“Núp bóng” hoạt động xuất nhập khẩu để rửa tiền?

Rửa tiền từ kinh doanh thời trang, xuất nhập khẩu

Ở một số nước, tội phạm rửa tiền hoạt động rất tinh vi, không chỉ “núp bóng” ở các giao dịch bất động sản, chứng khoán, ngân hàng mà chúng còn lợi dụng cả hoạt động kinh doanh thời trang, xuất nhập khẩu để rửa tiền.

Năm 2013, Bộ Ngoại giao Mỹ đã ước tính, có khoảng 29 tỷ USD được chuyển từ Mỹ đến Mexico mỗi năm, phần lớn thông qua hoạt động thương mại. Điều đáng lưu ý là, trong 1.510 báo cáo của các ngân hàng Mỹ về hoạt động đáng ngờ trong năm 2013 thì hơn một nửa ở giao dịch đáng ngờ đó là ở California.

Qua điều tra, lực lượng chức trách cho hay, để chuyển tiền từ Mỹ cho băng đảng ma túy ở Mexico, các nhà môi giới trung gian thường sử dụng qua hoạt động kinh doanh hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước. Ví dụ như, một doanh nghiệp Mexico gửi tiền đến cho một đối tác ở Los Angeles, sau đó công ty ở Mỹ sẽ gửi lại hàng hóa. Các doanh nghiệp ở Mexico bán hàng hoá và chuyển lợi nhuận cho các nhà môi giới và băng đảng ma túy.

Theo thống kê trong thập kỷ qua, các ngân hàng ở Mỹ và Mexico đã thắt chặt yêu cầu báo cáo tài chính nhằm chống lại chủ nghĩa khủng bố và dòng chảy của lượng tiền mặt bất hợp pháp qua biên giới. Do các nước siết chặt hoạt động buôn bán ma túy nên tội phạm đã lợi dụng các công ty may mặc và đồ chơi ở Los Angeles để ngụy trang nhằm rửa tiền bởi lẽ, ở Los Angeles, đa số các công ty thuộc ngành công nghiệp may mặc trị giá 18 tỷ USD là hợp pháp.

Còn theo chương trình Hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo Asean – Hoa Kỳ (USAID), bọn tội phạm rửa tiền thông qua thương mại là để đánh lạc hướng “tiền bẩn”, nhờ “núp bóng” việc mua – bán hàng hóa để chính thức hợp pháp hóa nguồn gốc số tiền, biến “tiền bẩn” thành “tiền sạch”. 

Cục Kiểm soát Tài chính (Bộ Tài chính Mỹ) thì cho rằng, bọn tội phạm rửa tiền thường sử dụng mánh khóe để “qua mặt” nhân viên hải quan bằng cách khai tăng hoặc giảm giá trị hàng hóa. Hoặc chúng có thể gửi hàng nhiều hơn hoặc ít hơn so với số lượng đã khai báo. Và với số tiền chênh lệch từ số lượng hàng hóa vênh nhau đó giúp chúng hợp pháp hóa nguồn “tiền bẩn” thành “tiền sạch”.

Còn ở Colombia, tội phạm rửa tiền cũng lợi dụng việc xuất khẩu hàng hóa bằng những chiêu hết sức tinh vi để hợp thức hóa nguồn “tiền bẩn”.

Hoạt động xuất nhập còn có thể xem là nơi ẩn náu của hoạt động rửa tiền Ảnh: Internet

Cảnh báo cho Việt Nam?

Bà Nguyễn Thị Thuý Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, tại Việt Nam, nhiều giao dịch có nguy cơ bị lợi dụng để sử dụng cho hoạt động rửa tiền “bẩn”. Ngoài thị trường chứng khoán, ngân hàng, casino, trục lợi bảo hiểm… thì hoạt động thương mại xuất nhập khẩu, tạm nhập tái xuất cũng bị tội phạm lợi dụng để rửa tiền.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê công bố, ở Việt Nam, trong 3 năm gần đây (2011-2013), bình quân tăng trưởng xuất khẩu cả nước đạt 22,3% mỗi năm. Năm 2011 đạt kim ngạch xuất khẩu 96,9 tỉ đô la Mỹ, năm 2012 đạt 114,5 tỉ đô la Mỹ, năm 2013 đạt 132,1 tỉ đô la Mỹ.

Các chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế cho rằng, kim ngạch xuất nhập khẩu tăng dần từng năm, điều này cũng đồng nghĩa với doanh số xuất nhập khẩu chuyển ra và chuyển vào để phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu tăng theo, sẽ tạo điều kiện cho tội phạm rửa tiền lợi dụng. Không những vậy, hoạt động xuất nhập còn có thể xem là nơi ẩn náu của hoạt động rửa tiền.

Thực tế lại cho thấy, công tác hậu kiểm trong vấn đề thanh toán quốc tế - chuyển tiền xuất nhập khẩu cũng rất hạn chế. Các ngân hàng thương mại quan tâm nhiều đến khoản phí họ thu được trong hoạt động xuất nhập khẩu, chính vì vậy mới gây ra tình trạng, thanh toán ngay trên chứng từ nhưng hàng hóa có vào Việt Nam hay không thì chúng ta vẫn chưa kiểm tra được, điều này dễ tạo điều kiện cho tội phạm rửa tiền.

Hiện nay, việc phòng, chống hiện tượng rửa tiền qua hành vi thương mại  phụ thuộc rất nhiều vào năng lực phòng chống rửa tiền của  ngành ngân hàng, lực lượng hải quan, công an tại các quốc gia.  

Mới đây, tại đợt huấn luyện cho lực lượng hải quan Việt Nam về phòng chống rửa tiền, các chuyên gia tài chính quốc tế cho rằng dòng tiền thâm nhập các quốc gia đang phát triển đang ngày một tinh vi hơn. Theo đó, các hành vi rửa tiền thường biểu hiện khi giá trị hàng hóa quá nhiều mâu thuẫn so với giá trị thực tế; chủng loại hàng hóa không phù hợp với ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp; hàng hóa trao tay qua nhiều tổ chức mà không có lý do rõ ràng.