩ thật nổi tiếng có thể có thu nhập từ làm việc ngoài giờ khá lớn, gấp nhiều lần so với thu nhập từ giờ làm việc chính thức mang lại. Những bác sĩ này ít để ý đến khoản “phong bì” và “hoa hồng”, một phần vì họ không thật sự cần thiết, phần khác, họ cần giữ uy tín cho việc làm ngoài giờ của mình.

Điều đáng buồn là số lượng các bác sĩ, nhất là các bác sĩ giỏi, ở các bệnh viện tuyến trung ương hoặc các bệnh viện nổi tiếng ở các thành phố lớn chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ trong số các bác sĩ của cả nước Việt Nam, nhưng đa số người dân lại lấy thu nhập của họ ra làm chuẩn thu nhập cho tất cả các bác sĩ.

Nhiều bệnh viện tuyến cơ sở thu nhập bác sĩ rất thấp.

Lương và thu nhập là hai phạm trù khác nhau. Lương theo bậc số nhà nước nhưng nhà nước tạo ra “bước đệm” để bác sĩ có thu nhập. Ông có nghĩ như thế không?

TS Võ Xuân Sơn: Người ta có thói quen nói đến lương như là thu nhập chính thức từ bệnh viện của các bác sĩ. Phần này bao gồm lương từ ngân sách, các loại phụ cấp và khoản thưởng A, B, C từ bệnh viện.

Lương từ ngân sách phụ thuộc vào cấp bậc của bác sĩ. Ở mỗi bệnh viện, tỉ lệ bác sĩ chính và bác sĩ cao cấp chỉ chiếm khoảng vài phần trăm, còn lại là bác sĩ thường (cho dù có bằng cấp chuyên môn cao đến đâu đi chăng nữa).

Đối với các bác sĩ thường, hệ số lương cao nhất chỉ dưới 5.0, đa số bác sĩ đang làm việc có hệ số khoảng từ 3.0 đến 4.0 (tức là từ 3.450.000 đồng đến 4.600.000 đồng). Các phụ cấp độc hại, phụ cấp phẫu thuật, thủ thuật, và tiền thưởng A, B, C cho nhóm này thường chỉ bằng 30% đến 100% lương ngân sách, tùy theo tuyến và tùy theo chuyên ngành.

Nếu muốn nói đến thu nhập của bác sĩ để so sánh với các ngành nghề khác, hãy nói đến phần thu nhập này. Khoản thu nhập từ làm ngoài giờ vắt kiệt sức các bác sĩ, thậm chí, mang đến bất hạnh về mặt gia đình cho họ, vì họ phải bỏ quá nhiều thời gian cho việc làm ngoài giờ. Các khoản thu nhập từ “phong bì” và từ “hoa hồng” là những khoản thu nhập “không vui vẻ gì” đối với đa số các bác sĩ.

Nếu khoản thu nhập chính thức từ bệnh viện không đủ trang trải cho cuộc sống, các bác sĩ sẽ phải “bươn chải” hoặc chấp nhận khoản “không vui vẻ gì”. Tuy nhiên, cũng chỉ có các bác sĩ ở những bệnh viện tuyến cuối, hoặc ở những thành phố lớn mới có điều kiện để có thu nhập từ làm ngoài giờ, hoặc từ nhưng khoản “không vui vẻ gì”.

Từ trước đến nay, mỗi khi bác sĩ hay nhân viên y tế nói chung than thu nhập thấp họ đều bị lên án bằng những “bằng chứng” sống đó là bác sĩ giàu, bác sĩ đại gia và những khoản thu khác của bác sĩ. Ông có thể chia sẻ vì sao dư luận luôn quan tâm tới thu nhập của bác sĩ mỗi khi họ than thở thấp?

TS Võ Xuân Sơn: Công bằng mà nói thì dù ở đâu thì mức sống của các bác sĩ cũng cao hơn một chút so với mặt bằng chung của mức sống tại địa phương. Nhưng cái mặt bằng chung đang nói là nơi tập trung phần lớn những người làm các công việc bình thường. Còn nếu trong những khu dân cư sang trọng hơn, thì đại đa số các bác sĩ lại có mức sống dưới mức trung bình của khu dân cư đó.

Có một dạo dư luận rộ lên với việc một bác sĩ tặng người đẹp xe có giá trị khoảng 10 tỉ đồng. Tôi biết người bác sĩ này. Anh ấy làm việc còn cực hơn tôi rất nhiều (mà tôi đã từng được nhiều thân nhân bệnh nhân xót xa cho rằng, làm bác sĩ quá cực). Mặc dù tôi là người sở hữu nhiều kĩ thuật cao và có lượng bệnh nhân khá nhiều, nhưng thu nhập của bác sĩ kia vẫn vượt ra khỏi mong muốn của tôi.

Tuy vậy, khi nói đến thu nhập của bác sĩ, ngay như tôi cũng còn chưa được làm đại diện cho các bác sĩ. Người ta thường lấy thu nhập của anh bác sĩ tặng người đẹp xe 10 tỉ ra để định mức thu nhập cho tất cả các bác sĩ.

Có bác sĩ từng tâm sự với chúng tôi rằng họ được cảm ơn giá trị bằng cả ngôi nhà, xe ô tô khi cứu sống được người bệnh. Ông nghĩ sao về những khoản bệnh nhân cảm ơn bác sĩ?

TS Võ Xuân Sơn: Tôi đã từng chữa bệnh cho nhiều đại gia, và cũng được hứa hẹn cho nhà cửa, đất đai. Và tôi có kinh nghiệm như thế này: tất cả những ai khi vào viện mà nói “sẽ không quên ơn” hoặc hứa hẹn món quà càng to, thì sau khi điều trị xong, cơ hội gặp lại họ sẽ càng ít.

Tôi còn nhớ, khi mới ra trường, giữa cái thời còn phải nhai bo bo, cả một gia đình bệnh nhân đến nhà tôi sau khi tôi mổ xong và bệnh nhân khỏi bệnh. Họ mang đến một giỏ trái cây ngoại nhập biếu gia đình tôi, và hứa rằng sẽ cho tôi nhà mặt tiền, xe hơi, xe tải… nếu tôi làm con rể họ. Và tôi không còn gặp lại họ một lần nào nữa sau khi tôi tỏ ra không “mặn mà”. Một anh bác sĩ bạn tôi được một bệnh nhân cho cả một gia sản đồ sộ kèm với cô con gái của họ, nhưng sau đó lại phải trả giá khá đắt.

Đối với những món quà mà bệnh nhân tặng cho tôi sau khi điều trị xong mà trước đó không hứa hẹn gì, tôi rất trân trọng. Món quà đặc biệt nhất tôi nhận được là từ một gia đình người Hoa. Họ thuyết phục tôi làm phòng mạch, rồi đi tìm nhà thuê giúp tôi, đi quảng bá cho tôi khắp xóm. Sau đó, họ chỉ cho tôi giao tiếp như thế nào để người bệnh tin tưởng, chỉ cho tôi cả cách tính tiền như thế nào nữa.

“Của biếu là của lo, của cho là của nợ”. Chỉ có tình cảm là ở lại. Những món quà mang tính tình cảm là những món quà đáng trân trọng, cho dù nó chỉ là nải chuối, con gà, mớ bánh ít… Những món quà “trên mức tình cảm”, hay đi kèm với tình cảm khác ngoài tình cảm thầy thuốc – bệnh nhân, có thể ẩn chứa bất cứ điều gì.

Xin cảm ơn ông!

Phương Thuý (thực hiện)